21 મિનિટ પેહલાલેખક: શિવકાંત શુક્લ
- કૉપી લિંક
દિવાળીનો તહેવાર નજીક છે. દર વખતની જેમ આ વખતે પણ લોકો આ તહેવારને ધામધૂમથી ઉજવશે. ચારે બાજુ રોશની, દીવા અને મીણબત્તીઓ જોવા મળશે અને ખુશીનો માહોલ જોવા મળશે. લોકો પુષ્કળ ફટાકડા પણ ફોડશે. પરંતુ આ સમય દરમિયાન, આપણા ઘરની ખુશીઓ શોકમાં ન બદલાય તે માટે, આપણે આગથી બચવા માટે ખાસ ધ્યાન આપવાની જરૂર છે.
દર વર્ષે દિવાળી પર આવા અનેક અકસ્માતો થાય છે જે આપણા હૃદયને હચમચાવી નાખે છે. વાસ્તવમાં આપણે દીવાઓ સજાવતી વખતે કે ફટાકડા ફોડતી વખતે સાવધાની રાખતા નથી, જેના કારણે આગ લાગે છે અને ખુશીનો તહેવાર શોકમાં ફેરવાઈ જાય છે.
દિવાળી પર આગની ઘટનાઓ વિશે વાત કરીએ તો, ફાયર વિભાગના જણાવ્યા અનુસાર, વર્ષ 2023માં માત્ર દિવાળીના દિવસે જ દિલ્હીમાં 208 સ્થળોએ આગ લાગી હતી. આ સિવાય દેશના અન્ય રાજ્યોમાંથી પણ આગ લાગવાના અહેવાલ મળી રહ્યા છે. વર્ષ 2023માં કયા શહેરમાં આગની કેટલી ઘટનાઓ બની તે જોવા માટે નીચેનો ગ્રાફિક જુઓ.
આ સિવાય નેશનલ લાઇબ્રેરી ઑફ મેડિસિનમાં પ્રકાશિત થયેલા અહેવાલ મુજબ, 2002 અને 2010 વચ્ચે, દિવાળી દરમિયાન અને દિવાળી પછીના ત્રણ દિવસમાં 1,373 દર્દીઓ ઈમરજન્સી બર્ન કેર ક્લિનિકમાં આવ્યા હતા.
તેથી, આજે ‘કામના સમાચાર’માં આપણે દિવાળી પર આગથી બચવાના ઉપાયો વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ શીખી શકશો કે-
- ફટાકડા ફોડતી વખતે કેવી સાવચેતી રાખવી જોઈએ?
- દીવા પ્રગટાવતી વખતે કઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ?
- આગ લાગે તો શું કરવું, શું ન કરવું?
નિષ્ણાત- રામરાજા યાદવ, ચીફ ફાયર ઓફિસર, બદાયૂં (ઉત્તર પ્રદેશ)
પ્રશ્ન- દિવાળી પર આગ લાગવાના કારણો શું છે?
જવાબઃ આ સમય દરમિયાન આગ લાગવાનું સૌથી મોટું કારણ ફટાકડા છે. કેટલાક ફટાકડા એવા હોય છે કે જેના તણખા હવામાં ઉડે છે અને કોઈના ઘરમાં ઘૂસીને વિનાશ સર્જે છે. ભલે તમે જાતે ફટાકડા સળગાવતા હોવ, થોડીક બેદરકારીથી આગ લાગી શકે છે અથવા આપણે બળી જઈ શકીએ છીએ. આ સિવાય જો આપણે ઘરમાં દીવા કે મીણબત્તીઓ સળગાવતી વખતે સાવધાની ન રાખીએ તો તે આગનું કારણ પણ બની શકે છે.
આગ લાગવાનું એક મોટું કારણ એ છે કે, દિવાળીના દિવસે ઘરમાં દરેક જગ્યાએ અનેક લાઈટોથી રોશની કરવામાં આવે છે. બે-ત્રણ માળના મકાનો પણ ઉપરથી નીચે સુધી લાઇટથી ઢંકાયેલા હોય છે. દિવાળીના દિવસે વીજળીના વધુ પડતા વપરાશને કારણે ઘરના વાયરિંગ પર પણ ભાર વધી જાય છે. આવી સ્થિતિમાં વાયરિંગ સિસ્ટમ મજબૂત ન હોય તો શોર્ટ સર્કિટનો ખતરો રહે છે. તેનાથી બચવા માટે સુરક્ષાનું ખાસ ધ્યાન રાખવું ખૂબ જ જરૂરી છે.
પ્રશ્ન- દિવાળી પર આગથી બચવા માટે શું સાવચેતી રાખવી જોઈએ?
જવાબઃ દિવાળી પર આગ લાગવાનું જોખમ વધારે છે. આવી સ્થિતિમાં આપણે આ બાબતે વધુ સાવચેત રહેવાની જરૂર છે. આ દિવસે રેશમ, નાયલોન, પોલિએસ્ટરથી બનેલા કપડાં ન પહેરો કારણ કે તે સરળતાથી આગ પકડી લે છે. તેના બદલે સુતરાઉ કપડાં જ પહેરો. ફટાકડા ફોડવા માટે માચિસ અને લાઈટરનો ઉપયોગ કરવાનું ટાળો કારણ કે તેમાં ખુલ્લી જ્વાળાઓ હોય છે, જે જોખમી હોઈ શકે છે. આ ઉપરાંત, બીજી ઘણી સાવચેતીઓ રાખવી જોઈએ, જે નીચે આપેલા ગ્રાફિકમાં સમજાવવામાં આવી છે.
પ્રશ્ન- દીવા કે ફટાકડાને કારણે ઘરમાં ક્યાંક આગ લાગે તો તરત શું કરવું જોઈએ?
જવાબઃ દિવાળીના દિવસે દીવા, ફટાકડા કે શોર્ટ સર્કિટના કારણે આગ લાગે તો સૌ પ્રથમ તો ગભરાશો નહીં. તરત જ 101 ડાયલ કરો અને ફાયર બ્રિગેડને જાણ કરો અને તરત જ તે સ્થળેથી બહાર નીકળવાનો પ્રયાસ કરો. નીચે આપેલા ગ્રાફિક દ્વારા જાણો આગના કિસ્સામાં શું કરવું.
પ્રશ્ન: જો આગ લાગે તો કઈ ભૂલો ક્યારેય ન કરવી જોઈએ?
જવાબ- આગ દરમિયાન કરવામાં આવેલી કેટલીક ભૂલો આપણને મૃત્યુ તરફ દોરી શકે છે. આ માટે આપણે કેટલાક સલામતી નિયમો જાણવું જોઈએ. આ માટે, નીચેના ગ્રાફિકમાં આપેલા મુદ્દાઓ જુઓ-
પ્રશ્ન- દીવા કે મીણબત્તીઓ પ્રગટાવતી વખતે શું સાવચેતી રાખવી જોઈએ?
જવાબ- તેમને સળગાવતી વખતે આપણે ખૂબ જ સાવધ રહેવાની જરૂર છે. ચાલો આ વિશે પોઈન્ટર્સમાં જાણીએ.
- એવી જગ્યાએ દીવો અથવા મીણબત્તી પ્રગટાવો જ્યાં કોઈ જ્વલનશીલ પદાર્થો ન હોય.
- દીવા સળગાવશો નહીં અને તેને ઈલેક્ટ્રીકલ વાયર, ઈન્વર્ટર, વાહન અથવા સિન્થેટીક કાપડના પડદાની નજીક રાખો.
- દીવો અથવા મીણબત્તીને સપાટ સપાટી પર રાખો, જ્યાં તેમનું સંતુલન બરાબર હોય.
- જો ઘરમાં નાના બાળકો હોય તો દીવો એવી ઊંચાઈ પર રાખો, જ્યાં તેમના હાથ ન પહોંચી શકે.
- જો તેજ પવન હોય તો બહાર દીવો કે મીણબત્તી સળગાવવી નહીં.
- કોઈપણ ઈલેક્ટ્રોનિક સાધનો પર દીવો પ્રગટાવવો નહીં.
- દીવો કે મીણબત્તી પ્રગટાવતી વખતે હાથ પર સેનિટાઈઝરનો ઉપયોગ ન કરવો જોઈએ. સેનિટાઈઝરમાં હાજર આલ્કોહોલ આગ પકડી લે છે.
- દીવો અથવા મીણબત્તી પ્રગટાવતા પહેલા તમારા હાથને સાબુથી સારી રીતે ધોઈ લો.
- જો કોઈ વ્યક્તિ દાઝી જાય તો તાત્કાલિક પ્રાથમિક સારવાર આપો.
પ્રશ્ન- આગથી બચવા માટે ઘરમાં ફર્સ્ટ એઇડ કીટ રાખવી જરૂરી છે. તે કીટમાં કઈ વસ્તુઓ હોવી જોઈએ?
જવાબ- મોટાભાગના લોકો આ તરફ ધ્યાન આપતા નથી, પરંતુ દિવાળી પર આગથી બચવા માટે દરેક ઘરમાં ફર્સ્ટ એઇડ કીટ હોવી ખૂબ જ જરૂરી છે. તમે પ્રાથમિક સારવાર કીટમાં નીચેની વસ્તુઓનો સમાવેશ કરી શકો છો.
- એન્ટિસેપ્ટિક ક્રીમ
- બર્નોલ અથવા કોઈપણ તબીબી રીતે માન્ય ક્રીમ લગાવો
- પેઇન કિલર ગોળીઓ
- ઘા સાફ કરવા માટેનું લોશન
- પટ્ટી, કપાસ વગેરે .
- એન્ટિસેપ્ટિક મલમ, સેવલોન
- નાની કાતર અને મોજા.
પ્રશ્ન: ફટાકડાથી દાઝી જવાય તો તરત શું કરવું?
જવાબ- ફટાકડાથી કોઈ દાઝી જાય તો તરત કરો આ પ્રાથમિક સારવાર આપો-
બળેલા વિસ્તારને ઠંડો કરો
બળી ગયેલી જગ્યા પર ઓછામાં ઓછા 20 મિનિટ સુધી પાણી રેડવું. જેટલી ઝડપથી અને લાંબા સમય સુધી તમે બળેલા વિસ્તારને ઠંડુ કરશો, તેટલું ઓછું બળશે. ઘા પર ઠંડુ પાણી રેડશો નહીં કારણ કે તે બર્ન ઇજાને વધુ ખરાબ કરી શકે છે.
બળી ગયેલી જગ્યાને ઢાંકી દો શરીના દાઝેલા ભાગ પરથી તમામ કપડાં અને ઘરેણાં દૂર કરો. તે ભાગને સ્વચ્છ, સૂકી ચાદર અથવા પાટા વડે ઢાંકી દો.
તબીબી મદદ લેવી
જો દાઝ્યાની ઇઝા ગંભીર હોય, તો ઈમરજન્સી સેવાઓને કૉલ કરો અને ડૉક્ટરની સલાહ લો અને જરૂરી દવાઓ લો.