2 કલાક પેહલાલેખક: ગૌરવ તિવારી
- કૉપી લિંક
કલ્પના કરો કે કોઈ વ્યક્તિ સ્થૂળતાથી પીડિત છે. મિત્રો અને પરિવારના સભ્યો તેને ટોણો મારતા હોય છે. બજારમાં તેના કદના કપડાં શોધવા મુશ્કેલ બની જાય છે. સ્થૂળતાના કારણે ઘણી બીમારીઓ આપણને અસર કરી રહી છે. તે વિચારતા હોય છે કે શું આની કોઈ દવા હોઈ શકે?
ઘણી દવાઓ છે, પરંતુ ભારતમાં અત્યાર સુધી કોઈ દવાને કાયદેસર માન્યતા મળી નથી. તાજેતરમાં, સેન્ટ્રલ ડ્રગ સ્ટાન્ડર્ડ કંટ્રોલ ઓર્ગેનાઈઝેશન (CDSCO) એ વજન ઘટાડવાની દવા ટિરઝેપેટાઇડને લીલી ઝંડી આપી દીધી છે. ભારતમાં મંજૂર થયેલી આ પહેલી દવા છે, જે ટૂંક સમયમાં બજારમાં ઉપલબ્ધ થઈ શકે છે. આ દવા વજન ઘટાડવા સંબંધિત તેના અદ્ભુત ફાયદાઓ માટે જાણીતી છે. જો કે, દેશ અને વિશ્વના અગ્રણી ડોકટરોએ આવી તમામ વજન ઘટાડવાની દવાઓની આડઅસરો અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી છે.
સ્થૂળતાથી પીડિત વિશ્વના ટોચના 5 દેશોમાં ભારત આવે છે. આથી ટિરઝેપેટટાઇડ માટે એક વિશાળ સંભવિત બજાર છે. મેડિકલ જર્નલ ધ લેન્સેટમાં પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસ અનુસાર, ભારતીય શહેરોમાં રહેતા 70% લોકો કાં તો મેદસ્વી અથવા વધુ વજનવાળા છે.
વર્ષ 2021માં ભારત સરકાર દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા રાષ્ટ્રીય કુટુંબ આરોગ્ય સર્વે અનુસાર, ભારતમાં લગભગ 23% પુરુષો અને 24% સ્ત્રીઓ સામાન્ય કરતા વધારે વજન ધરાવે છે. આ આંકડાઓને જોતા કહી શકાય કે ભારત સ્થૂળતાની સમસ્યાનો સામનો કરી રહ્યું છે. આ સ્થૂળતા અનેક જીવલેણ રોગોનું કારણ બની શકે છે.
આજે ‘ તબિયતપાણી ‘ માં આપણે ટિરઝેપેટાઇડ જેવી વજન ઘટાડવાની દવાઓ વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ જાણી શકશો કે-
- ટિરઝેપેટાઇડ શું છે અને તે કેવી રીતે કામ કરે છે?
- વજન ઘટાડવાની દવાઓનું બજાર આટલી ઝડપથી કેમ વધી રહ્યું છે?
- વિશ્વના અગ્રણી ડોકટરો આ વિશે શું કહે છે?
અમે એક મહિના પહેલા એક લેખમાં વજન ઘટાડવાની દવાઓની આડઅસર અને વજન ઘટાડવાની યોગ્ય પદ્ધતિઓ વિશે વિગતવાર ચર્ચા કરી છે. તમે તેને અહીં વાંચી શકો છો.
સ્થૂળતા જીવલેણ રોગોનું કારણ બને છે: WHO
વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ડબ્લ્યુએચઓ) અનુસાર, વધારે વજન બિન-ચેપી રોગોનું કારણ બની શકે છે. 13 પ્રકારના કેન્સર, ટાઈપ-2 ડાયાબિટીસ, હૃદયરોગ અને ફેફસાના ઈન્ફેક્શનનો પણ ખતરો છે. દર વર્ષે વિશ્વભરમાં લગભગ 28 લાખ લોકો વધારે વજન અથવા સ્થૂળતાને કારણે મૃત્યુનો શિકાર બની રહ્યા છે.
ગંભીર પરિસ્થિતિઓમાં, ડોકટરો વજન ઘટાડવાની દવાઓની ભલામણ કરી શકે છે, પરંતુ ઘણી મોટી હસ્તીઓ ફક્ત તેમના દેખાવને જાળવી રાખવા માટે આ દવાઓ લે છે.
વિશ્વના પ્રખ્યાત લોકો વજન ઘટાડવાની દવાઓ લેતા હોય છે
મેદસ્વીતા ઘટાડવા માટેની દવાઓ વિશે વિશ્વભરમાં ચર્ચા છે. ખાસ કરીને અમેરિકા અને યુરોપમાં વજન ઘટાડવા માટે આ દવાઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. તેનો ઉપયોગ મોટા ઉદ્યોગપતિઓથી લઈને સેલિબ્રિટીઓ સુધી દરેક દ્વારા કરવામાં આવે છે.
તમને પ્રશ્ન થશે કે આ યાદીમાં માત્ર અમેરિકનોના નામ જ શા માટે દેખાય છે. આનો જવાબ એ છે કે હાલમાં વજન ઘટાડવાની દવાઓ માત્ર અમેરિકા અને યુરોપના કેટલાક દેશોમાં જ માન્ય છે. જો કે, Tirazeptide ની મંજૂરી પછી, આ દવા ટૂંક સમયમાં ભારતમાં પણ ઉપલબ્ધ થઈ શકે છે.
ટિરઝેપેટાઇડ શું છે
Tirazeptide એ એલી લિલી એન્ડ કંપની દ્વારા વિકસિત દવા છે. તેનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે ટાઇપ-2 ડાયાબિટીસની સારવાર માટે થાય છે.
આ સંયોજન ડાયાબિટીસ માટે મોન્જારો અને વજન ઘટાડવા માટે ઝેપબાઉન્ડ બ્રાન્ડ નામો હેઠળ વેચાય છે. તાજેતરના અહેવાલો અનુસાર, ભારતમાં માત્ર ડાયાબિટીસની સારવાર માટે ટિરઝેપેટાઇડની આયાત અને વેપાર કરવામાં આવશે. સ્થૂળતા પર તેની કેવી-કેવી અસર પડે છે તેની હાલમાં સમીક્ષા કરવામાં આવી રહી છે.
ટિરઝેપેટાઇડ કેવી રીતે કામ કરે છે
જ્યારે આપણે ખોરાક ખાઈએ છીએ, ત્યારે બે હોર્મોન્સ ગ્લુકોગન જેવા પેપ્ટાઈડ-1 (GLP-1) અને ગ્લુકોઝ-આધારિત ઇન્સ્યુલિનોટ્રોપિક પોલિપેપ્ટાઈડ (GIP) શરીર દ્વારા સક્રિય થાય છે. આના કારણે ઇન્સ્યુલિન નીકળે છે, જે બ્લડ સુગરને કંટ્રોલમાં રાખે છે. આ સિવાય તેઓ આપણને અહેસાસ કરાવે છે કે આપણું પેટ ભરાઈ ગયું છે.
ટિરઝેપેટાઈડ આ બે હોર્મોન્સની કૃત્રિમ નકલ છે, એટલે કે એક પ્રકારનું અનુકરણ. તેને ખાધા પછી, બ્લડ સુગરને નિયંત્રિત કરવા માટે ઇન્સ્યુલિન નીકળે છે અને આપણને લાગે છે કે આપણું પેટ ભરાઈ ગયું છે, જેના કારણે આપણને ભૂખ નથી લાગતી. આ સાથે, આપણે ખોરાક ઓછો ખાઈએ છીએ, જે વજન ઘટાડવામાં મદદરૂપ સાબિત થાય છે. તેથી જ તેનો ઉપયોગ ‘વજન ઘટાડવાની દવા’ તરીકે થઈ રહ્યો છે.
શું tirazeptide ની કોઈ આડઅસર છે?
વજન ઘટાડવાની દવા ટિરઝેપેટાઈડની ઘણી આડઅસર થઈ શકે છે. આ દવાઓ એવા હોર્મોન્સને સંતુલિત કરે છે જે આપણને ભૂખ લગાડે છે, પરંતુ તે આપણા મેટાબોલિક રેટને ધીમું કરીને પાચનને પણ ધીમું કરે છે. હવે જ્યારે ખોરાક આપણા પેટમાં પચવામાં આટલો લાંબો સમય લાગે છે ત્યારે આપણને ખાવાનું મન થતું નથી. આ દવાઓને લાંબા સમય સુધી લેવાથી ચયાપચયની પ્રક્રિયાને ગંભીર અસર થઈ શકે છે અને ખતરનાક પરિસ્થિતિઓમાં પરિણમી શકે છે. દેશ અને દુનિયાના તબીબોએ આ જોખમો વિશે ઘણી વખત ચેતવણી આપી છે.
વજન ઘટાડવાની દવાઓ વિશે ભારત અને વિશ્વના મોટા ડોક્ટરોનો શું અભિપ્રાય છે?
વિશ્વના ઘણા મોટા ડોકટરો વજન ઘટાડવા માટે આવી કોઈ દવાની તરફેણમાં નથી. પ્રખ્યાત અમેરિકન ડોક્ટર ટીના મૂર પણ આના પક્ષમાં નથી.
નેશનલ હેલ્થ સર્વિસ (NHS) ઈંગ્લેન્ડના નેશનલ મેડિકલ ડિરેક્ટર પ્રોફેસર સ્ટીફન પોવિસ પણ ચિંતિત જણાય છે.
કેનેડિયન મૂળના ડૉ. જેસન ફંગ(ઇંટરમિટેન્ટ ફાસ્ટિંગ) તૂટક તૂટક ઉપવાસના વિજ્ઞાનને મુખ્ય પ્રવાહમાં લાવવા અને લોકપ્રિય બનાવવા માટે વિશ્વભરમાં પ્રખ્યાત છે. ઇન્સ્યુલિન હોર્મોન પર પણ તેમનું કાર્ય સીમાચિહ્નરૂપ છે. ડો.ફંગે વજન ઘટાડવાની દવાઓ અંગે ગંભીર ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. તેમનું કહેવું છે-
વજન વધારવા અને ઘટાડવાનો વૈશ્વિક બિઝનેસ તેજીમાં છે
આપણે ઘણી વાર વાંચ્યું અને સાંભળ્યું છે કે આપણે જે ઈચ્છીએ તે કરી શકીએ છીએ. આ દુનિયામાં કેટલીક વસ્તુઓ આપોઆપ બની શકે છે. આ હોવા છતાં, ઘણી વસ્તુઓ આપણા હાથમાં છે. જો કે વાસ્તવિક સત્ય આનાથી અલગ છે. આપણે વિચારીએ છીએ તેના કરતાં ઘણી ઓછી વસ્તુઓ અને નિર્ણયો આપણા નિયંત્રણમાં છે. દુનિયાના મોટા ઉદ્યોગપતિઓ મોટા ભાગના લોકોનું અડધું ભવિષ્ય લખી ચૂક્યા છે. તેઓ આપણને તેમના બજારમાં ફસાવી રહ્યા છે. નીચે આપેલા આંકડાઓ ધ્યાનમાં લો-
- ફોર્ચ્યુન બિઝનેસ ઇનસાઇડના 2020ના અહેવાલ મુજબ, સમગ્ર વિશ્વમાં જંક ફૂડ ઉદ્યોગનું બજાર કદ $862.05 બિલિયન છે અને વર્ષ 2028 સુધીમાં તે વધીને $1467.04 બિલિયન થવાની ધારણા છે.
- માર્કેટ રિસર્ચ ફર્મ ગ્રાન્ડ વ્યૂ રિસર્ચ અનુસાર, વેઈટ મેનેજમેન્ટ ઈન્ડસ્ટ્રીનું વૈશ્વિક બજાર વર્ષ 2022માં $142.58 બિલિયનનું હતું અને તે 2030 સુધીમાં 9.94%ના ચક્રવૃદ્ધિ દરે વૃદ્ધિ પામે તેવી અપેક્ષા છે.
- ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ હેલ્થ મેટ્રિક્સ એન્ડ ઇવેલ્યુએશન અનુસાર, વિશ્વની 30% વસ્તી કાં તો મેદસ્વી અથવા વધારે વજન ધરાવે છે. આનું કારણ પણ ખૂબ જ સ્પષ્ટ છે કારણ કે લોકોના જીવનમાં ખૂબ ઓછી શારીરિક પ્રવૃત્તિ અને જંક ફૂડનું પ્રમાણ ઘણું છે. ICMRના એક રિપોર્ટ અનુસાર ભારતમાં માત્ર 11% લોકો જ નિયમિત કસરત કરે છે.
- વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન મુજબ, વિશ્વના 36% રોગો સ્થૂળતા, ફાસ્ટ ફૂડ અને બેઠાડુ જીવનશૈલી (માત્ર આખો દિવસ બેસી રહેવાથી) થાય છે.
જો આપણે આ બધી હકીકતો અને આંકડાઓને ક્રમિક રીતે સમજીશું, તો આપણે સમજીશું કે આ બધી સમસ્યાઓનું મૂળ સિસ્ટમમાં છે. બજાર પહેલા જંક ફૂડ ખવડાવીને રોગોનું સર્જન કરે છે અને પછી દવાઓ બનાવીને તેની સારવાર કરે છે. પહેલા સ્થૂળ બનાવો અને પછી દવા આપીને તે સ્થૂળતા ઘટાડવાનો ઉપાય જણાવો.