રામને નેપાળી કહેનારા ઓલી વડાપ્રધાન બન્યા: નેપાળમાં બે વર્ષમાં ત્રીજી વખત સરકાર બદલાઈ, ભારત તરફી દેઉબા સાથે ગઠબંધન કર્યું

ભગવાન રામને નેપાળી કહેનારા કેપી ઓલી આજે નેપાળના નવા વડાપ્રધાન બન્યા છે. તેમણે આજે રાષ્ટ્રપતિ કાર્યાલય ખાતે નેપાળના રાષ્ટ્રપતિ રામચંદ્ર પૌડેલે વડાપ્રધાન તરીકે શપથ લીધા હતા. ઓલીએ ભારત તરફી ગણાતા શેર બહાદુર દેઉબા સાથે ગઠબંધન સરકાર બનાવી છે.

નેપાળના પૂર્વ વડાપ્રધાન પુષ્પ કમલ દહલ ઉર્ફે પ્રચંડે 12 જુલાઈએ પોતાના પદ પરથી રાજીનામું આપી દીધું હતું. કાઠમંડુ પોસ્ટ અનુસાર, તેઓ સંસદમાં વિશ્વાસનો મત જીતવામાં નિષ્ફળ રહ્યા હતા. તેઓ માત્ર 1 વર્ષ અને 6 મહિના સુધી જ વડાપ્રધાન રહી શક્યા.

હકીકતમાં, આ મહિનાની શરૂઆતમાં ચીન તરફી કેપી શર્મા ઓલીની પાર્ટી CPN-UML એ વડાપ્રધાન પ્રચંડની કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી ઑફ નેપાળ સાથે ગઠબંધન તોડી નાખ્યું હતું. આ પછી તેમની સરકાર લઘુમતીમાં આવી ગઈ. નેપાળના બંધારણના અનુચ્છેદ 100(2) હેઠળ તેમણે એક મહિનામાં બહુમતી સાબિત કરવાની હતી.

તેઓ તે કરી શક્યા નહીં. ફ્લોર ટેસ્ટમાં તેમને 275માંથી માત્ર 63 સાંસદોનું સમર્થન મળ્યું હતું. નેપાળની નેશનલ એસેમ્બલીના 194 સાંસદોએ તેમની વિરુદ્ધ વોટ કર્યો. તેમને સરકાર બચાવવા માટે 138 સાંસદોના સમર્થનની જરૂર હતી.

કોણ છે કેપી શર્મા ઓલી જે કહે છે કે રામ નેપાળનો છે?
પૂર્વ નેપાળમાં 1952માં જન્મેલા ઓલીએ શાળા પૂર્ણ કરી ન હતી. તેઓ ચાર વર્ષના હતા ત્યારે તેમની માતા શીતળાના કારણે મૃત્યુ પામી હતી. તેમનો ઉછેર તેમના દાદી રામ્યા ઓલી દ્વારા થયો હતો જ્યારે તેઓ સામ્યવાદી નેતા રામનાથ દહલની મદદથી 12 વર્ષની ઉંમરે ઝાપા, નેપાળ ગયા હતા. અહીં તેઓ ઝાપા વિદ્રોહમાં જોડાયા.

આ બળવો ઝાપામાં એક મોટા જમીનદારનું ગળું કાપીને તેની હત્યાથી શરૂ થયો હતો. મોટા જમીનદારો સામે આ બળવો શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો. હકીકતમાં 1964માં નેપાળના રાજા મહેન્દ્રએ જમીનના અધિકારોમાં ફેરફાર કર્યા હતા. તેનો ઉદ્દેશ્ય નાના ખેડૂતોને તે જમીન આપવાનો હતો જેના પર તેઓ વર્ષોથી કામ કરતા હતા, પરંતુ તેઓ મોટા જમીનદારોની માલિકીના હતા.

મહેન્દ્રએ તેની શરૂઆત નેપાળના ઝાપા જિલ્લામાંથી કરી હતી. આ દરમિયાન નાના ખેડૂતોને જમીન આપવામાં આવી હતી. આ પછી જ જમીનદારો અને તેમના ખેતરોમાં કામ કરતા મજૂરો વચ્ચે બળવો શરૂ થયો. આ દરમિયાન 22 વર્ષીય કેપી ઓલી પર ખેડૂત ધરમ પ્રસાદ ધકાલની હત્યાનો આરોપ હતો અને તે જેલમાં ગયો હતો.

આ સમય સુધીમાં, ઓલી માર્ક્સ અને લેનિનના વિચારોથી પ્રભાવિત થઈ ગયા હતા. 1966 સુધીમાં તેમણે નેપાળના સામ્યવાદી રાજકારણમાં પ્રવેશ કર્યો. 1970માં ઓલી 18 વર્ષની ઉંમરે કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીમાં જોડાયા અને ટૂંક સમયમાં જ તેમની ધરપકડ કરવામાં આવી.

કેપી ઓલી શર્મા તેમની પત્ની રાધિકા શાક્યા સાથે તેમના નાના દિવસોમાં. બંનેની મુલાકાત નેપાળમાં સામ્યવાદી બળવા દરમિયાન થઈ હતી.

તેણે 14 વર્ષ જેલમાં વિતાવ્યા. જો કે, તે ભાગ્યે જ જેલમાં તેના સમય વિશે વાત કરે છે. જો કે, તેની નજીકના લોકો કહે છે કે જેલની તેના પર ઊંડી છાપ પડી. શાહી માફી મળ્યા બાદ ઓલીને 1980માં મુક્ત કરવામાં આવ્યો હતો.

1990 ના દાયકામાં, ઓલીએ પંચાયત શાસનને નાબૂદ કરનાર લોકશાહી ચળવળમાં તેમના પ્રયાસો માટે લોકપ્રિયતા મેળવી. પછીના થોડા વર્ષોમાં તેઓ નેપાળી રાજકારણમાં એક અગ્રણી વ્યક્તિ અને સામ્યવાદી પક્ષના મહત્વના નેતા બન્યા.

2015 માં, તેઓ 597 માંથી 338 મતો જીતીને વડાપ્રધાન તરીકે ચૂંટાયા હતા. જો કે, જુલાઇ 2016 માં, ઓલીને કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી ઓફ નેપાળ (માઓવાદી-સેન્ટર) એ તેનું સમર્થન પાછું ખેંચી લીધા પછી રાજીનામું આપવાની ફરજ પડી હતી અને તેઓ સંસદમાં અવિશ્વાસની દરખાસ્ત હારી ગયા હતા.

નેપાળમાં 2015માં નવું બંધારણ અમલમાં આવ્યું, ત્યાંના મધેશીઓ તેની વિરુદ્ધ રસ્તા પર ઉતરી આવ્યા. કેપી ઓલી શર્માએ આ વિરોધ પાછળ ભારતનો હાથ હોવાનો આરોપ લગાવ્યો હતો. 2018 માં તેઓ ફરીથી પ્રચંડ સાથે સત્તામાં આવ્યા.

તે ત્રણ વર્ષ પહેલા 2020 હતું. નેપાળના વડાપ્રધાન કેપી શર્મા ઓલીએ નિવેદન આપીને સમગ્ર નેપાળ અને ભારતને ચોંકાવી દીધું હતું. પોતાના નિવાસસ્થાને ભાનુ જયંતિ પર આયોજિત એક કાર્યક્રમમાં બોલતા ઓલીએ કહ્યું, ભગવાન રામ ભારતીય ન હતા પરંતુ નેપાળી હતા. અસલી અયોધ્યા ભારતમાં નહીં પણ નેપાળના બીરગંજમાં છે. તેમણે ભારત પર સાંસ્કૃતિક દમનનો પણ આરોપ લગાવ્યો હતો.

ઓલીના વડાપ્રધાન બનવાથી ભારત પર શું અસર પડશે?
બીબીસીના અહેવાલ મુજબ કેપી શર્મા ઓલીના વડાપ્રધાન બન્યા બાદ ભારત અને નેપાળના સંબંધો પર થોડી અસર પડી શકે છે. કેપી ઓલીની સરકાર દરમિયાન જ નેપાળે પોતાનો એક નકશો જાહેર કર્યો હતો, જેના પર વિવાદ ઊભો થયો હતો.

નેપાળે મે 2020 માં તેનો સત્તાવાર નકશો બહાર પાડ્યો હતો, જેમાં નેપાળની સરહદમાં લિપુલેખ, કાલાપાની અને લિમ્પિયાધુરા વિસ્તારો દર્શાવવામાં આવ્યા હતા. ભારતે તેની સામે વાંધો વ્યક્ત કર્યો હતો અને આ નકશાને સ્વીકારવાનો ઇનકાર કર્યો હતો.

આ વખતે નેપાળી કોંગ્રેસ પણ સરકારમાં છે. આ પાર્ટીના ભારત સાથે સારા સંબંધો છે. નેપાળી કોંગ્રેસ મુત્સદ્દીગીરી દ્વારા સમસ્યાનો ઉકેલ શોધવાનો આગ્રહ રાખે છે. આવી સ્થિતિમાં નવી સરકાર ભારત સાથેના સંબંધોમાં વધુ ફેરફાર કરી શકે તેવી શક્યતા ઓછી છે.