આજે દત્તાત્રેય જયંતિ, ભગવાનના 24 ગુરુઓનો ઉપદેશ: ભગવાન દત્તાત્રેય સમુદ્ર પાસેથી શીખ્યા- જીવનમાં ઉતાર-ચઢાવ આવે છે, પરંતુ આપણે અટકવું જોઈએ નહીં

પૃથ્વી આપણે પૃથ્વી પરથી સહનશીલતા શીખી શકીએ છીએ. પૃથ્વી દરેક જીવનું વજન, સારા અને ખરાબને સમાન રીતે વહન કરે છે. પૃથ્વી કોઈની સાથે ભેદભાવ કરતી નથી. પિંગલા વેશ્યા તે સમયે પિંગલા નામની એક વેશ્યા રહેતી હતી. જ્યારે પિંગલા તેના મનમાં ઉદાસીન બની ગઈ, ત્યારે તે સમજી ગઈ કે સાચું સુખ પૈસામાં નથી, પરંતુ ભગવાનના ધ્યાનમાં છે. પિંગલાએ સંદેશ આપ્યો કે માત્ર પૈસાને મહત્ત્વ ન આપો, ભગવાન પર ધ્યાન આપો. કબૂતર એક દિવસ ભગવાન દત્તાત્રેયે જોયું કે કબૂતરના બચ્ચા જાળમાં ફસાયેલા છે. પોતાના બાળકોને જાળમાં ફસાયેલા જોઈને કબૂતરની જોડી પણ જાળમાં ફસાઈ ગઈ હતી. કબૂતરની જોડીએ સંદેશ આપ્યો છે કે વધુ પડતી આસક્તિ દુઃખનું કારણ બને છે. સૂર્ય સૂર્ય દેવે સંદેશો આપ્યો છે કે તે અલગ-અલગ જગ્યાએથી અલગ-અલગ માધ્યમો દ્વારા અલગ-અલગ દેખાય છે, પરંતુ સૂર્ય એક જ છે. તેવી જ રીતે, આપણો આત્મા પણ એક છે, પરંતુ તે જુદા જુદા સ્વરૂપમાં દેખાય છે. હવા વહેતા પવને સંદેશ આપ્યો છે કે સારી કે ખરાબ જગ્યાએ ફૂંકાયા પછી પવનનો મૂળ સ્વભાવ બદલાતો નથી, તેવી જ રીતે આપણે સારા કે ખરાબ લોકો સાથે રહીએ તો પણ આપણા ગુણો છોડવા ન જોઈએ. હરણ આપણે હરણ પાસેથી શીખ્યા છીએ કે મજા કરતી વખતે બેદરકાર ન રહેવું જોઈએ. હરણ ખૂબ જ સતર્ક હોય છે, છતાં ક્યારેક તે મસ્તીમાં એટલું મગ્ન થઈ જાય છે કે તેને નજીકમાં સિંહની હાજરીનો અહેસાસ થતો નથી અને તે સિંહનો શિકાર બની જાય છે. સમુદ્ર દરિયાના મોજામાં ઉતાર-ચઢાવ આવે છે, પણ દરિયાના મોજા અટકતા નથી, આપણા જીવનમાં ઉતાર-ચઢાવ આવે છે, તેથી આપણે અટકવું જોઈએ નહીં, આગળ વધતા રહેવું જોઈએ. પતંગિયું પતંગિયું આગ તરફ આકર્ષાય છે અને તેની નજીક બળી જાય છે. આપણે આમાંથી શીખવું જોઈએ કે આપણે ક્યારેય કોઈના પ્રત્યે એટલા આકર્ષિત ન થવું જોઈએ કે તેના કારણે આપણને નુકસાન થાય. હાથી માદા હાથીના સંપર્કમાં આવતાની સાથે જ તે તેના પર મોહિત થઈ જાય છે અને બધું ભૂલી જાય છે. દત્તાત્રેય હાથી પાસેથી શીખ્યા હતા કે સાધુએ સ્ત્રીઓથી દૂર રહેવું જોઈએ, નહીં તો તે તેની તપસ્યામાંથી ભટકી જાય છે. આકાશ આકાશ દરેક પરિસ્થિતિમાં એક જ રહે છે, તે ક્યારેય બદલાતું નથી. આકાશ સંદેશ આપે છે કે આપણે દરેક પરિસ્થિતિમાં સમાન રહેવું જોઈએ. પાણી ભગવાન દત્તાત્રેય પાણીમાંથી શીખ્યા હતા કે આપણે હંમેશા શુદ્ધ અને સ્વચ્છ રહેવું જોઈએ. મધ મધમાખીઓ મધ ભેગુ કરે છે અને એક દિવસ મધમાખી મધપૂડામાંથી બધુ મધ લઈ જાય છે. આમાંથી શીખવા મળેલ બોધપાઠ એ છે કે આપણે જરૂરિયાત કરતાં વધુ વસ્તુઓ એકઠી ન કરવી જોઈએ, નહીં તો કોઈ બીજું આપણી પાસેથી આ વસ્તુઓ લઈ લેશે. માછલી સ્વાદની લાલચમાં ફસાઈ જશો. હૂક પર અટવાયેલા માંસના ટુકડાથી માછલી લલચાય છે અને હૂકમાં જ ફસાઈ જાય છે. કુરુર પક્ષી કુરુર પક્ષી તેની ચાંચમાં માંસનો ટુકડો પકડી રાખે છે, પરંતુ તે ખાતું નથી. અન્ય મોટા પક્ષીઓ તે માંસનો ટુકડો છીનવી લે છે. આપણે કુરુર પક્ષી પાસેથી શીખીએ છીએ કે કોઈ પણ વસ્તુને કાયમ માટે પોતાની સાથે રાખવાનું વિચારવું ન જોઈએ, વ્યક્તિએ સમયસર કોઈની વસ્તુઓનું સેવન કરવું જોઈએ. છોકરો નાના બાળકો દરેક પરિસ્થિતિમાં ચિંતામુક્ત અને ખુશ રહે છે. બાળકો સંદેશ આપે છે કે આપણે પણ બાળકોની જેમ ચિંતામુક્ત અને ખુશ રહેવું જોઈએ. આગ આગ અલગ-અલગ પ્રકારના લાકડાથી ઘેરાયેલી હોય તો પણ તે એક જ દેખાય છે. આપણે પણ અલગ-અલગ સંજોગોમાં અને અલગ-અલગ જગ્યાએ આપણા સ્વભાવને ન છોડવો જોઈએ. ચંદ્ર ચંદ્રનું તેજ અને શીતળતા વધે કે ઘટે તો પણ બદલાતી નથી, તેવી જ રીતે આપણો આત્મા પણ બદલાતો નથી, આપણો આત્મા દરેક પરિસ્થિતિમાં સમાન રહે છે. કન્યા રાશિ દત્તાત્રેયે એક છોકરીને ધાન કુટતી જોઈ. ડાંગર કુટતી વખતે છોકરીની બંગડીઓ અવાજ થતો હતો. ત્યારબાદ અવાજ રોકવા માટે યુવતીએ પોતાની બંગડીઓ તોડી નાખી હતી. દરેક હાથમાં માત્ર એક બંગડી બાકી હતી. આ પછી છોકરીએ કોઈ અવાજ કર્યા વિના ડાંગર કૂટ્યું. યુવતીને સંદેશો આપ્યો કે આપણે કોઈ અવાજ કર્યા વિના આપણું કામ કરતા રહેવું જોઈએ, જેથી આપણે આપણા કામમાં ધ્યાન આપી શકીએ. તીર નિર્માતા દત્તાત્રેયે એક તીર બનાવનારને જોયો જે તીર બનાવવામાં એટલો તલ્લીન હતો કે રાજાનો ઘોડો તેની પાસેથી પસાર થઈ ગયો, પરંતુ તેને ખબર પણ ન પડી. આપણે પણ આપણા કામમાં ખોવાયેલા રહેવું જોઈએ, તો જ આપણે આપણા કાર્યમાં નિપુણ બની શકીશું. સાપ સાપ હંમેશા એકલો રહે છે અને અહીં-ત્યાં ભટકતો રહે છે. દત્તાત્રેય સાપ પાસેથી શીખ્યા કે કોઈપણ સાધુએ એકલા રહેવું જોઈએ અને જ્ઞાન વહેંચતા રહેવું જોઈએ. સ્પાઈડર કરોળિયો જાળું બનાવે છે, તેમાં રહે છે અને અંતે આખું જાળ ગળી જાય છે. કરોળિયાએ સંદેશો આપ્યો છે કે ભગવાન પણ પોતાના ભ્રમથી આ બ્રહ્માંડ બનાવે છે અને અંતે તે પોતે જ એકત્ર કરે છે. ભમરો જંતુ દત્તાત્રેય આ જંતુ પાસેથી શીખ્યા કે મન જે વિચારે છે તે બની જાય છે, પછી તે સારું હોય કે ખરાબ. ભમરા અને મધમાખી મધમાખીઓ અને ભમરા વિવિધ ફૂલોમાંથી પરાગ લે છે, આપણે પણ જ્યાંથી સાર્થક વાતો શીખવા મળે ત્યાંથી શીખી લેવી જોઈએ. અજગર અજગર જે કંઈ મળે તેનાથી પેટ ભરે છે અને એક જગ્યાએ સંતુષ્ટ થઈને સૂઈ જાય છે. આપણે પણ દરેક પરિસ્થિતિમાં સંતુષ્ટ રહેતા શીખવું જોઈએ. તો જ મન શાંત રહી શકે છે.