‘આત્મવિશ્વાસ’નું મનોવિજ્ઞાન શું છે?: આત્મવિશ્વાસ એ કારકિર્દી અને સંબંધોમાં સફળતાનું રહસ્ય છે, તેને કેવી રીતે વધારવો, આ રહી 7 એક્સપર્ટ ટિપ્સ

સફળતાના ઘણાં કારણો હોઈ શકે છે. પરંતુ જો પૂછવામાં આવે કે સફળતા માટે સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ પરિબળ શું છે, તો જવાબ હશે – આત્મવિશ્વાસ.

અમેરિકન મનોવૈજ્ઞાનિક ડૉ. નથાનિયલ ઝિન્સર તેમના પુસ્તક ‘ધ કોન્ફિડન્ટ માઇન્ડ’માં લખે છે કે વ્યક્તિ તેની કારકિર્દી, સંબંધો અને સમગ્ર જીવનમાં કેવું પ્રદર્શન કરશે તે તેના આત્મવિશ્વાસ પર સૌથી વધુ આધાર રાખે છે. આ ઉપરાંત, આપણું આત્મવિશ્વાસનું સ્તર એ પણ નક્કી કરે છે કે અન્ય લોકો આપણા વિશે શું અભિપ્રાય રાખશે અને તેઓને આપણામાં કેટલો વિશ્વાસ હશે. એ ચોક્કસ છે કે, કોઈપણ પ્રકારની સફળતા માટે આત્મવિશ્વાસ એ સૌથી મહત્ત્વનું પરિબળ છે. તેથી, આજે ‘રિલેશનશિપ’ કૉલમમાં આપણે ‘આત્મવિશ્વાસ’ના મનોવિજ્ઞાનને સમજવાનો પ્રયત્ન કરીશું. તમે આત્મવિશ્વાસ વધારવા માટે કેટલીક ટીપ્સ પણ શીખી શકશો.

આત્મવિશ્વાસ આખરે છે શું?
અમેરિકન સાયકોલોજિકલ એસોસિએશનના અહેવાલ મુજબ, આત્મવિશ્વાસ એ પોતાના વિશેની સાચી અને મજબૂત માન્યતા છે.
આપણે ‘જીવનમાં આવતી કોઈપણ સારી કે ખરાબ પરિસ્થિતિને સંભાળી લઈશું’ એવો વિચાર આત્મવિશ્વાસ દર્શાવે છે. બીજી બાજુ, ભવિષ્ય વિશે ચિંતિત રહેવું એ આત્મવિશ્વાસના અભાવની નિશાની હોઈ શકે છે.

બીજાઓ સાથેની પોતાની સરખામણી આત્મવિશ્વાસ ઓછો કરે છે, પોતાની જાત સાથે પોતાની સરખામણી કરો
ડૉ. નથાનિયલ ઝિન્સર તેમના પુસ્તકમાં લખે છે કે તમારી જાતની અન્ય સાથે સરખામણી કરવાથી આત્મવિશ્વાસ નબળો પડે છે. જો કે, સરખામણી કરવી એ માનવ સ્વભાવ છે. તેને સંપૂર્ણપણે દૂર કરી શકાતું નથી.પરંતુ કેટલાક કિસ્સાઓમાં, લોકો સોશિયલ મીડિયામાં અથવા તેમની આસપાસ કોઈને જોયા પછી લઘુતાગ્રંથિથી પીડાય છે અને તેમનો આત્મવિશ્વાસ કમજોર કરે છે.
આવી પરિસ્થિતિથી બચવા માટે, તમારી જાત સાથે તમારી સરખામણી કરવી મદદરૂપ સાબિત થઈ શકે છે. દુનિયાભરના લોકો કેવા છે અને તેઓ શું કરી રહ્યા છે તેના કારણે પોતાની જાતને નીચી ગણવાને બદલે આપણે ગઈ કાલે ક્યાં હતા અને આજે ક્યાં છીએ તે વિશે વિચારવું જોઈએ. ગઈકાલ અને આજની વચ્ચે આપણે આપણામાં કેટલાક સકારાત્મક ફેરફારો કર્યા છે કે નહીં. આપણે જે ધ્યેયો આપણા માટે નક્કી કર્યા હતા તે હાંસલ કરવામાં આપણે કેટલી હદ સુધી સક્ષમ બન્યા છીએ તે વિચારો?

નકારાત્મક લોકો અને વાતાવરણથી અંતર રાખો, તે આત્મવિશ્વાસના દુશ્મનો છે
જો તમે તમારી જાતને કોઈપણ પરિસ્થિતિ માટે તૈયાર રાખવા ઈચ્છો છો અને તમારો આત્મવિશ્વાસ પણ અકબંધ રાખવા ઈચ્છો છો, તો આ માટે તમારે નકારાત્મક વિચારસરણી ધરાવતા લોકોથી દૂર રહેવું પડશે.
વેલનેસ કોચ સ્ટેફની વોકર તેના પુસ્તક ‘રિવેમ્પ યોર હેલ્થઃ ગેઈન સ્ટ્રેન્થ એન્ડ કોન્ફિડન્સ’માં લખે છે કે જે વ્યક્તિ નકારાત્મક લોકો અને નકારાત્મક વિચારોથી ઘેરાયેલી હોય છે તેનો આત્મવિશ્વાસ ધીમે ધીમે ઓછો થવા લાગે છે. તે પોતાના વિશે નકારાત્મક વિચારવા લાગે છે. લોકોની નકારાત્મક વિચારસરણી સમય સાથે તેમની પોતાની વિચારસરણી બની જાય છે.

આત્મવિશ્વાસ માટે જૂની વાતો ભૂલીને નવી શરૂઆત કરવી જરૂરી છે
ઘણીવાર લોકોમાં આત્મવિશ્વાસનો અભાવ ત્યારે જ હોય ​​છે જ્યારે તેઓ પહેલા કોઈ કામમાં નિષ્ફળ ગયા હોય અને તેઓને ડર હોય છે કે તેઓ તેમના પ્રયત્નોમાં ફરી નિષ્ફળ જશે. જૂની વસ્તુઓ લોકોને નવી શરૂઆત કરતા અટકાવે છે અને તેમનો આત્મવિશ્વાસ ઓછો થઈ જાય છે.​​​​​​​
આવી પરિસ્થિતિને ટાળવા માટે આપણે નિષ્ફળતાની કડવી યાદોને પાછળ છોડીને નવેસરથી શરૂઆત કરવી પડશે. નિષ્ફળતામાંથી શીખતી વખતે આપણે એવી માનસિકતા કેળવવી પડશે કે આપણે પાછલી વખત જેવી ભૂલ ન કરીએ.

આત્મવિશ્વાસ શા માટે આટલો મહત્ત્વપૂર્ણ છે?
છેવટે, આત્મવિશ્વાસ શા માટે આટલો મહત્ત્વપૂર્ણ છે અને જો કોઈ વ્યક્તિ આત્મવિશ્વાસ ધરાવતો હોય, તો તેના જીવન પર તેની શું અસર થશે? ડૉ. નથાનિયલ ઝિન્સર કહે છે, ‘જો વ્યક્તિ આત્મવિશ્વાસથી ભરપૂર હોય તો તેના જીવનમાં આ 4 મોટા સકારાત્મક ફેરફારો આવી શકે છે’-

જો આપણે સાદી ભાષામાં સમજીએ તો આત્મવિશ્વાસ એ આપણી જાત પરનો વિશ્વાસ છે. દુનિયામાં પોતાને સાબિત કરતા પહેલા અને સફળતા મેળવતા પહેલા, તમારી પોતાની નજરમાં તમારી જાતને સાચી સાબિત કરવી જરૂરી છે. આત્મવિશ્વાસ વિના આ શક્ય નથી.