હાય રે મેરી કમર…: લોઅર બેકપેઇનથી કરોડો લોકો પીડિત, યુવાનો સૌથી વધુ ભોગ બને છે

વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (WHO) અનુસાર, 2020 સુધીમાં વિશ્વભરમાં 61.9 કરોડ લોકો લોઅર બેકપેઇનનું (LBP)થી પીડાતા હતા. 2050 સુધીમાં કેસની સંખ્યા વધીને 84.3 કરોડ થવાની ધારણા છે.

લોકડાઉન પછી વર્ક ફ્રોમ હોમનું ચલણ વધ્યું હતું. વર્ક ફ્રોમ જેવી સુવિધાઓ સાથે ઘરેથી કામ સરળતાથી કરી શકાય છે, પરંતુ લોઅર બેકપેઇન કેસોમાં ઝડપથી વધારો થયો છે. આ પાછળનું મુખ્ય કારણ ખોટા પોશ્ચરમાં બેસીને અથવા સૂતી વખતે કામ થતું હતું, કારણ કે ઘરેથી કામ કરતી વખતે લોકો પાસે 8 કલાક કોમ્પ્યુટર પર બેસી રહેવા માટે યોગ્ય સેટ-અપ નહોતું.

બ્રિટિશ સંસ્થા માઇન્ડ યોર બેક દ્વારા કોરોના મહામારી પછી લોકોનાં જીવનમાં આવેલા ફેરફારોને લઈને એક સર્વે કરવામાં આવ્યો હતો. આ સર્વે અનુસાર, 63.7% લોકો વર્ક ફ્રોમ હોમ પછી પીઠના દુખાવાથી પીડિત છે, જ્યારે 32% લોકોએ સ્વીકાર્યું કે તેઓ લોઅર બેકપેઇનને કારણે ખૂબ જ પરેશાન હતા. આ બધા એવા લોકો હતા, જેમને કોરોના મહામારી પહેલાં આ સમસ્યા ન હતી.

તો આજે ‘કામના સમાચારમાં જાણીશું કે લોઅર બેકપેઇન શું છે? આ સાથે જ જાણીશું કે

નિષ્ણાત- વિશાલ પેશત્તીવાર- હેડ, સ્પાઇન સર્જરી, કોકિલાબેન ધીરુભાઈ અંબાણી હોસ્પિટલ, મુંબઈ.

પ્રશ્ન- LBP શું છે, એનાં લક્ષણો શું છે?
જવાબ- લોઅર બેકપેઇન એટલે પીઠના નીચેના ભાગમાં દુખાવો. આ સામાન્ય રીતે પીઠના સ્નાયુઓ અથવા ઇજાને કારણે થાય છે.

લોઅર બેકપેઇન ઘણી જુદી જુદી ઇજાઓ, પરિસ્થિતિઓ અથવા રોગોને કારણે થઈ શકે છે.

LBPનો દુખાવો હળવાથી ગંભીર સુધીનો હોઈ શકે છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં દુખાવાને કારણે ચાલવામાં, ઊંઘવામાં, કામ કરવામાં અથવા રોજિંદા પ્રવૃત્તિઓ કરવામાં પણ મુશ્કેલી થાય છે.

જ્યારે LBP થાય છે ત્યારે કેટલાંક લક્ષણો સામાન્ય હોય છે, જેમ કે-

પ્રશ્ન- યુવાનોમાં LBP વધવાનાં કારણો શું છે?
જવાબ- યુવાનોમાં વજન વધવાનું મુખ્ય કારણ ખરાબ લાઇફસ્ટાઇલ છે. જે યુવાનો કલાકો સુધી લેપટોપ કે કોમ્પ્યુટર સામે બેસીને કામ કરે છે તેમની કરોડરજ્જુ અને પીઠના સ્નાયુઓ પર દબાણ આવે છે, જેનાથી પીઠના નીચેના ભાગમાં દુખાવો થવાનું જોખમ વધી જાય છે. વધુમાં, લેપટોપ અને ટેબ્લેટ પર કામ કરતી વખતે કીબોર્ડ અને સ્ક્રીન વચ્ચે પૂરતી જગ્યા હોતી નથી. આ સ્થિતિમાં ઘણા લોકો ખોળામાં બેસીને ગેજેટ્સ પર ટાઈપ કરતા રહે છે, જેના કારણે LBP થઈ શકે છે. આ સિવાય અન્ય ઘણાં કારણો પણ છે.

નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી સમજો કે શા માટે યુવાનોમાં એલબીપીના કેસ વધી રહ્યા છે-

પ્રશ્ન- લોઅર બેકપેઇનમાં દુખાવો થાય તો કેવા પ્રકારની સાવચેતી રાખવી જોઈએ?
જવાબ: લોઅર બેકપેઇનમાં દુખાવો થાય તો કરોડરજ્જુને સામાન્ય સ્થિતિમાં રાખવી ખૂબ જ જરૂરી છે. આ માટે કેટલીક સાવચેતી રાખવી જોઈએ. આ ગ્રાફિક પરથી સમજી શકાય છે.

પ્રશ્ન- LBPથી બચવા માટે કેવો આહાર લેવો જોઈએ?
જવાબ- LBP ઘટાડવા અથવા ટાળવામાં પ્રોટીન ખૂબ જ અસરકારક છે, જે સ્નાયુઓના સોજાને ઓછા કરી શકે છે. એનિમલ પ્રોટીન (માંસ)ની તુલનામાં પ્લાન્ટ પ્રોટીન ખાવાથી બળતરા ઓછી થાય છે.

આ માટે તમે મગ, દાળ, રાજમા અને ચણા ખાઈ શકો છો. એમાં ફાઈબર અને પ્રોટીન સારી માત્રામાં હોય છે, જે સ્નાયુઓની બળતરા ઓછી કરી શકે છે. એમાં રહેલા એન્ટીઓક્સિડેન્ટ્સ સ્નાયુઓને પણ મદદ કરે છે.

તમે પાલક, કઠોળ અથવા બ્રોકોલી જેવી લીલી શાકભાજી ખાઈ શકો છો. ફળોમાં સફરજન, સ્ટ્રોબેરી, બ્લેકબેરી ખાવાથી હાડકાં માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. આ સિવાય તમે દરરોજ દૂધ, દહીં, પનીર જેવa કેલ્શિયમથી ભરપૂર ખોરાક ખાઈ શકો છો.

પ્રશ્ન- લોઅર બેકપેઇન થાય તો ડૉક્ટરનો સંપર્ક ક્યારે કરવો?
જવાબ: લાંબા સમયથી લોઅર બેકપેઇનની સમસ્યાને કારણે દર્દી શારીરિક અને માનસિક રીતે પરેશાન થઈ શકે છે. આવી સ્થિતિમાં જો પ્રારંભિક લક્ષણો દેખાય તો તરત જ ડૉક્ટરની સલાહ લો. થોડી બેદરકારી સમસ્યા વધારી શકે છે.

પ્રાથમિક કિસ્સામાં સવારે અને સાંજે 20 મિનિટ સુધી હૂંફાળા પાણીમાં બેસો. એનાથી પીઠના નીચેના ભાગમાં રાહત મળે છે, જેના કારણે દર્દીને ઘણી રાહત થાય છે. આ સિવાય નાળિયેર તેલથી માલિશ કરવાથી પીઠનો દુખાવો ઓછો થઈ શકે છે.

લોઅર બેકપેઇનની સારવાર માટે ઈન્જેક્શન, દવાઓ, ઉપચાર અને સર્જરીનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. પીડા જાણ્યા બાદ અને દર્દીની સ્થિતિ જાણ્યા પછી જ સારવારની પદ્ધતિ નક્કી કરવામાં આવે છે.