એક કલાક પેહલાલેખક: રાજ વિક્રમ
- કૉપી લિંક
કહેવાય છે કે જોડીઓ તો ભગવાન બનાવે છે. જેમના હૃદય એકબીજાને મળે છે તેઓ પ્રેમમાં પડે છે. કેટલાક લોકો એવું પણ કહે છે કે જ્યારે પ્રેમમાં હોય ત્યારે લોકો એકબીજા જેવા દેખાવા લાગે છે. પરંતુ અમેરિકન હાર્ટ એસોસિએશનના જર્નલમાં પ્રકાશિત થયેલ એક તાજેતરનું સંશોધન કપલ વચ્ચે અલગ જોડાણ દર્શાવે છે.
સંશોધનમાં જાણવા મળ્યું છે કે અમેરિકા, ઈંગ્લેન્ડ, ચીન અને ભારતના કપલમાં પ્રેમ અને હાઈપરટેન્શન એટલે કે હાઈ બ્લડ પ્રેશર વચ્ચે સંબંધ છે. આ દેશોના કપલમાં હાઈપરટેન્શનનું જોખમ લગભગ 20 થી 40% જેટલું જોવા મળ્યું હતું.
મતલબ, જો સાથે રહેતા એક પાર્ટનરને હાઈપરટેન્શન હોય તો બીજા પાર્ટનરમાં આ રોગ જોવાની શક્યતા 20-40 ટકા હોઈ શકે છે. જો કે, કોઈપણ વ્યક્તિને હાઈ બ્લડ પ્રેશર હોઈ શકે છે.
લગભગ 33 હજાર કપલ પર કરવામાં આવેલા આ સંશોધને એક નવી ચિંતા જન્માવી છે. કારણ કે હાઈપરટેન્શન અને ડાયાબિટીસ જેવા રોગો બિનચેપી રોગો છે. આ એક વ્યક્તિથી બીજી વ્યક્તિમાં ફેલાઈ શકતી નથી.
કારણ કે આ કોઈ વાઇરસ કે બેક્ટેરિયાથી થતા રોગો નથી. તો પછી શું કારણ છે કે સાથે રહેતા કપલ્સમાં આવી બીમારીઓ જોવા મળે છે જે એક વ્યક્તિથી બીજામાં ફેલાતી નથી. ચાલો સમજીએ.
જો એક પાર્ટનરને હાઈપરટેન્શન હોય તો બીજાને પણ જોખમ હોય છે
વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન અનુસાર, વિશ્વમાં 30-79 વર્ષની વયના 128 કરોડ લોકો હાઈપરટેન્શનથી પીડિત છે. જેમાંથી બે તૃતીયાંશ કેસ વિકાસશીલ દેશોના છે. હાયપરટેન્શનનું જોખમ નવું નથી. પરંતુ સાથે રહેતા યુગલો વચ્ચેનો તેનો સંબંધ નવો છે.
સંશોધનનું નેતૃત્વ કરી રહેલા ડો. ચાઈ હુઆ લી કહે છે કે હાઈપરટેન્શનના કિસ્સાઓ એકદમ સામાન્ય હોવા છતાં સાથે રહેતા બંને પાર્ટનર્સમાં એકસાથે આટલા બધા કિસ્સાઓ બનતા જોવા એ ચિંતાનો વિષય છે. તેની પાછળના કારણો પર પણ ધ્યાન આપવું પડશે.
હાયપરટેન્શન એ એકમાત્ર બિન-સંચારી રોગ નથી જે સાથે રહેતા યુગલોમાં જોવા મળે છે. આ સિવાય નેશનલ લાઇબ્રેરી ઑફ મેડિસિનમાં પ્રકાશિત એક રિસર્ચમાં અન્ય ઘણી બીમારીઓના જોખમો વિશે જણાવવામાં આવ્યું છે.
કપલમાં જોવા મળતી આ બીમારીઓનું કારણ શું છે?
ગુરુગ્રામના કાર્ડિયોથોરાસિક એન્ડ વેસ્ક્યુલર સર્જરી (CTVS), ફોર્ટિસ મેમોરિયલ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટના ડિરેક્ટર અને હેડ, ડૉ. ઉદગીત ધીર જણાવે છે કે સાથે રહેતા યુગલો એકસરખું જ જમે છે, તેથી તેમાં સોડિયમનું પ્રમાણ વધુ હોઈ શકે છે.
તેમની કસરતની આદતો પણ લગભગ સમાન છે. તણાવનું વાતાવરણ પણ સમાન હોઈ શકે છે. આ બધી વસ્તુઓ એકસાથે હાઈપરટેન્શન જેવી બીમારીઓને જન્મ આપી શકે છે.
નેશનલ લાઇબ્રેરી ઓફ મેડિસિનમાં પ્રકાશિત એક સંશોધન અનુસાર, સાથે રહેતા કપલ્સમાં આ બીમારીઓ જોવા પાછળ ત્રણ મુખ્ય કારણો હોઈ શકે છે.
- નાણાકીય કારણો: દવાઓ અને સારવાર પર સમાન ખર્ચ કરવાની ટેવ
- સામાજિક કારણ: ખોરાક અને જીવનશૈલી સમાન છે
- વ્યવહારુ કારણઃ સારવાર બાબતે બેદરકારીની માનસિકતા પણ એવી જ છે
હાઈ બ્લડ પ્રેશરના આ સંકેતોને અવગણશો નહીં
વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન અનુસાર, હાઈપરટેન્શનના 48% કેસોમાં, લોકોને સારવાર મળી રહી નથી કારણ કે 46% લોકો તેમના હાઈ બ્લડ પ્રેશર વિશે જાગૃત નથી. વધુ શું છે, માત્ર 21% હાઈપરટેન્શનના દર્દીઓ તેમના બ્લડ પ્રેશરને કંટ્રોલ કરવામાં સક્ષમ છે. તેથી જ હાયપરટેન્શન વિશ્વભરમાં અકાળ મૃત્યુનું મુખ્ય કારણ છે અને દર વર્ષે લગભગ 17 લાખ લોકોના જીવ લે છે.
હાઈપરટેન્શનમાં કેટલાક સામાન્ય લક્ષણો હોઈ શકે છે જે ચિંતાજનક લાગતા નથી. પરંતુ જો તેની અવગણના કરવામાં આવે તો તેનાથી હૃદય, મગજ અને કિડનીના અનેક રોગો થઈ શકે છે. તેથી, જો નીચે દર્શાવેલ લક્ષણો દેખાય, તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી બની જાય છે.
કેવી રીતે રક્ષણ કરવું
હાયપરટેન્શનનું મુખ્ય કારણ ખોરાકમાં વધુ પડતું મીઠું અથવા વધારે સોડિયમવાળો ખોરાક છે. વિજ્ઞાન પણ માને છે કે ખોરાકમાં મીઠાનું પ્રમાણ ઘટાડીને લોહીનું દબાણ દવાઓ જેટલું ઓછું કરી શકાય છે. તાજેતરમાં વેન્ડરબિલ્ટ યુનિવર્સિટી, અમેરિકામાં હાથ ધરવામાં આવેલા સંશોધનમાં પણ જાણવા મળ્યું છે કે ખોરાકમાં મીઠાની માત્રા ઘટાડવાથી બ્લડ પ્રેશરને 6 (mm Hg) સુધી ઘટાડી શકાય છે.
સાથે રહેતા યુગલોમાં આ બીમારીઓ થવા પાછળ સમાન જીવનશૈલી મુખ્ય કારણ છે. આ બીમારીઓ પાછળ સમાન ખોરાકની આદતો, સમાન જીવનશૈલી અને રૂટિન હોઈ શકે છે. તેથી આપણે સમજી શકીએ છીએ કે જીવનશૈલીમાં નાના ફેરફારો કરીને સમગ્ર પરિવાર સ્વસ્થ રહી શકે છે.
ડૉ. ઉદગીત ધીર સમજાવે છે કે જીવનશૈલીમાં આ ફેરફારો કરીને હાઈપરટેન્શન ટાળી શકાય છે:
- ખોરાકમાં મીઠું ઓછું કરો
- વજન ઓછું કરવું
- નિયમિતપણે બ્લડ પ્રેશર તપાસો
- તણાવ ઓછો કરો
- કસરત
- તમાકુ છોડો
- પીવાનું બંધ કરો
- ફાસ્ટ ફૂડ પર કાપ મૂકવો