48 મિનિટ પેહલાલેખક: ગૌરવ તિવારી
- કૉપી લિંક
ઉનાળામાં, જો દહીં પણ ભોજનની થાળીમાં સામેલ કરવામાં આવે તો સ્વાદ વધી જાય છે. દહીં ખાવામાં જેટલું સ્વાદિષ્ટ છે, તેટલું જ સ્વાસ્થ્ય માટે પણ વધુ ફાયદાકારક છે.
લગભગ 4000 વર્ષ પહેલાં, બલ્ગેરિયામાં વિચરતી પ્રજા રાત્રિભોજનમાં દૂધ ખાતી હતી અને બચેલું દૂધ છોડી દેતી હતી. સવાર સુધીમાં આ દૂધ ઘટ્ટ થઈને દહીંમાં ફેરવાઈ જતું હતું. આ પહેલા પણ દૂધ દહીંમાં ફેરવાઈ જતું હતું, પણ કોઈએ તેને ચાખ્યું ન હતું, પરંતુ બલ્ગેરિયન વિચરતી પ્રજાએ એક દિવસ તેનો સ્વાદ ચાખ્યો. તે સ્વાદિષ્ટ હતું. અહીંથી દહીંને જમાવવાની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ. આજે પણ, બલ્ગેરિયામાં દરેક વાનગીમાં દહીં ઉમેરવામાં આવે છે. જો કોઈ વાનગીમાં દહીં ઉમેરવામાં ન આવે તો તેને પૂરક વાનગી તરીકે પીરસવામાં આવે છે.
દહીં ખાવાથી પાચનતંત્ર અને રોગપ્રતિકારક શક્તિ મજબૂત બને છે. તે વજન નિયંત્રણમાં મદદ કરે છે અને હાડકાંને પણ મજબૂત રાખે છે. આનાથી હૃદયનું સ્વાસ્થ્ય પણ સુધરે છે.
તો, આજે ‘ ઉનાળાના સુપરફૂડ ‘ માં આપણે દહીં વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ જાણશો કે-
- દહીંનું પોષણ મૂલ્ય શું છે?
- તેમાં કયા વિટામિન અને ખનિજો હોય છે?
- દહીં કોણે ન ખાવું જોઈએ?
દહીંનું પોષણ મૂલ્ય
જો દહીં આખા દૂધમાંથી બનાવવામાં આવ્યું છે, એટલે કે દૂધમાંથી ક્રીમ દૂર કરવામાં આવી નથી. તો 100 ગ્રામ દહીંમાં આશરે 61 કેલરી હોય છે. દહીંમાં લગભગ 88% પાણી હોય છે. પ્રોટીન અને કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ સિવાય તેમાં બીજું શું હોય છે, ગ્રાફિકમાં જુઓ.
દહીંમાં આવશ્યક વિટામિન અને ખનિજો હોય છે
ડૉ. અજય કુમાર કહે છે કે, દહીં દૂધ કરતાં અનેક ગણું વધારે ફાયદાકારક છે. તેમાં રહેલા વિટામિન અને મિનરલ્સ તેને સુપરફૂડ બનાવે છે. તેમાં આપણા શરીર માટે જરૂરી લગભગ દરેક ખનિજ હોય છે. કેલ્શિયમ, મેગ્નેશિયમ અને પોટેશિયમ જેવા આવશ્યક ખનિજો ધરાવે છે. ગ્રાફિકમાં તેમની સંખ્યા જુઓ-
દહીં ખાવાના ઘણા સ્વાસ્થ્ય લાભો છે
ડૉ. અજય કુમાર કહે છે કે દહીં વિશ્વના શ્રેષ્ઠ પ્રોબાયોટિક્સમાંથી એક છે. દહીં આપણા આંતરડાના બેક્ટેરિયાના પ્રિય ખોરાકમાંનું એક છે, તે આંતરડામાં હાજર સારા બેક્ટેરિયાની સંખ્યામાં પણ વધારો કરે છે.
આનાથી પાચનતંત્ર સુધરે છે અને રોગપ્રતિકારક શક્તિ પણ મજબૂત બને છે. દહીં ખાવાથી દાંત અને હાડકાં પણ મજબૂત બને છે. તેના અન્ય ફાયદા શું છે, ગ્રાફિકમાં જુઓ-
દહીં સંબંધિત કેટલાક સામાન્ય પ્રશ્નો અને જવાબો
પ્રશ્ન: શું દરરોજ દહીં ખાવું યોગ્ય છે?
જવાબ: હા, દરરોજ દહીં ખાવાથી પાચનક્રિયા સ્વસ્થ રહે છે અને શરીરને જરૂરી પોષણ મળે છે. જોકે, એક સમયે ખૂબ વધારે દહીં ખાવાનું ટાળવું જોઈએ.
પ્રશ્ન: શું લેક્ટોઝ એલર્જી ધરાવતા લોકો દહીં ખાઈ શકે છે?
જવાબ: હા, મોટાભાગના લેક્ટોઝ એલર્જિક લોકો દહીં ખાઈ શકે છે કારણ કે તેમાં રહેલા બેક્ટેરિયા લેક્ટોઝને તોડીને તેને પચાવવામાં મદદ કરે છે. આમ છતાં, જો તમે લેક્ટોઝ એલર્જિક છો, તો દહીં ખાતાં પહેલા એક વાર ડૉક્ટરની સલાહ ચોક્કસ લો.
પ્રશ્ન: શું દહીં વજન વધારી શકે છે?
જવાબ: ના, દહીં ચયાપચયને ઝડપી બનાવે છે. તેથી, દહીં ખાવાથી વજન નિયંત્રણમાં રહે છે. જો કોઈ વ્યક્તિ ખૂબ જ ગળ્યું દહીં અથવા વધુ ચરબીવાળું દહીં ખાય છે, તો વજન વધી શકે છે.
પ્રશ્ન: શું દહીં ખાવાથી બ્લડ પ્રેશર વધી શકે છે?
જવાબ: ના, દહીં ખાવાથી બ્લડ પ્રેશર નિયંત્રણમાં રહે છે. તેમાં હાજર ફોસ્ફરસ, મેગ્નેશિયમ અને પોટેશિયમ બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રણમાં રાખે છે. આ ખનિજો આપણા શરીરમાં થતી ઘણી મહત્ત્વની જૈવિક પ્રક્રિયાઓ માટે પણ જરૂરી છે. તેમની મદદથી, બ્લડ પ્રેશર સંતુલિત રહે છે, અને ચયાપચય સુધરે છે.
પ્રશ્ન: શું ખાલી પેટે દહીં ખાવું સલામત છે?
જવાબ: ના, ખાલી પેટે દહીં ખાવાથી પેટમાં એસિડિટી કે ગેસ થઈ શકે છે. તેથી, દહીંનો ઉપયોગ દાળ, ભોજન અથવા કોઈપણ ખાદ્ય પદાર્થ સાથે મુખ્ય ખોરાક તરીકે કરવો વધુ સારું છે.
પ્રશ્ન: શું રાત્રે દહીં ખાવું સલામત છે?
જવાબ: સામાન્ય રીતે રાત્રે દહીં ખાવામાં કોઈ સમસ્યા નથી. જોકે, આયુર્વેદ અનુસાર, રાત્રે દહીં ખાવાથી કફ અને લાળ વધી શકે છે. તેથી, રાત્રે દહીં ખાવાનું ટાળવું જોઈએ; જો તમે તેને ખાતા હો તો તેને ઓછી માત્રામાં જ ખાઓ.
પ્રશ્ન: શું દહીં ખાવાથી હૃદયનું સ્વાસ્થ્ય સુધરે છે?
જવાબ: દહીંમાં વિટામિન B ભરપૂર માત્રામાં હોય છે, ખાસ કરીને વિટામિન B-12 અને B-2, એટલે કે રિબોફ્લેવિન. આ બંને વિટામિન હૃદય રોગ અને કેટલાક ન્યુરલ ટ્યુબ જન્મજાત ખામીઓને અટકાવી શકે છે. તેથી દહીં ખાવાથી હૃદયનું સ્વાસ્થ્ય સુધરે છે.
પ્રશ્ન: શું દહીં ખાવાથી રોગપ્રતિકારક શક્તિ મજબૂત થાય છે?
જવાબ: નેશનલ લાઇબ્રેરી ઓફ મેડિસિનમાં પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસ મુજબ, દરરોજ દહીં ખાવાથી રોગપ્રતિકારક શક્તિ મજબૂત બને છે. આનાથી હૃદયનું સ્વાસ્થ્ય સારું રહે છે અને ડિપ્રેશન જેવા અનેક રોગોનું જોખમ ઓછું થાય છે.
પ્રશ્ન: શું દહીં વાળ અને ત્વચા માટે ફાયદાકારક છે?
જવાબ: હા, દહીંમાં હાજર પ્રોટીન અને લેક્ટિક એસિડ ત્વચાને ભેજયુક્ત બનાવે છે અને વાળને મજબૂત અને ચમકદાર પણ બનાવે છે.
પ્રશ્ન: કયા લોકોએ દહીં ન ખાવું જોઈએ?
જવાબ: સામાન્ય રીતે દરેક વ્યક્તિ દહીં ખાઈ શકે છે. જોકે, કેટલાક રોગોમાં તેનું સેવન સલામત માનવામાં આવતું નથી. એટલા માટે કેટલાક લોકોએ દહીં ન ખાવું જોઈએ-
- જેમને સંધિવાની બીમારી છે.
- જે લોકોને અસ્થમા છે.
- જેઓ કિડનીના દર્દીઓ છે.
- જેમને લેક્ટોઝ એલર્જી હોય છે.
- જેમને એસિડિટીની સમસ્યા છે.
- જો સ્કિનની કોઈ સમસ્યા હોય.
- જે લોકોને લ્યુકોરિયા છે.
