1 મિનિટ પેહલાલેખક: ગૌરવ તિવારી
- કૉપી લિંક
આજથી આપણે સિરીઝ શરૂ કરી રહ્યા છીએ – ‘શિયાળાના સુપરફૂડ્સ.’ ઠંડી ધીમે પગલે આવી પહોંચી છે. શિયાળાનાં ફળો અને શાકભાજીથી ભરેલા બજારોનો નજારો જોવા જેવો છે. જોકે કુદરત આખા વર્ષ દરમિયાન પૌષ્ટિક વસ્તુઓ પૂરી પાડે છે, પરંતુ શિયાળામાં તે આપણા પર ખૂબ જ મહેરબાની કરે છે.
આ સિરીઝમાં આગામી 12 દિવસ માટે, આપણે શિયાળાના તે 12 સુપરફૂડ્સ વિશે વાત કરીશું, જે પોષણનો ભંડાર છે.
આજે આ સિરીઝનો પ્રથમ એપિસોડ પ્રસ્તુત છે – આમળા.
આમળાના વૃક્ષનો ઈતિહાસ ભારતીય સંસ્કૃતિ અને પૌરાણિક કથાઓ સાથે પણ જોડાયેલો છે. એવું માનવામાં આવે છે કે એકવાર જ્યારે ભગવાન બ્રહ્મા ભગવાન વિષ્ણુના ધ્યાનમાં મગ્ન હતા ત્યારે તેમની આંખોમાંથી આંસુ વહેવા લાગ્યાં. જ્યારે આ આંસુ જમીન પર પડ્યા ત્યારે તેમાંથી આમળાનું ઝાડ ઉગ્યું. આમળા અહીંથી પૃથ્વી પર અસ્તિત્વમાં આવ્યા.
પૌરાણિક સમયમાં, એવું માનવામાં આવતું હતું કે અમૃતમાં તમામ રસ હોય છે. તેથી તે અમરત્વ પ્રદાન કરી શકે છે. જ્યારે આમળા અને હરડેમાં પાંચ રસ હોય છે. તેથી, આ બાબતમાં તેમને અમૃત પછી બીજા સ્થાને રાખવામાં આવ્યા છે.
આયુર્વેદમાં આમળાનો રસ એક એવું રસાયણ માનવામાં આવે છે જે વૃદ્ધત્વને અટકાવી શકે છે. તે એટલું ફાયદાકારક ફળ છે કે આયુર્વેદમાં તેને કુદરતની ભેટ કહેવાય છે.
આમળામાં વિટામિન C, A, કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ અને ફાઇબર જેવા મહત્વપૂર્ણ પોષક તત્વો હોય છે. તેમાં એન્ટિ-એજિંગ, એન્ટિઓક્સિડન્ટ અને એન્ટિ-કાર્સિનોજેનિક ગુણધર્મો પણ છે. આ ગુણોને કારણે તે સ્વાસ્થ્ય માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક ફળ છે.
તેથી, આજે ‘ શિયાળાનાં સુપરફૂડ ‘ સિરીઝમાં આપણે આમળા વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ જાણી શકશો કે-
- આમળામાં કયા પોષણ અને ખનિજો હોય છે?
- રોજ આમળા ખાવાથી શું ફાયદા થાય છે?
- આમળા કોણે ન ખાવા જોઈએ?
આમળામાં કયા પોષક તત્ત્વો હોય છે? આમળા ઘણા પ્રકારના વિટામિન અને મિનરલ્સથી ભરપૂર હોય છે. તેમાં શક્તિશાળી એન્ટીઓક્સીડેન્ટ પણ હોય છે. તેમાં હાજર ફાઇબર આંતરડાની ગતિને નિયમિત રાખવામાં મદદ કરે છે. આમળા ખાવાથી લાંબા સમય સુધી ભૂખ નથી લાગતી, જે વજન નિયંત્રણમાં પણ મદદ કરે છે.
તેમાં કયા પોષક તત્ત્વો છે, ગ્રાફિક જુઓ:
હવે સવાલ એ થઈ શકે છે કે જો આમળા આટલા બધા વિટામિન્સ, મિનરલ્સ અને પોષક તત્વોનો ભંડાર છે તો તેના ફાયદા કેટલા જબરદસ્ત હશે. જવાબ છે કે આમળા એક ખૂબ જ ફાયદાકારક ફળ છે, તેના ઘણા ફાયદા છે.
આમળા ખાવાથી સ્વાસ્થ્ય સુધરે છે આમળા ખાવાના ઘણા સ્વાસ્થ્ય લાભો છે. જેના કારણે વાળ કાળા અને જાડા રહે છે અને આંખોની રોશની તેજ બને છે. તે પાચનતંત્રને સારું રાખે છે અને વજન ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. આમળા હૃદય રોગ અને કેન્સર જેવી બીમારીઓનું જોખમ પણ ઘટાડી શકે છે.
ચાલો ગ્રાફિકમાં તેના મુખ્ય ફાયદાઓ જોઈએ:
ચાલો ગ્રાફિકમાં આપેલા કેટલાક મુદ્દાઓને વિગતવાર સમજીએ:
રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત બનાવે છે આમળા વિટામિન સીનો ખૂબ જ સારો સ્રોત છે. તે રોગપ્રતિકારક કાર્ય માટે મહત્ત્વપૂર્ણ સૂક્ષ્મ પોષકતત્ત્વો છે. સારી વાત એ છે કે વિટામિન સી પાણીમાં દ્રાવ્ય છે.
નવેમ્બર 2019 માં નેશનલ લાઇબ્રેરી ઑફ મેડિસિનમાં પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસ અનુસાર, આમળામાં હાજર એન્ટીઑકિસડન્ટ્સ આપણને ઓક્સિડેટીવ તણાવથી બચાવે છે. જે આપણી રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત બનાવે છે.
આમળા ખાવાથી હૃદયની તંદુરસ્તી સુધરે છે રોજ આમળા ખાવાથી હૃદયરોગનાં ઘણાં જોખમો ઘટાડી શકાય છે. તેનાથી કોલેસ્ટ્રોલ લેવલ, ટ્રાઈગ્લિસરાઈડ લેવલ અને બ્લડ પ્રેશર કંટ્રોલમાં રહે છે. આ સિવાય બળતરા પણ ઓછી થાય છે. 2015માં નેશનલ લાઇબ્રેરી ઑફ મેડિસિનમાં પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસ અનુસાર, તેનું દૈનિક સેવન મેદસ્વી લોકોમાં પણ હૃદયના સ્વાસ્થ્યનું જોખમ ઘટાડે છે.
વાળની હેલ્થ સુધારે છે આમળાના નિયમિત સેવનથી વાળની તંદુરસ્તી સુધરે છે. તેનું સીરમ પણ ખૂબ અસરકારક છે. આમળા ચોક્કસ એન્જાઇમ્સની એક્ટિવિટીને અવરોધિત કરીને વાળના વિકાસ માટે જરૂરી કોષોને પ્રોત્સાહન આપે છે. વિટામિન સી વાળ ખરતા અટકાવે છે અને એન્ટીબેક્ટેરિયલ ગુણો ડેન્ડ્રફને દૂર કરે છે.
કિડનીની તંદુરસ્તી સુધરે છે આમળાનું નિયમિત સેવન કરવાથી કિડનીની તંદુરસ્તી સુધરે છે. તે કિડનીના કાર્યમાં પણ મદદ કરે છે. તેમાં હાજર એન્ટીઓક્સીડેન્ટ ઓક્સિડેટીવ સ્ટ્રેસને ઘટાડીને કિડનીમાં વય સંબંધિત તકલીફને અટકાવે છે.
ત્વચા સ્વસ્થ અને ચમકદાર બને છે આમળા આપણા શરીરમાંથી હાનિકારક ઝેર દૂર કરવામાં મદદ કરે છે. તે ત્વચાના ડાઘ અને ફોલ્લીઓ ઘટાડે છે. ત્વચાના છિદ્રોને કડક બનાવે છે, જેનાથી ત્વચા વધુ સ્વસ્થ અને ચમકદાર દેખાય છે.
આંખના સ્વાસ્થ્ય માટે તે ખૂબ જ જરૂરી છે આમળામાં ભરપૂર માત્રામાં કેરોટીન હોય છે. આ ખાવાથી આંખોની રોશની વધે છે. આયુર્વેદાચાર્ય ડૉ. સુચેતા રે કહે છે કે રોજ આમળા અને મધ ખાવાથી આંખોની તંદુરસ્તી ખૂબ જ સારી છે.
માનસિક સ્વાસ્થ્ય સુધારે છે જો આમળા રોજ ખાવામાં આવે તો બ્લડ સર્ક્યુલેશન સુધરે છે અને નર્વ હેલ્થ સુધરે છે. આમળા ડિમેન્શિયા અને અલ્ઝાઈમર જેવી બીમારીઓને રોકવામાં મદદ કરે છે. આનાથી ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની ક્ષમતા અને યાદશક્તિમાં પણ સુધારો થાય છે.
પરંતુ યાદ રાખો કે જો કોઈને ડિમેન્શિયા અથવા અલ્ઝાઈમર હોય તો આમળા ખાવાથી સ્થિતિ સુધરશે નહીં. તેના માટે તમારે તબીબી સલાહની જરૂર છે.
વજન નિયંત્રણમાં મદદરૂપ આમળા મેટાબોલિઝમને વેગ આપે છે. તેનાથી શરીરમાં રહેલી ચરબી ઓછી થાય છે. તેમાં ભરપૂર માત્રામાં ડાયેટરી ફાઈબર હોય છે, જે વજન નિયંત્રણમાં મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવે છે.
ક્યારેક આમળાને સીધું ખાવું મુશ્કેલ હોય છે. તેથી, તમે જ્યુસ બનાવીને સરળતાથી પી શકો છો.
આમળાનો રસ કેવી રીતે બનાવવો?
આમળાનો રસ ઘરે સરળતાથી બનાવી શકાય છે.
- આ માટે સૌપ્રથમ 2-4 આમળા કાપી લો
- તેમને 1-2 કપ પાણી સાથે મિક્સરમાં બ્લેન્ડ કરો
- તેમાં આદુ, કાળા મરી, મધ અથવા મીઠું ઉમેરી શકાય છે.
- આ પછી, બધું બરાબર મિક્સ કરો.
જો તેના પલ્પને ફેંકી દેવાનો હોય તો તેને સ્ટ્રેનરની મદદથી સારી રીતે ગાળી શકાય છે. જો કે તેનો પલ્પ પણ સ્વાદિષ્ટ હોય છે. તેમાં ઘણું ફાઈબર હોય છે, તેથી તેને ફિલ્ટર કરવાને બદલે, તમે તેને પી શકો છો.
આમલાને લગતા કેટલાક સામાન્ય પ્રશ્નો અને તેના જવાબો
પ્રશ્ન: દિવસમાં કેટલા આમળા ખાવા જોઈએ?
જવાબ: દરરોજ 1-2 આમળા ખાવા સલામત માનવામાં આવે છે. આમળામાં વિટામિન સીનું પ્રમાણ વધુ હોય છે. જો તેનું વધુ માત્રામાં સેવન કરવામાં આવે તો તેનાથી કબજિયાત અથવા ઝાડા થઈ શકે છે.
પ્રશ્ન: શું આમળા ખાવાથી કોઈ આડઅસર થાય છે?
જવાબ: સામાન્ય રીતે આમળા ખાવામાં કોઈ સમસ્યા નથી. જો કે, વધુ પડતા આમળા ખાવાથી આ આડઅસરો થઈ શકે છે.
- પાચન સંબંધી સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.
- બલ્ડ સુગર ખૂબ ઓછી થઈ શકે છે
- કેટલાક લોકોને તેનાથી એલર્જી પણ થઈ શકે છે.
- જો તમે કોઈ દવા અથવા સપ્લિમેન્ટ લઈ રહ્યા છો, તો આમળા ખાતા પહેલા ડૉક્ટરની સલાહ ચોક્કસ લો.
પ્રશ્ન: આમળા કોને ન ખાવા જોઈએ?
જવાબઃ આ લોકોએ આમળા ન ખાવા જોઈએ –
- જેની બ્લડ સુગર ઓછું રહે છે.
- જેમને એસિડ રિફ્લક્સની સમસ્યા હોય છે.
- જો તમને કોઈ રક્તસ્રાવની સમસ્યા હોય અથવા તમે લોહી પાતળું કરવાની દવાઓ લેતા હોવ, તો આમળા ખાતા પહેલા ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે.
પ્રશ્ન: આમળા ખાવાનો શ્રેષ્ઠ સમય કયો છે?
જવાબઃ સવારે ખાલી પેટ આમળાનો રસ પીવાથી સૌથી વધુ ફાયદો થાય છે. આમળાને ખાલી પેટ ખાવાથી તેમાં રહેલા પોષણનું મહત્તમ શોષણ થાય છે. આનાથી તમે દિવસભર ઉર્જાવાન અને તાજગી અનુભવો છો.