તમારા નામનું નકલી આધાર કાર્ડ તો માર્કેટમાં નથી ફરતું ને?: દુરુપયોગ કેવી રીતે થઈ શકે અને બચવા માટે શું કરવું? જાણો આધાર લોક કરવા માટેનાં 5 સ્ટેપ્સ

ભોપાલ પોલીસે એક ગેંગનો પર્દાફાશ કર્યો છે જે નકલી ડોક્યુમેન્ટનો ઉપયોગ કરીને ફેક એકાઉન્ટ બનાવીને તેને વેચી રહી હતી. આ કેસમાં પોલીસે 7 આરોપીઓની ધરપકડ કરી છે.

આ ગેંગ સગીર છોકરાઓ અને છોકરીઓના આધાર કાર્ડ એડિટ કરતી હતી, જેમાં બીજો ફોટો લગાવી તેની ઉંમરમાં બદલાવ કરી દેતી. આ નકલી આધાર નંબરથી પાન કાર્ડ બનાવવામાં આવતા હતા. આ પછી, તે નકલી આધાર અને પાન કાર્ડની મદદથી બેંક ખાતા ખોલાવતી હતી.

આજે આધાર કાર્ડ એક મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજ બની ગયું છે. તેની વધતી જતી લોકપ્રિયતા સાથે, દુરુપયોગનું જોખમ પણ વધ્યું છે. સાયબર ગુનેગારો પર્સનલ માહિતી ચોરી શકે છે. ઉપરાંત તમારા નામે લોન લઈ શકાય છે. તેથી આધાર કાર્ડને સુરક્ષિત રાખવું ખૂબ જ મહત્ત્વપૂર્ણ છે.

તો, આજે આ કામના સમાચારમાં આપણે તમારા આધાર કાર્ડને કેવી રીતે સુરક્ષિત રાખવું તે વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ જાણશો કે-

પ્રશ્ન- આધાર કાર્ડ શું છે? જવાબ- આધાર એ એક ડોક્યુમેન્ટ છે જે યુનિક આઇડેન્ટિફિકેશન ઓથોરિટી ઓફ ઇન્ડિયા (UIDAI) દ્વારા જારી કરવામાં આવે છે. તે દરેક ભારતીય નાગરિકની ઓળખ સુનિશ્ચિત કરે છે. તેમાં 12-અંકનો યુનિક આઇડેન્ટિટી નંબર (UID) હોય છે. આ સાથે, વ્યક્તિનું નામ, સરનામું, બાયોમેટ્રિક્સ વગેરે સહિત ઘણી મહત્ત્વપૂર્ણ માહિતી છે.

પ્રશ્ન: મારા આધાર કાર્ડનો ઉપયોગ ક્યાં થયો છે તે હું કેવી રીતે શોધી શકું? જવાબ- આધાર કાર્ડમાં આપણી પર્સનલ અને સિક્રેટ માહિતી હોય છે. આધાર કાર્ડ બેંક ખાતા અને પાન કાર્ડ સાથે પણ જોડાયેલ છે. આવી સ્થિતિમાં જો તે ખોટા હાથમાં જાય, તો તેનો દુરુપયોગ થઈ શકે છે. તેથી, એ ઓળખવું મહત્વપૂર્ણ છે કે આપણા આધાર કાર્ડનો ઉપયોગ કઈ જગ્યાએ થઈ રહ્યો છે.

UIDAI આધારનો દુરુપયોગ અટકાવવા માટે બધા આધાર વપરાશકર્તાઓને હિસ્ટ્રી જોવાની સુવિધા પૂરી પાડે છે. આ દ્વારા તમે જોઈ શકો છો કે તમારા આધાર કાર્ડનો ઉપયોગ ક્યાં થયો છે. આ માટે કેટલાક સ્ટેપ્સનું પાલન કરવું પડશે. તેમાં છેલ્લા 6 મહિનાની આધાર હિસ્ટ્રી દેખાડવામાં આવે છે.

નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી સમજો કે તમે તમારા આધાર કાર્ડનો ઇતિહાસ કેવી રીતે ચકાસી શકો છો.

પ્રશ્ન- આધાર કાર્ડના દુરુપયોગથી કેવી રીતે બચી શકાય? જવાબ- UIDAI તમને આધાર નંબર લોક અને અનલોક કરવાની સુવિધા આપે છે. જ્યારે આધારની જરૂર ન હોય, ત્યારે તેને લોક રાખો જેથી કોઈ તેનો દુરુપયોગ ન કરી શકે. આ ઉપરાંત, તમે UIDAI દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવતી માસ્ક્ડ આધાર સુવિધાનો પણ ઉપયોગ કરી શકો છો. આ તમારા આધાર નંબરના પહેલા 8 અંકો છુપાવે છે.

પ્રશ્ન- હું મારા આધારને કેવી રીતે લોક કરી શકું? જવાબ- આધાર કાર્ડમાં ફિંગરપ્રિન્ટ, આઇરિસ સ્કેન જેવી બાયોમેટ્રિક વિગતો હોય છે. આનો ફાયદો ઉઠાવીને, સાયબર ગુનેગારો તમારા અંગત ડેટાનો દુરુપયોગ કરી શકે છે. તેથી, તેને સુરક્ષિત રાખવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.

UIDAI આધાર કાર્ડની સુરક્ષા માટે લોક-અનલોક સુવિધા પણ પ્રદાન કરે છે. તેની મદદથી, વપરાશકર્તા પોતાનું આધાર કાર્ડ પણ લોક કરી શકે છે. એકવાર તે લોક થઈ જાય પછી, કોઈ તેનો દુરુપયોગ કરી શકશે નહીં.

નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી આધાર કાર્ડ કેવી રીતે સુરક્ષિત કરવું તે સમજો.

પ્રશ્ન- વેબસાઇટ પરથી આધાર કાર્ડ લોક કરવામાં સમસ્યા આવે તો શું કરવું? જવાબ- ક્યારેક ધીમી વેબસાઇટ અથવા ટેકનિકલ સમસ્યાઓના કારણે લોકોને આવી સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં, યુઝર્સ તેમના આધાર કાર્ડ સાથે લિંક કરેલા મોબાઇલ નંબરથી પણ તેને લોક કરી શકે છે. આ માટે, આ પગલાં અનુસરો.

પ્રશ્ન: જો કોઈ આધાર કાર્ડનો દુરુપયોગ કરી રહ્યું હોય, તો આપણે ક્યાં ફરિયાદ કરી શકીએ? જવાબ: જો તમારા આધાર કાર્ડનો ઉપયોગ એવી જગ્યાએ થઈ રહ્યો છે જેના વિશે તમને કોઈ જાણકારી નથી, તો તમે તેની ફરિયાદ પણ કરી શકો છો. આ માટે, તમે ટોલ ફ્રી નંબર 1947 પર કૉલ કરી શકો છો અથવા [email protected] પર ઇ-મેઇલ કરીને તમારી ફરિયાદ નોંધાવી શકો છો. આ ઉપરાંત, તમે UIDAIની સત્તાવાર વેબસાઇટ uidai.gov.in/file-complaint પર જઈને પણ તમારી ફરિયાદ નોંધાવી શકો છો.

પ્રશ્ન: આધાર કાર્ડ લોક કર્યા પછી, શું હું તેનો ઉપયોગ જાતે કરી શકું? જવાબ- ના, આધાર લોક કર્યા પછી, તમે પોતે પણ તેનો ઉપયોગ કરી શકતા નથી. હકીકતમાં UIDAIની ‘લોક આધાર’ સેવા એક્ટિવ થયા પછી તમારો આધાર નંબર અસ્થાયી રૂપે નિષ્ક્રિય થઈ જાય છે. આનો અર્થ એ થયો કે કોઈ પણ, તમે પણ નહીં, બેંકિંગ, સિમ વેરિફિકેશન, ઈ-કેવાયસી કે અન્ય સેવાઓ માટે તમારા આધાર નંબરનો ઉપયોગ કરી શકશે નહીં.

તમે આધાર કાર્ડ અનલોક કર્યા પછી જ તેનો ઉપયોગ કરી શકો છો.

પ્રશ્ન- UIDAIને ફરિયાદ કર્યા પછી શું થશે? જવાબ: જો તમે તમારા આધાર કાર્ડ સંબંધિત કોઈપણ સમસ્યા અંગે UIDAI (યુનિક આઇડેન્ટિફિકેશન ઓથોરિટી ઓફ ઇન્ડિયા) માં ફરિયાદ નોંધાવી હોય, તો તપાસ ટીમ તમારા કેસની સંપૂર્ણ તપાસ કરશે. જો તે આધારના છેતરપિંડી અથવા દુરુપયોગ સાથે સંબંધિત હશે, તો સંબંધિત વિભાગને તેની જાણ કરવામાં આવશે. UIDAI સામાન્ય રીતે 7થી 15 દિવસમાં સમસ્યાનું નિરાકરણ લાવે છે. જો કેસ ગંભીર હોય તો તેમાં થોડો વધુ સમય લાગી શકે છે.