પિત્તાશયની શસ્ત્રક્રિયા પછી આહારમાં કાળજી જરૂરી: તળેલું-શેકેલું બિલકુલ ન ખાઓ, ડૉક્ટર પાસેથી જાણો સર્જરી પછી કઈ-કઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું

ખરાબ જીવનશૈલી અને ખરાબ આહારની આદતોની સીધી અસર આપણા સ્વાસ્થ્ય પર પડે છે. ખાસ કરીને (ગોલબ્લેડર) પિત્તાશય પર. પિત્તાશય એ આપણા સૌથી મૂલ્યવાન અંગ, યકૃતની નીચે રહેલો એક નાનો ભાગ છે, જે પિત્ત ઉત્પન્ન કરે છે. તે ચરબીને પચાવવામાં મદદ કરે છે. તે કદમાં નાનું છે પણ શરીરમાં ખૂબ મોટાં મોટાં કામ કરે છે.

જો પિત્તાશય યોગ્ય રીતે કાર્ય ન કરે અને તેમાં પથરી થઈ જાય, તો તેનું સંપૂર્ણ કાર્ય ખોરવાઈ જાય છે. જ્યારે પથરીને કારણે પેટની જમણી બાજુ અસહ્ય દુખાવો થાય છે, ત્યારે ડૉક્ટર તેને શસ્ત્રક્રિયા દ્વારા શરીરમાંથી દૂર કરવાની સલાહ આપે છે.

તબીબી ભાષામાં, ગોલ બ્લેડર રિમૂવલ સર્જરીને કોલેસિસ્ટેક્ટોમી કહેવામાં આવે છે. GlobalData.com મુજબ, વર્ષ 2022 માં ભારતમાં કુલ 32,90,339 પિત્તાશયની સર્જરી કરવામાં આવી હતી.

આજે ‘ તબિયતપાણી ‘ માં આપણે જાણીશું કે પિત્તાશયમાં પથરીની સમસ્યા કેમ વધી રહી છે. તમે એ પણ જાણશો કે-

શરીરમાં (ગોલબ્લેડર) પિત્તાશયનું કાર્ય શું છે?

ગોલબ્લેડર જેને પિત્તાશય તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે આપણા પેટની જમણી બાજુએ સ્થિત છે. તેનું કાર્ય પિત્ત (પિત્તનો રસ) ઉત્પન્ન કરવાનું છે. તે શરીરની ચરબીને પચાવવામાં મદદ કરે છે. પિત્તનો રસ આપણા ખોરાકમાં રહેલી ચરબીને ફેટી એસિડમાં રૂપાંતરિત કરે છે, અને ઝેરી પદાર્થોને દૂર કરે છે.

જો પિત્તાશયમાં પથ્થર હોય તો તે આપણા પાચનતંત્રને અસર કરે છે. ખોરાક પચાવવામાં મુશ્કેલી પડે છે.

જો તમને ગ્રાફિકમાં આપેલા કોઈપણ લક્ષણોનો અનુભવ થાય, તો તેની તપાસ કરાવો. જો સ્થિતિ વધુ ખરાબ થાય, તો ડૉક્ટર પિત્તાશય દૂર કરવાની ભલામણ પણ કરી શકે છે.

પિત્તાશયની શસ્ત્રક્રિયા પછી કઈ આડઅસરો થઈ શકે છે?

જ્યારે પણ કોઈ પણ સર્જરી કરવામાં આવે છે, ત્યારે તે પછી શરીરમાં કેટલાક કોમ્પ્લિકેશન્સ થવાની શક્યતા રહે છે, જેમ કે રક્તસ્રાવ, દુખાવો, ચેપ, સોજો વગેરે. જો આપણે પિત્તાશયની શસ્ત્રક્રિયા વિશે વાત કરીએ, તો તેમાં કોઈ મોટી ગૂંચવણ નથી, પરંતુ પાચનતંત્રની કેટલીક આડઅસરો ચોક્કસપણે જોઈ શકાય છે.

આને ગ્રાફિક દ્વારા સમજો-

નીચે આપેલા ગ્રાફિકમાં આપેલી આડઅસરો વિગતવાર જાણો-

ઝાડા અને પેટ ફૂલવું

પિત્તાશયની શસ્ત્રક્રિયા પછી ઝાડા અથવા પેટ ફુલાઈ શકે છે. કારણ કે જ્યારે આપણા શરીરમાંથી પિત્તાશય દૂર કરવામાં આવે છે, ત્યારે તે પિત્તનો સંગ્રહ કરવામાં અસમર્થ થઈ જાય છે, પછી તે ધીમે ધીમે નાના આંતરડામાં પહોંચે છે અને ત્યાં મોટી માત્રામાં એકઠા થાય છે. ઓવરલોડિંગને કારણે, નાના આંતરડા આપણા શરીરમાંથી જરૂર કરતાં વધુ પાણી અને મીઠું ખેંચે છે, જેના કારણે ઝાડા જેવી સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.

કબજિયાત

પિત્તાશયની શસ્ત્રક્રિયા પછી કબજિયાત એક સામાન્ય સમસ્યા છે. શસ્ત્રક્રિયા પહેલાં દર્દીને એનેસ્થેસિયા આપવામાં આવે છે, જેના પછી કેટલાક દર્દીઓ કબજિયાતની ફરિયાદ કરી શકે છે. પરંતુ આ જરૂરી નથી કે દરેક સાથે આવું થાય.

ચરબી પાચનમાં મુશ્કેલી

પિત્તાશયના ઓપરેશન પછી, આપણું શરીર ચરબી પચાવી શકતું નથી. તેને પચાવવામાં ઘણી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડે છે. જ્યારે પિત્તાશયની શસ્ત્રક્રિયા કરવામાં આવે છે, ત્યારે દર્દીને બાહ્ય અથવા આંતરિક ચેપ ટાળવા માટે ઘણી દવાઓ આપવામાં આવે છે જેમ કે એન્ટાસિડ, બળતરા વિરોધી, પીડા નિવારક વગેરે. આ દવાઓના કારણે કેટલાક દર્દીઓને અપચાની સમસ્યા થઈ શકે છે. તે સામાન્ય રીતે લાંબો સમય ચાલતું નથી.

કમળો અથવા તાવ

જો પિત્તાશયના ઓપરેશન દરમિયાન પિત્ત નળીમાં આકસ્મિક રીતે પથ્થરના કેટલાક ટુકડા રહી જાય, તો તે શરીર માટે સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે. આનાથી તાવ અને કમળો થાય છે. જોકે, આ 10 માંથી ફક્ત 1-2 કિસ્સાઓમાં જ જોવા મળે છે.

લોહી ગંઠાઈ જવું

કેટલાક દર્દીઓને પિત્તાશયની શસ્ત્રક્રિયા પછી લોહી ગંઠાવાની સમસ્યાનો સામનો કરવો પડે છે. જ્યારે લોહી જાડું થાય છે, ત્યારે લોહીના ગંઠાવાનું શરૂ થાય છે. તે આપણા શરીરમાં રક્ત પરિભ્રમણને અસર કરે છે, જેના કારણે લોહી આપણા શરીરના મુખ્ય અવયવો સુધી પહોંચી શકતું નથી.

પોસ્ટ કોલેસીસ્ટેક્ટોમી સિન્ડ્રોમ

પોસ્ટ કોલેસીસ્ટેક્ટોમી સિન્ડ્રોમ (PCS) એ કોલેસિસ્ટેક્ટોમી પછી થતા પેટના લક્ષણોમાંનું એક છે. પીસીએસ પેટમાં પિત્ત લિકેજ અથવા પથરીને કારણે થઈ શકે છે. જેના કારણે તમને પેટમાં દુખાવો, કબજિયાત અથવા ઝાડા થઈ શકે છે. આ આડઅસર પુરુષો કરતાં સ્ત્રીઓમાં વધુ જોવા મળે છે.

પિત્તાશયની સર્જરી પછી આ આહાર યોજનાનું પાલન કરો

પિત્તાશયની શસ્ત્રક્રિયા પછી, ડોકટરો દર્દીઓને તેમની આહાર યોજનામાં ફેરફાર કરવાની સલાહ આપે છે. પિત્તાશયના ઓપરેશન પછી આહાર યોજના કેવી હોવી જોઈએ તે ગ્રાફિકમાં જુઓ-

પિત્તાશયની શસ્ત્રક્રિયા પછી તમે તમારી દિનચર્યામાં કેટલાક ફેરફારો કરીને તમારી જીવનશૈલી સુધારી શકો છો. આ માટે તમે આ પગલાંઓ અનુસરી શકો છો-

આહારમાં ઓછી ચરબીવાળા ખોરાકનો સમાવેશ કરો

શસ્ત્રક્રિયા પછી, ખોરાકમાં રહેલી ચરબીને પચાવવામાં મુશ્કેલી પડે છે, તેથી તળેલા ખોરાકને બદલે, તમારા આહારમાં બાફેલા, શેકેલા અથવા ઉકાળેલા ખોરાકનો સમાવેશ કરો.

નિયમિત કસરત

તમારી દિનચર્યામાં નિયમિત કસરતનો સમાવેશ કરવો ખૂબ જ મહત્ત્વનું છે. શસ્ત્રક્રિયા પછી, ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ ધીમે ધીમે કસરત, યોગ અથવા પ્રાણાયામ કરવાનું શરૂ કરો.

એક્યુપંક્ચર

પિત્તાશયની શસ્ત્રક્રિયા પછી એક્યૂપંક્ચર ખેંચાણ અને દુખાવો ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. એ યાદ રાખવું જરૂરી છે કે સારો આહાર અને કસરત એ પિત્તાશયની સમસ્યાઓ ઘટાડવાના સરળ રસ્તાઓ છે.

દ્રાવ્ય ફાઇબર

ઓટ્સ, સફરજન, અળસીના બીજ, દાળ જેવા દ્રાવ્ય ફાઇબરવાળા ખોરાક ખાઓ, જે પાણીમાં સરળતાથી ઓગળી જાય છે અને પચવામાં સરળ હોય છે.

મસાલેદાર અને તળેલા ખોરાકને ‘ના’ કહો

શસ્ત્રક્રિયા પછી, મસાલેદાર અને તળેલો ખોરાક બિલકુલ ન ખાઓ કારણ કે પિત્તાશય દૂર કર્યા પછી આવા ખોરાક પચવામાં મુશ્કેલ હોય છે. તળેલું ભોજન પણ તમારા સ્વાસ્થ્ય માટે હાનિકારક હોઈ શકે છે.

કેફીન ટાળો

ચા કે કોફી જેવી કેફીન પીવાથી પણ સ્વાસ્થ્યને નુકસાન થઈ શકે છે. ઉપરાંત દૂધ કે અન્ય કોઈપણ ડેરી ઉત્પાદનો પણ એસિડિટી અને પાચનતંત્ર ખરાબ કરી શકે છે. તેથી આ ટાળો.