24 મિનિટ પેહલાલેખક: અમિત કર્ણ
- કૉપી લિંક
મેઘના ગુલઝાર અને વિકી કૌશલની હાલમાં જ રિલીઝ થયેલી ‘સામ બહાદુરે’ બોક્સ ઓફિસ પર સારું કલેક્શન કર્યું છે. ફિલ્મમાં બીજા વિશ્વયુદ્ધ પહેલાંના 1971ના ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધ સુધીનો સમયગાળો સ્ક્રીન પર બતાવવામાં આવ્યો છે.
આ સ્થિતિમાં એ કહેવું ખોટું નહીં હોય કે કલાકારો અને નિર્માતાઓ સિવાય, પ્રોડક્શન ડિઝાઇનર વિભાગે પણ ખુબ જ મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી. ફિલ્મના પ્રોડક્શન ડિઝાઇનર્સ સુબ્રત ચક્રવર્તી અને અમિત રેએ તે સમયગાળાને અધિકૃત રીતે બતાવવા માટે નિર્માતાઓની મોટી જવાબદારી લીધી.
નિર્માતાઓ તરફથી સ્પષ્ટ સૂચનાઓ મળી હતી
બંને ડિઝાઇનરોને નિર્માતાઓ તરફથી સ્પષ્ટ સૂચનાઓ મળી હતી કે જ્યાં શૂટિંગ થયું હતું તે સ્થાનો સામ મોંકશોના જમાના જેવા હોવા જોઈએ. અત્રે ઉલ્લેખનીય છે કે સુબ્રત અને અમિતની ગણના દેશના પ્રખ્યાત આર્ટ ડિરેક્ટર અને પ્રોડક્શન ડિઝાઇનર્સમાં થાય છે.
દિગ્દર્શક મેઘના ગુલઝાર સાથે વિકી કૌશલ
મેં બર્માના સંદર્ભ માટે ઘણી શોધ કરી પરંતુ મળી નહીં
દૈનિક ભાસ્કર સાથેની ખાસ વાતચીત દરમિયાન બંનેએ કહ્યું કે, ‘આઝાદી પહેલાં સામ માણેક શા જ્યારે બીજા વિશ્વ યુદ્ધમાં બ્રિટિશ આર્મી વતી લડી રહ્યા હતા ત્યારે તે યુગનું સર્જન કરવા માટે લોકેશન શોધવું ખૂબ જ મુશ્કેલ હતું. તે યુદ્ધ બર્મા સામે હતું. તે સમયગાળા દરમિયાન બર્મા કેવું દેખાતું હતું તેમના સંદર્ભો માટે અમે ઘણી શોધ કરી પરંતુ તે શોધી શક્યા નહીં.
ફિલ્મના સેટ પર મેઘના સાથે ચર્ચા કરી રહેલા સુબ્રત અને ક્રૂ મેમ્બર્સ
ફરીથી લોનાવાલામાં બર્મા જેવું સ્થાન મળ્યું
અમે એક વર્ષ સુધી આ અંગે સંશોધન કર્યું. અમે બર્મા ગયા અને દેશના ઘણા વિસ્તારોની શોધખોળ કરી પરંતુ ત્યાં પણ અમને યુદ્ધનું મેદાન મળ્યું નહીં. અમને તે સમયગાળાના યુદ્ધભૂમિનો રફ ફોટો એક પુસ્તકમાં મળ્યો. તેમના કહેવા મુજબ એક પુલ અને બે પેગોડા ટેકરીઓ હતી. ઘણા શહેરોમાં શોધ્યા પછી પણ અમને તે જગ્યા બર્મામાં મળી ન હતી. રસપ્રદ વાત એ છે કે, અમને મુંબઈથી થોડા કલાકો દૂર લોનાવલામાં એક સમાન સ્થાન મળ્યું.
ડિફેન્સે માણેકશાના નામે ખુલ્લેઆમ મદદ કરી
સુબ્રત અને અમિતે આ ફિલ્મ પર સંરક્ષણ તરફથી મળેલી મદદનો પણ ખાસ ઉલ્લેખ કર્યો છે. તેણે કહ્યું- અમે ભારતીય સેના અને જવાનોની બહાદુરી પર આ પહેલા પણ ફિલ્મો બનાવી છે. આ પહેલા અમે ‘શેરશાહ’માં કામ કર્યું હતું. તે ફિલ્મમાં પણ અમને સેનાનો પૂરો સહયોગ મળ્યો હતો. પરંતુ, અહીં ‘સામ માણેકશા’ના નામે ડિફેન્સે ઉદાર મદદ કરી.
વિકીએ આ ફિલ્મમાં ફિલ્ડ માર્શલ સામ માણેકશોની ભૂમિકા ભજવી છે
સેનાએ માણેકશા યુગના શસ્ત્રો પણ ઉપલબ્ધ કરાવ્યા હતા
અમને ઉટીથી દેશની અન્ય ડિફેન્સ સર્વિસીસ સ્ટાફ કોલેજો (DSSC)માં શૂટિંગ કરવાની પરવાનગી આપવામાં આવી હતી. હિન્દી ફિલ્મોના ઈતિહાસમાં કદાચ આવું પહેલીવાર બન્યું હશે. આ લોકેશન્સની મદદથી અમારી ફિલ્મ ઓથેન્ટિક બની શકી.
એક DSSC પરિસરમાં, નિર્માતાઓને પણ ખોદવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. અમે તે કેમ્પસના મુખ્ય દરવાજાનો દેખાવ બદલવા માટે 7 ફૂટ સુધી ખોદકામ કર્યું હતું. મને નથી લાગતું કે સેનાએ ક્યારેય કોઈને તેના કેમ્પસમાં આ બધું કરવાની મંજૂરી આપી હશે.
બીજી એક વાત જે પહેલીવાર બની હતી તે એ હતી કે સામ માણેકશાના સમયમાં જે હથિયારોનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો તે અમને શૂટ કરવા માટે મળ્યો હતો.
ફિલ્મમાં વિકી ઘણા લુકમાં જોવા મળ્યો છે
વિકી સેટ પર આવતાની સાથે જ સંપૂર્ણ રીતે સામ માણેકશા બની જતો હતો
આ સિવાય મેકર્સ ફિલ્મના શૂટિંગ માટે ઉટીમાં સામ માણેકશાના રિયલ હાઉસ પણ ગયા હતા. સુબ્રતા કહે છે, ‘તેમના સૈન્ય યુગની થડ હજુ પણ ત્યાં જ રાખવામાં આવી છે. તેમની પુત્રીએ અમને તે બધું બતાવ્યું. આ દરમિયાન વિકી કૌશલ પણ અમારી સાથે હાજર હતો. તે સામ માણેકની દીકરીને ગંભીરતાથી સાંભળતો રહ્યો અને આ પાત્રની તૈયારી કરતો રહ્યો. સેટ પર આવતા પહેલાં વિકી સામાન્ય વિકીની જેમ જ રહેતો હતો, પરંતુ સેટ પર આવતાની સાથે જ તે વિકીની જેમ નહીં પરંતુ સામ માણેકશાની જેમ વાત કરતો હતો.
ફિલ્મની સ્ક્રીનિંગ દરમિયાન ડિરેક્ટર મેઘના સાથે સુબ્રત
પ્રોડક્શન બજેટ રૂ. 15 થી રૂ. 17 કરોડનું હતું
ફિલ્મના પ્રોડક્શન બજેટ વિશે વાત કરતાં સુબ્રતાએ કહ્યું, ‘ફિલ્મમાં પ્રોડક્શન ડિઝાઇનનું બજેટ અંદાજે 15 થી 17 કરોડ રૂપિયાની વચ્ચે હશે. આખી ફિલ્મ 110 દિવસમાં 17 શહેરોમાં 40 સ્થળોએ શૂટ કરવામાં આવી હતી.
ડિરેક્ટર મેઘના હાલ બ્રેક પર છે. આ પછી તે તેમની આગામી ફિલ્મનું શૂટિંગ શરૂ કરશે. તેની આગામી ફિલ્મ પણ કંઈક આવી જ બનવાની છે. તે પણ ઘણો સમય માંગી લેશે
પ્રોડક્શન ડિઝાઇનર સુબ્રત ચક્રવર્તી ફિલ્મના સ્ક્રીનિંગમાં ગુલઝાર સાહબ સાથે
ગુલઝાર સાહેબે કહ્યું- આ ફિલ્મને આર્કાઇવમાં રાખવામાં આવશે
મેઘનાના પિતા ગુલઝાર સાહબનો ઉલ્લેખ કરતા સુબ્રત કહે છે, ‘ગુલઝાર સાહબ ફિલ્મની સ્ક્રીનિંગમાં હાજર હતા. પોતાની પુત્રીના વખાણ કરતાં તેણે કહ્યું હતું કે સામ બહાદુર જેવી ફિલ્મોને આર્કાઇવમાં રાખવામાં આવશે. આવી ફિલ્મો સદીઓમાં એકવાર બને છે.
તેમણે એમ પણ કહ્યું હતું કે આવી ફિલ્મો બોક્સ ઓફિસ કલેક્શનના સ્કેલથી આગળ બને છે. સ્ક્રીનિંગ દરમિયાન તે છેલ્લા ક્રેડિટ સીન સુધી ફિલ્મ જોતો રહ્યો હતો. બાદમાં તેણે એ વાત પર પણ આશ્ચર્ય વ્યક્ત કર્યું કે સેંકડો લોકોએ આ ફિલ્મ પર મહેનત કરી છે.
