1 કલાક પેહલા
- કૉપી લિંક
કેન્દ્રીય નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ આજે સતત આઠમું બજેટ રજુ કરશે. સવારે 11 વાગ્યે નાણામંત્રીનું ભાષણ શરૂ થશે. છેલ્લાં ચાર બજેટ અને એક વચગાળાના બજેટની જેમ, આ બજેટ પણ પેપર લેસ હશે.
6 મોટી જાહેરાતો જે આ બજેટમાં થઈ શકે છે…
1. સસ્તું-મોંઘું: પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવ ઘટી શકે છે
- એક્સાઇઝ ડ્યૂટીમાં ઘટાડો થવાથી પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં ઘટાડો થઈ શકે છે. હાલમાં પેટ્રોલ પર 19.90 રૂપિયા અને ડીઝલ પર 15.80 રૂપિયા ડ્યૂટી વસૂલવામાં આવે છે.
- કન્ઝ્યુમર ઇલેક્ટ્રોનિક્સ સંબંધિત ભાગો પર આયાત ડ્યૂટી ઘટાડી શકાય છે. હાલમાં તેના પર 20% ડ્યૂટી વસૂલવામાં આવે છે. આના કારણે મોબાઈલ જેવી વસ્તુઓ સસ્તી થઈ શકે છે.
- સોના અને ચાંદી પર આયાત ડ્યૂટી વધારી શકાય છે. હાલમાં તેના પર 6% ડ્યૂટી વસૂલવામાં આવે છે. આ કારણે સોના અને ચાંદીના ભાવમાં વધારો થઈ શકે છે.
આ જાહેરાતો માટેનાં 3 કારણ
- ભારતીય ઉદ્યોગ સંઘ (CII) એ સરકારને પેટ્રોલ અને ડીઝલ પર એક્સાઇઝ ડ્યૂટી ઘટાડવાની ભલામણ કરી છે. CII એક બિન-સરકારી વ્યાપાર સંગઠન છે.
- ઇલેક્ટ્રોનિક્સ સંબંધિત ભાગો પર આયાત ડ્યૂટીમાં ઘટાડો થવાથી સ્થાનિક ઉત્પાદનને વેગ મળશે. સરકારનું ધ્યાન મેક ઇન ઇન્ડિયા પર છે.
- ગયા બજેટમાં સરકારે આયાત ડ્યૂટી 15%થી ઘટાડીને 6% કરી હતી. આ પછી તરત જ ઓગસ્ટ 2024માં સોનાની આયાત વાર્ષિક ધોરણે લગભગ 104% વધીને $10.06 બિલિયન (લગભગ રૂ. 87 હજાર કરોડ) થઈ. સરકાર આયાત ઘટાડીને વેપાર ખાધ ઘટાડવા માગે છે.
2. ઇન્કમટેક્સ: 10 લાખ રૂપિયા સુધીની વાર્ષિક આવક કરમુક્ત થઈ શકે છે
- નવા નિયમ હેઠળ 10 લાખ રૂપિયા સુધીની વાર્ષિક આવક કરમુક્ત કરી શકાય છે.
- 15 લાખથી 20 લાખ રૂપિયાની આવક માટે 25%નો નવો ટેક્સ બ્રેકેટ રજૂ કરવામાં આવી શકે છે. હાલમાં તેમાં 6 ટેક્સ બ્રેકેટ છે. 15 લાખ રૂપિયાથી વધુની આવક પર 30% ટેક્સ છે.
- નવા નિયમ હેઠળ મૂળભૂત મુક્તિ મર્યાદા 3 લાખ રૂપિયાથી વધારીને 5 લાખ રૂપિયા કરી શકાય છે.
જાહેરાત માટેનું કારણ
- વિશ્લેષકોના મતે સરકાર ઇચ્છે છે કે મોટા ભાગના લોકો નવી કર વ્યવસ્થા અપનાવે. નવી વ્યવસ્થા જૂની વ્યવસ્થા કરતાં સરળ છે. આમાં દસ્તાવેજીકરણની કોઈ ઝંઝટ નથી.
3. યોજનાઓ: પીએમ કિસાન સન્માન નિધિ 6 હજારથી વધીને 12 હજાર થઈ શકે છે
- પીએમ કિસાન સન્માન નિધિ 6 હજાર રૂપિયાથી વધારીને 12 હજાર રૂપિયા કરી શકાય છે. આ યોજના હેઠળ 9.4 કરોડથી વધુ ખેડૂતોને ત્રણ હપ્તામાં 2000 રૂપિયા ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે છે.
- આયુષ્માન ભારત યોજનાનો વ્યાપ વધી શકે છે. હાલમાં આર્થિક રીતે નબળા અને 70 વર્ષથી વધુ ઉંમરના વૃદ્ધોને આ યોજનાનો લાભ મળે છે. આ યોજના હેઠળ 36 કરોડથી વધુ કાર્ડ બનાવવામાં આવ્યાં છે.
- અટલ પેન્શન યોજના (APY)ની પેન્શન રકમ બમણી એટલે કે 10,000 રૂપિયા કરી શકાય છે. હાલમાં માસિક પેન્શન 1,000થી 5,000 રૂપિયા છે. અત્યાર સુધીમાં 7 કરોડથી વધુ લોકોએ તેમાં નોંધણી કરાવી છે.
જાહેરાતો માટે 3 કારણ
- સંસદની સ્થાયી સમિતિએ કિસાન સન્માન નિધિ વધારીને 12,000 રૂપિયા કરવાની ભલામણ કરી છે.
- સરકાર વધુ ને વધુ લોકોને સારી આરોગ્ય સેવાઓ પૂરી પાડવા માટે આયુષ્માન યોજનાનો વિસ્તાર કરી શકે છે.
- અટલ પેન્શન યોજના (APY) 2015માં શરૂ કરવામાં આવી હતી. ઘણા સમયથી આમાં કોઈ ફેરફાર થયો નથી.
4. નોકરી: સંકલિત રાષ્ટ્રીય રોજગાર નીતિની જાહેરાત થઈ શકે છે
- ‘સંકલિત રાષ્ટ્રીય રોજગાર નીતિ’ લાવી શકાય છે. આમાં રોજગાર ઉત્પન્ન કરતી વિવિધ મંત્રાલયોની યોજનાઓને એક છત્ર હેઠળ લાવવામાં આવશે.
- ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં સરકારી કચેરીઓમાં કામ કરવા માટે ઇન્ટર્નશિપ કાર્યક્રમોની જાહેરાત થઈ શકે છે. આ ઇન્ટર્નશિપ ફક્ત સ્નાતક યુવાનો માટે જ હશે.
- વિદેશમાં નોકરી મેળવવામાં મદદ કરવા માટે એક આંતરરાષ્ટ્રીય ગતિશીલતા સત્તામંડળ બનાવી શકાય છે.
- કૌશલ્ય વધારવા અને રોજગાર પેદા કરવા માટે સ્ટાર્ટ-અપ્સને ટેકો આપી શકાય છે.
જાહેરાતો માટે 3 કારણ
- CIIએ ‘સંકલિત રાષ્ટ્રીય રોજગાર નીતિ’ની માગ કરી છે. બજેટ પૂર્વેની બેઠકમાં CII સરકાર સાથે તેનાં સૂચનો શેર કરે છે.
- 29 વર્ષની સરેરાશ ઉંમર સાથે ભારત એક યુવા દેશ છે, તેથી વિકાસ માટે મોટા પાયે રોજગાર સર્જનની જરૂર છે.
5. આરોગ્ય: મેડિકલ કોલેજોમાં 75,000 બેઠક ઉમેરવાનો રોડમેપ
- આરોગ્ય ક્ષેત્રના બજેટમાં લગભગ 10% વધારો કરી શકાય છે. ગયા વર્ષે આરોગ્ય માટે 90,958 કરોડ રૂપિયા આપવામાં આવ્યા હતા.
- MRI જેવા તબીબી ઉપકરણો પરની આયાત ડ્યૂટી ઘટાડી શકાય છે. હાલમાં તેના પર મૂળભૂત કસ્ટમ ડ્યૂટી 7.5%થી 10%ની વચ્ચે છે.
- સરકારે આગામી 5 વર્ષમાં મેડિકલ કોલેજોમાં 75,000 બેઠકો ઉમેરવાનું લક્ષ્ય રાખ્યું છે. તેનો રોડમેપ બજેટમાં રજૂ કરી શકાય છે.
જાહેરાતો માટે 3 કારણો
- આરોગ્ય માળખાગત સુવિધાઓ સુધારવા માટે આરોગ્ય બજેટમાં વધારો કરવો જરૂરી છે.
- સરકાર સારવારનો ખર્ચ ઘટાડવા માગે છે. કસ્ટમ ડ્યૂટીમાં ઘટાડો થવાથી તબીબી ઉપકરણોના ભાવ ઘટશે અને પરીક્ષણો સસ્તાં થશે.
દેશમાં હાલમાં ડોક્ટરોની અછત છે. બેઠકો વધારીને આ અછત દૂર કરવામાં આવશે. દર 834 લોકો માટે એક ડૉક્ટર છે. વિશ્વ આરોગ્ય સંગઠન મુજબ દર 1000 લોકો માટે ઓછામાં ઓછો એક ડોક્ટર હોવો જોઈએ. અમેરિકામાં દર 1000 વસતીએ 3 ડોક્ટર છે.
6. ઘર: સસ્તા ઘર ખરીદવા માટેની કિંમત મર્યાદા વધી શકે છે
- મહાનગરનાં શહેરો માટે પરવડે તેવાં મકાનોની કિંમત મર્યાદા 45 લાખ રૂપિયાથી વધારીને 70 લાખ રૂપિયા કરવામાં આવી શકે છે. અન્ય શહેરો માટે મર્યાદા 50 લાખ રૂપિયા હોઈ શકે છે.
- હોમ લોનના વ્યાજ પર કરમુક્તિ વધારીને 5 લાખ રૂપિયા કરી શકાય છે. અત્યારે તે 2 લાખ રૂપિયા છે.
જાહેરાતો માટે 3 કારણ
- ભારતમાં 1.01 કરોડ પોસાય તેવાં મકાનોની અછત છે. આ અછત 2030 સુધીમાં વધીને 3.12 કરોડ થઈ શકે છે.
- રિયલ એસ્ટેટ ક્ષેત્રે હોમ લોનના વ્યાજ પર કરમુક્તિ વધારીને 5 લાખ રૂપિયા કરવાની માગ કરી છે.
- પૈસા એકત્ર કરવા અને ખર્ચ કરવાનો હિસાબ-કિતાબ હોય છે બજેટ નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ 1 ફેબ્રુઆરી, 2025ના રોજ કેન્દ્રીય બજેટ રજૂ કરશે. બજેટમાં સરકાર એક વર્ષમાં કેટલી રકમ ક્યાંથી એકત્ર કરશે અને કેટલી રકમ ક્યાં ખર્ચ કરશે તેની વિગતો હોય છે.
નાણા મંત્રાલયે ઓક્ટોબર 2024માં બજેટ પર કામ શરૂ કર્યું. આમાં તેને અંતિમ સ્વરૂપ આપવા માટે વિવિધ મંત્રાલયો સાથે ચર્ચા કરવાનો સમાવેશ થાય છે. ડિસેમ્બર 2024માં પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ અર્થશાસ્ત્રીઓ અને ક્ષેત્રના નેતાઓ સાથે પણ વાતચીત કરી હતી.
