નવી દિલ્હી59 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
રામ લલ્લાની પ્રાણપ્રતિષ્ઠા માટે દેશના વિવિધ રાજ્યોમાંથી અનેક શ્રદ્ધાળુઓ અયોધ્યા આવ્યા હતા, કેન્દ્રીય પર્યટન મંત્રાલયના અહેવાલમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે 2022માં 143 કરોડ 30 લાખ સ્થાનિક શ્રદ્ધાળુઓએ તીર્થ સ્થળોની મુલાકાત લીધી હતી. આ દરમિયાન 66 લાખથી વધુ વિદેશી શ્રદ્ધાળુઓએ પણ દેશના ધાર્મિક સ્થળોની મુલાકાત લીધી હતી. ઓનલાઈન હોટેલ ચેઈન ચલાવતી કંપની ‘OYO’ એ કલ્ચરલ ટ્રાવેલ 2022ના રાઉન્ડ અપ રિપોર્ટમાં ખુલાસો કર્યો છે કે સમગ્ર દેશમાં ધાર્મિક સ્થળોની મુલાકાતમાં વારાણસી ટોચ પર છે, જ્યારે તિરુપતિ, પુરી, અમૃતસર અને હરિદ્વારમાં શ્રદ્ધાળુઓની સંખ્યામાં જબરદસ્ત વધારો જોવા મળ્યો છે. તેમની મુલાકાત..
2021 ની સરખામણીમાં, 2022 માં શિરડીમાં 483% વધુ પ્રવાસીઓ, તિરુપતિમાં 233% અને પુરીમાં 117% વધુ પ્રવાસીઓ આવ્યા, જ્યારે મથુરા, મહાબળેશ્વર અને મદુરાઈ ઉભરતા આધ્યાત્મિક સ્થળો તરીકે ઉભરી આવ્યા છે. OYOએ કહ્યું છે કે છેલ્લા એક વર્ષમાં OYO પ્લેટફોર્મ પર અયોધ્યા શોધનારા લોકોની સંખ્યામાં 350%નો વધારો થયો છે. નવા વર્ષ માટે પણ ગોવા અને નૈનીતાલ કરતાં અયોધ્યામાં વધુ હોટેલ બુકિંગ થયું હતું.
Oyo દેશભરમાં 400 નવા હોમ સ્ટે અને હોટલ લોન્ચ કરશે
22 જાન્યુઆરીના રોજ અભિષેક સમારોહ માટે આવનારા ભક્તોને ધ્યાનમાં રાખીને, ઓયોએ 50 હોમસ્ટે અને હોટલ ખોલી છે. આમાં 1,000 થી વધુ રૂમ છે.
આ રૂમમાં રાત્રિ રોકાણનું ભાડું 1,000 રૂપિયાથી શરૂ થાય છે. હોમસ્ટે માટે, Oyo એ અયોધ્યા વિકાસ સત્તામંડળ અને ઉત્તર પ્રદેશ રાજ્ય પ્રવાસન વિકાસ નિગમ સાથે ભાગીદારી કરી છે. આ તમામ હોમસ્ટે લેન્ડમાર્ક સ્થળોએ સ્થિત છે જ્યાંથી ભક્તો સરળતાથી તીર્થસ્થળ પર પહોંચી શકે છે.
એ પણ મહત્વનું છે કે ઓયોએ 2024 ના અંત સુધીમાં દેશના ઘણા ધાર્મિક સ્થળોએ 400 થી વધુ હોમસ્ટે અને હોટલ ખોલવાની પણ જાહેરાત કરી છે.
આ ધાર્મિક સ્થળોમાં અયોધ્યા, પુરી, શિરડી, વારાણસી, અમૃતસર, તિરુપતિ, હરિદ્વાર, કટરા, વૈષ્ણોદેવી અને ચારધામનો સમાવેશ થાય છે.
દેશના પૂર્વ-પશ્ચિમ, ઉત્તર-દક્ષિણમાં યાત્રાળુઓ માટે સૌથી વધુ પસંદગીનો ઝોન ઉત્તર ભારત છે. ચાલો આને ગ્રાફિકલી સમજીએ-
નોંધ: આ ધાર્મિક સ્થળો પ્રવાસી બુકિંગ અને પૂછપરછમાં ટોચ પર છે, જ્યારે દરેક ઝોનમાં ઘણા શહેરો એવા છે જ્યાં આખું વર્ષ ભક્તોની ભીડ રહે છે.
અયોધ્યા એક સીમાચિહ્નરૂપ બનશે, આધ્યાત્મિક પર્યટનમાં તેજી આવશે
ટ્રાવેલ એજન્ટ્સ એસોસિએશન ઓફ ઈન્ડિયા (TAAI)ના પ્રમુખ જ્યોતિ માયાલનું કહેવું છે કે અયોધ્યામાં રામ મંદિરના નિર્માણ બાદ ધાર્મિક અને આધ્યાત્મિક પર્યટનમાં જોરદાર તેજી આવવાની અપેક્ષા છે. દેશની સંસ્કૃતિને જાણવાની અને સમજવાની ઈચ્છા સ્થાનિક પ્રવાસીઓમાં ઝડપથી વધી છે. તેથી, દરરોજ હજારો લોકો ધાર્મિક સ્થળો વિશે માહિતી માંગી રહ્યા છે.
ઘણી વખત લોકો કોઈ ખાસ ધાર્મિક સ્થળ વિશે પણ પૂછે છે જે બહુ લોકપ્રિય નથી. પ્રવાસીઓ ઇન્ટરનેટ દ્વારા ઘણા નવા સ્થળો વિશે જાણવા સક્ષમ છે અને ત્યાં જવા માંગે છે, રસપ્રદ વાત એ છે કે સ્થાનિક પ્રવાસી આ માટે સારી એવી રકમ ખર્ચવા તૈયાર છે. ટ્રાવેલ કંપનીઓ પણ ધાર્મિક સ્થળોની યાત્રાને લઈને શ્રદ્ધાળુઓના મૂડને સમજવામાં સફળ રહી છે અને તે મુજબ પેકેજ તૈયાર કરી રહી છે.
મહાકાલેશ્વર અને ઈન્દોર દર્શન, બે રાત માટે રૂ. 9,000
Yatra.com બે પ્રકારના પેકેજ ઓફર કરે છે – ધાર્મિક પ્રવાસ અને આધ્યાત્મિક રીટ્રીટ. જો તમે ઉજ્જૈન અને ઈન્દોરમાં મહાકાલેશ્વરની ધાર્મિક યાત્રા કરવા માંગો છો, તો એક વ્યક્તિ માટે 9,000 રૂપિયાનો ખર્ચ થશે. ઉજ્જૈન અને ઈન્દોરમાં એક-એક રાત માટે હોટલમાં રહેવાની વ્યવસ્થા કરવામાં આવશે.
આ પેકેજમાં તમે ઉજ્જૈનમાં મહાકાલેશ્વર મંદિર, રામઘાટ, ભત્રીહરી ગુફાઓ, કાલભૈરવ મંદિર, હરસિદ્ધિ મંદિર, 84 મહાદેવ મંદિરો જોઈ શકશો. જ્યારે ઈન્દોરમાં પ્રવાસીઓ અન્નપૂર્ણા મંદિર, ખજરાના ગણેશ, બડા ગણપતિ, લાલ બાગ પેલેસ, રજવાડા પેલેસ જોઈ શકશે.
વારાણસી ટૂર પેકેજ 13,650 રૂપિયાથી શરૂ થાય છે. ત્રણ રાત હોટલમાં રોકાણ, ખાણી-પીણી, કાશી વિશ્વનાથ મંદિર, અસ્સી ઘાટ, દશાશ્વમેધ ઘાટ, અન્નપૂર્ણા મંદિર, સંકટ મોચન, માનસ મંદિર, સારનાથ અને છેલ્લે વિંધ્યાચલની યાત્રા.
જો તમે booking.com પર જાઓ છો, તો તમે 3 કલાક ગંગા પર હોડીમાં બેસીને બનારસના ઘાટ જોઈ શકો છો. આ પછી કાશી વિશ્વનાથ મંદિરના દર્શન અને સિટી ટૂર, હોટેલમાં રહેવા, ખાવાનું બધું 21,000 રૂપિયામાં.
ટ્રાવેલ એજન્સીઓ ઉત્તર, દક્ષિણ, પૂર્વ-પશ્ચિમ પેકેજ ઓફર કરે છે.
Yatra.com પાસે રામેશ્વરમ પેકેજીસ, કોવલમ પેકેજીસ, મદુરાઈ પેકેજીસ, મહેશ્વર પેકેજીસ અને કટરા-વૈષ્ણો પેકેજીસ છે.
7-8 દિવસના રામેશ્વરમ પેકેજની રેન્જ રૂ. 13,000 થી રૂ. 29,000 સુધીની છે. આ પેકેજમાં તમે વિવેકાનંદ રોક, કુમારી અમ્માન મંદિર, મીનાક્ષી મંદિર, રામાનાથસ્વામી મંદિર, ધનુષકોડી જેવા તીર્થ સ્થાનોની મુલાકાત લઈ શકો છો.
જો તમારું બજેટ ઓછું પડી રહ્યું છે તો EMI સુવિધા પણ ઉપલબ્ધ છે.
ગાઝીપુરના પંકજ શ્રીવાસ્તવ કહે છે કે તેઓ વર્ષમાં 2-3 વખત તીર્થસ્થાનોની યાત્રાએ જાય છે. ક્યારેક પતિ-પત્ની સાથે તો ક્યારેક બાળકો સાથે.
તાજેતરમાં તેમણે રામેશ્વરમ, મદુરાઈ અને ત્રિવેન્દ્રમની મુલાકાત લીધી હતી. 6 દિવસમાં તે રાંચી પાછો ફર્યો. આ માટે કોઈ ટ્રાવેલ એજન્સી પાસેથી કોઈ પેકેજ લીધું નથી.
તેના બદલે તેણે પ્રવાસનો પ્લાન બનાવ્યો. બે લોકોની મુસાફરીનો ખર્ચ લગભગ 30,000 રૂપિયા છે.
2,27,273 રૂપિયામાં હેલિકોપ્ટર દ્વારા ચાર ધામ યાત્રા
જો તમે ઉત્તરાખંડના ચાર ધામની મુલાકાત લેવા માંગતા હોવ તો ટ્રાવેલ કંપનીઓ હેલિકોપ્ટરની સુવિધા પણ આપે છે. મેક માય ટ્રીપ 6 દિવસની યોજનાઓ ઓફર કરે છે.
યાત્રા દેહરાદૂનથી શરૂ થાય છે. હેલિકોપ્ટર દ્વારા યમુનોત્રી જ્યાં હોટેલમાં રહેવા, ખાવા-પીવાની સુવિધાઓ પૂરી પાડવામાં આવે છે. યમુનોત્રીથી હેલિકોપ્ટર દ્વારા ગંગોત્રી પહોંચો. ગંગોત્રીથી કેદારનાથ અને પછી બદ્રીનાથ.
એક વ્યક્તિનો ખર્ચ 2,27,273 રૂપિયા છે. જો તમારે દો ધામની મુલાકાત લેવી હોય તો તમારે 1 લાખ 36 હજાર રૂપિયા ખર્ચવા પડશે. ગ્રુપ ટુર, ડીલક્સ જેવી કેટેગરી પણ પસંદ કરી શકાય છે.
ધાર્મિક સ્થળોએ મોટી બ્રાન્ડની હોટેલોની વિપુલતા
ટ્રાવેલ કંપનીઓની સાથે મોટી હોટલો પણ ધાર્મિક સ્થળોને એક મોટો ઉદ્યોગ ગણી રહી છે. વારાણસી, હરિદ્વાર, વૃંદાવન, શિરડી, દ્વારકા, અમૃતસર જેવા મુખ્ય ધાર્મિક સ્થળોમાં લગભગ તમામ મોટી બ્રાન્ડની હોટેલો છે.
ટાટા ગ્રૂપની IHCL અનેક ધાર્મિક સ્થળોએ તેની હોટેલ ચેન ખોલી રહી છે. આ હોટલો અયોધ્યા, વારાણસી, તિરુપતિ, હરિદ્વાર, વૃંદાવનમાં ખુલી રહી છે. વારાણસીમાં તાજ ગંગામાં 100 રૂમ સાથેનો નવો ટાવર ખુલ્યો છે.
ITCની કટરા, ધર્મશાલા, હરિદ્વાર, અમૃતસરમાં હોટલ છે. વર્ષ 2023માં લગભગ 94 લાખ શ્રદ્ધાળુઓ વૈષ્ણો દેવી મંદિરના દર્શન કરશે. આ સંખ્યા છેલ્લા 10 વર્ષમાં સૌથી વધુ હતી. કટરામાં આટલી મોટી સંખ્યામાં યાત્રાળુઓને સમાવવા માટે તમામ મોટી બ્રાન્ડની હોટેલો છે.
તાજ ગ્રુપ હોટેલ ઉદ્યોગમાં વિવાંતા, રેડિસન, હોલીડે ઇન, લેમન ટ્રી, સરોવર, ક્લાર્ક જેવી મોટી બ્રાન્ડ ધરાવે છે.
હોટેલ કંપનીઓ દેવઘર, પ્રયાગરાજ, ગોરખપુર, ઉજ્જૈન, ગુરુવાયુર, શિરડી, રામેશ્વરમ, દ્વારકામાં તેમના પ્રોજેક્ટ શરૂ કરી રહી છે.
‘પ્રસાદ’ યોજના દ્વારા આધ્યાત્મિક પ્રવાસનને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવ્યું
‘પ્રસાદ’ યોજનાએ ગંગોત્રીથી ગંગાસાગર, બદ્રીનાથ વિશાલથી સેતુબંધ રામેશ્વરમ, દ્વારકાધીશથી જગન્નાથ પુરી, 12 જ્યોતિર્લિંગ યાત્રા, ચારધામ યાત્રા, કૈલાશ માનસરોવર યાત્રા, કંવર યાત્રા, શક્તિપીઠ જેવી ધાર્મિક યાત્રાઓમાં વધુ સુધારો કર્યો છે.
પ્રસાદ એટલે કે ‘તીર્થસ્થાન કાયાકલ્પ અને આધ્યાત્મિક હેરિટેજ ઓગમેન્ટેશન ડ્રાઇવ’ 2014-15માં શરૂ કરવામાં આવી હતી.
આ યોજના શરૂ થયાને લગભગ 10 વર્ષ થઈ ગયા છે. ત્યારપછી દેશભરમાં 46 ધાર્મિક સ્થળોના વિકાસ માટે નાણાં આપવામાં આવ્યા છે. તાજેતરમાં 26 નવા પ્રોજેક્ટ ઉમેરવામાં આવ્યા છે.
પર્યટન મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, આંધ્રપ્રદેશમાં અમરાવતી, સિંહાચલમ, આસામમાં કામાખ્યા મંદિર, બિહારમાં ગયાનું પટના સાહિબ અને વિષ્ણુપદ મંદિર, ગુજરાતના દ્વારકા, બનાસકાઠામાં અંબા જી મંદિર, દેવઘરમાં બાબા બૈદ્યનાથ મંદિર, ઝારખંડ, અમરકંટક, ઓમકારેશ્વર. મધ્યપ્રદેશમાં. સરકાર નાસિક, મહારાષ્ટ્રમાં ત્ર્યંબકેશ્વર, તેલંગાણામાં ભદ્રાચલમ, પશ્ચિમ બંગાળમાં બેલુર મઠ, મથુરા, યુપીમાં વૃંદાવન અને અન્ય ઘણા ધાર્મિક સ્થળો જેવા ધાર્મિક સ્થળોના વિકાસ માટે પણ નાણાકીય સહાય પૂરી પાડી રહી છે.
જ્યોતિ માયલ કહે છે કે ‘પ્રસાદ’ યોજના પ્રવાસન અર્થતંત્રને વેગ આપી રહી છે. જે ધાર્મિક સ્થળોની અવગણના કરવામાં આવી હતી અથવા તેનો વિકાસ થયો ન હતો તે હવે ત્યાં સુવિધાઓ મળી રહી છે. આ કારણોસર પ્રવાસીઓ પણ આ સ્થળોની મુલાકાત લેવા માંગે છે.
બિહારના સીતામઢી જિલ્લામાં પુનૌરા ધામ છે જે સીતાનું જન્મસ્થળ માનવામાં આવે છે. પુનૌરા ધામને પણ ‘પ્રસાદ’ યોજના હેઠળ વિકસાવવામાં આવી રહ્યું છે.
બિકાનેરનું કરણી માતાનું મંદિર, દતિયાનું પીતામ્બર પીઠ, મોરેનાનું શનિદેવ મંદિર, કાકીનાડાનું અન્નાવરામ, ચમોલીનું દેવનાથ, કોટાનું બુદ્ધહિતા સૂર્ય મંદિર, બાલાંગિરનું ચૌસથ યોગિની મંદિર, અમૃતસરનું દુર્ગાયન મંદિર, મા ચિંતપુરાણી મંદિર પ્રસાદના મંદિરમાં છે. વિકસાવવામાં આવી રહી છે.
આ ધાર્મિક સ્થળોને ટુરીઝમ રોડમેપ પર લાવવામાં આવી રહ્યા છે.
બૌદ્ધ સર્કિટથી આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રવાસીઓ વધશે
ભારત એકમાત્ર એવો દેશ છે જ્યાં આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાય સૌથી વધુ બૌદ્ધ ધર્મ સાથે સંકળાયેલો છે. જોકે, સુવિધાના અભાવે પ્રવાસીઓ ત્યાં પહોંચી શકતા નથી. તેને ધ્યાનમાં રાખીને બિહાર અને ઉત્તર પ્રદેશમાં બૌદ્ધ સર્કિટ વિકસાવવામાં આવી રહી છે. આ સર્કિટમાં બોધગયા, નાલંદા, રાજગીર, વૈશાલી, સારનાથ, શ્રાવસ્તી, કુશીનગર, કૌશામ્બી, સાંકિસા અને કપિલવસ્તુનો સમાવેશ થાય છે.
દેશના માત્ર 6% વિદેશી પ્રવાસીઓ આ બૌદ્ધ સ્થળોએ આવે છે. બૌદ્ધ સર્કિટમાં 4 આંતરરાષ્ટ્રીય અને 2 સ્થાનિક એરપોર્ટ છે જ્યારે 2 પર કામ ચાલી રહ્યું છે. કુશીનગર અને ગયા આંતરરાષ્ટ્રીય એરપોર્ટ છે જ્યાં મોટી સંખ્યામાં વિદેશી યાત્રાળુઓ આવે છે.
જ્યોતિ કહે છે કે બૌદ્ધ ભક્તો હજુ પણ મોટી સંખ્યામાં ભારતમાં નથી પહોંચી રહ્યા, જ્યારે ગૌતમ બુદ્ધ સાથે સંકળાયેલા 8 સ્થળોમાંથી 7 ફક્ત ભારતમાં જ છે.
બૌદ્ધ ભક્તો ઈન્ડોનેશિયા અને થાઈલેન્ડમાં વધુ પહોંચે છે જ્યારે ભારતમાં તેમની સંખ્યા 1% પણ નથી.
કંબોડિયા, વિયેતનામ, નેપાળ, ભૂતાન, શ્રીલંકામાં પ્રવાસીઓ સતત વધ્યા છે પરંતુ ભારતમાં બૌદ્ધ પ્રવાસીઓ તે પ્રમાણમાં વધ્યા નથી.
દક્ષિણ પૂર્વ એશિયાના ઘણા દેશોના ભક્તો તેમના જીવનમાં ઓછામાં ઓછા એક વખત બુદ્ધના જન્મસ્થળની મુલાકાત લેવા માંગે છે. પરંતુ સુવિધાના અભાવે આવી શકતા નથી.
ઘણી વખત પડોશી દેશો પણ ફરિયાદ કરે છે કે તેઓ અમીર દેશ નથી પરંતુ ભારતમાં વિદેશી હોવાના નામે મોટી રકમ વસૂલવામાં આવે છે.
પવિત્ર સ્થળનું મહત્વ
ધામ એટલે ધાર્મિક સ્થળ. હિન્દુ ધર્મમાં ચાર ધામનું મહત્વ છે. આ ચાર ધામોને પવિત્ર અને મોક્ષ આપનાર ગણાવ્યા છે. પુરી, રામેશ્વરમ, દ્વારકા અને બદ્રીનાથ એ ચાર ધામ છે જે આદિ શંકરાચાર્ય દ્વારા એક થયા હતા. હિંદુ ધાર્મિક ગ્રંથોમાં હિમાલયમાં સ્થિત યમુનોત્રી, ગંગોત્રી, બદ્રીનાથ અને કેદારનાથને પણ ચાર ધામ માનવામાં આવે છે. આ ચાર ધામોનો ઉલ્લેખ મહાભારતના વર્ષા પર્વમાં પણ છે. તે સમયગાળામાં પણ ચાર ધામની પરિક્રમા કરવામાં આવી હતી. રામેશ્વરમમાં ગંગોત્રીમાંથી ગંગા જળ લઈને ભગવાન શિવનો જલાભિષેક કરવામાં આવ્યો હતો.
