વિશ્વમાં લાઇમ ડિસીઝના કેસ વધી રહ્યા છે: એક નાનું લાલ ચકામું પણ જીવલેણ બની શકે છે, જાણો લાઇમ ડિસીઝનાં લક્ષણો અને બચવાના ઉપાયો

કલ્પના કરો કે કોઈ વ્યક્તિ પાર્કમાં અથવા લીલાછમ વિસ્તારમાં ચાલતી વખતે જંતુ કરડે છે અને તેના પર લાલ ફોલ્લીઓ થાય છે. ફોલ્લીઓમાં કોઈ દુખાવો કે ખંજવાળ ન હતી, તેથી તેણે સારવારની કોઈ જરૂર ધ્યાનમાં લીધી ન હતી. દરમિયાન, શરીર પર ચકામા વધતા ગયા. ઉધરસ અને શરદીનાં લક્ષણો હજુ પણ યથાવત છે. ઘણા દિવસો પછી તેને લાગ્યું કે, તેને ઘૂંટણમાં સખત દુખાવો થઈ રહ્યો છે. તે નાની-નાની બાબતોને ભૂલી જતો હોય છે, તેના મન પર સહેજ પણ તાણથી ચિડાઈ જાય છે. હૃદય અને લીવર નબળું પડવા લાગ્યું છે. ડોક્ટરો માટે એ સમજવું મુશ્કેલ બની રહ્યું છે કે આની પાછળનું કારણ શું છે?

જે રીતે આ બધું એક બાદ એક થતું ગયું છે તો આ બધાનું કારણ લાઇમ ડિસીઝ હોઈ શકે છે. આ રોગ ટિક(બગાઈ)ના કરડવાથી થાય છે ( તે પ્રાણીઓના શરીરમાં અને જંગલોમાં જોવા મળતો જંતુ છે). તેને ડીયર ટિક પણ કહેવાય છે. આ દિવસોમાં, આ ટિક અમેરિકા જેવા ઘણા દેશોમાં ચિંતાનો વિષય બની ગયો છે.

સેન્ટર્સ ફોર ડિસીઝ કંટ્રોલ એન્ડ પ્રિવેન્શન અનુસાર, અમેરિકામાં દર વર્ષે લાઇમ ડિસીઝના 30 હજારથી વધુ કેસ નોંધાઈ રહ્યા છે. એવી આશંકા છે કે, આ આંકડો હજુ પણ મોટો હોઈ શકે છે કારણ કે ઘણા કેસોનું નિદાન થતું નથી. ભારતમાં પણ લાઇમ ડિસીઝના ઘણા કેસો નોંધાયા છે. જો કે, તેના મોટાભાગના કેસો હિમાલયની તળેટીમાં જ નોંધાયા છે.

જ્યારે વરસાદના મહિનાઓમાં ઘાસ અને લીલોતરી વધે છે, ત્યારે આ ટીક્સ પણ ઝડપથી વધવા અને ફેલાવવાનું શરૂ કરે છે. આ જ કારણ છે કે, ભારતમાં પણ નિષ્ણાતો આ અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી રહ્યા છે.

આજે ‘ તબિયતપાણી ‘ માં આપણે લાઇમ ડિસીઝ વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ જાણી શકશો કે-

લાઇમ ડિસીઝ શું છે?
હવામાનમાં પરિવર્તનને કારણે, લાઈમ ડિસીઝ સમગ્ર વિશ્વમાં ફેલાઈ રહ્યો છે. આ રોગ બોરેલિયા બર્ગડોરફેરી નામના બેક્ટેરિયાથી ફેલાય છે. તે ચેપગ્રસ્ત કાળા પગની ટિક અથવા હરણની ટીકના કરડવાથી ફેલાય છે. લાકડા પર અને કૂતરાઓના શરીરમાં જોવા મળતી ટીકથી આ રોગ થતો નથી.

લાઇમ ડિસીઝમાં કેટલા તબક્કા હોય છે?
લાઇમ ડિસીઝને સામાન્ય રીતે ત્રણ તબક્કામાં વહેંચવામાં આવે છે. તે લક્ષણો, ચેપની તીવ્રતા અને વિકાસના આધારે વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે.

1. પ્રથમ તબક્કો:(Early localised): પ્રથમ તબક્કો ટિક ડંખ પછી 1 થી 28 દિવસની વચ્ચેનો તબક્કો છે. આમાં, બેક્ટેરિયા ફક્ત ચેપગ્રસ્ત વિસ્તારમાં જ હોય ​​છે. તે બીજે ક્યાંય ફેલાતો નથી.

2. બીજો તબક્કો (Early disseminated): લાઇમ ડિસીઝનો બીજો તબક્કો ટિક ડંખના લગભગ 3 અઠવાડિયા પછી વિકસે છે અને આ તબક્કો 12 અઠવાડિયા સુધી ટકી શકે છે. આમાં, બેક્ટેરિયા ચેપગ્રસ્ત વિસ્તારની આસપાસના અંગોમાં ફેલાય છે.

3. ત્રીજો તબક્કો (Late disseminated): આ લાઇમ ડિસીઝનો ત્રીજો અને છેલ્લો તબક્કો છે. તેને વિકસિત થવામાં કેટલાક મહિનાઓ અથવા ઘણા વર્ષો લાગી શકે છે. આમાં, બેક્ટેરિયા લગભગ આખા શરીરમાં ફેલાય છે અને તેના કારણે લીવર, હૃદય, ચહેરો અને મગજ બધાને અસર થાય છે.

આ રોગ આપણા શરીર પર કેવી અસર કરે છે?
હરણની ટિક કરડવાથી શરૂઆતમાં લાલ ફોલ્લીઓ થાય છે. આ બેક્ટેરિયલ ચેપને કારણે થાય છે. પછી આ બેક્ટેરિયા આપણા શરીરમાં ફેલાતા રહે છે. ધીમે ધીમે તે આપણા યકૃત અને નર્વસ સિસ્ટમને ઘેરી લે છે. જેના કારણે ઘણી સમસ્યાઓ થવા લાગે છે. જો તેની સમયસર સારવાર ન કરવામાં આવે તો તે ઘણી સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે. મોટી સમસ્યા એ છે કે તેના લક્ષણો એટલા સામાન્ય અને અન્ય રોગો જેવા જ છે કે તેનું નિદાન કરવું મુશ્કેલ છે.

આ હોવા છતાં, તે કેટલાક લક્ષણો દ્વારા ઓળખી શકાય છે અને તે પણ અનુમાન કરી શકાય છે કે તે લાઇમ ડિસીઝના કયા તબક્કામાં છે.

લાઇમ ડિસીઝના લક્ષણો શું છે?
લાઇમ ડિસીઝમાં, સૌ પ્રથમ લાલ નિશાન આપણા શરીર પર દેખાય છે. તે સામાન્ય રીતે ગોળાકાર આકારના ફોલ્લીઓ જેવું હોય છે.

આ પછી સામાન્ય શરદી અને તાવ જેવાં લક્ષણો દેખાય છે. ચેપગ્રસ્ત વ્યક્તિને ફ્લૂ, શરદી, ઉધરસ, માથાનો દુખાવો જેવી સમસ્યાઓ થાય છે. જો આ રોગ લાંબા સમય સુધી ચાલુ રહે તો સાંધામાં દુખાવો અને યાદશક્તિ ઓછી થવાની સમસ્યા પણ શરૂ થઈ જાય છે. તેનાં લક્ષણો તબક્કાવાર કેવી રીતે બદલાય છે તે જોવા માટે ગ્રાફિક જુઓ.

ક્યારેક લાઇમ ડિસીઝના લક્ષણો ટિક ડંખ પછી 3 મહિના સુધી દેખાય છે. જ્યારે ક્યારેક તેમાં 12 મહિના જેટલો સમય લાગી શકે છે. જો લાઇમ ડિસીઝ થયો ત્યારથી ઘણો સમય પસાર થઈ ગયો હોય, તો પછી સ્ટેજ 2 અને 3 માં ચેપ ઘણા અવયવોમાં એટલે કે લગભગ આખા શરીરમાં ફેલાય છે.

લાઇમ ડિસીઝની સારવાર શું છે?
લાઇમ ડિસીઝની અસરકારક સારવાર માટે, એન્ટિબાયોટિક્સ સામાન્ય રીતે અસરગ્રસ્ત વ્યક્તિને આપવામાં આવે છે. સાજા થવામાં કેટલો સમય લાગે છે તે ચેપના તબક્કા અને ચેપગ્રસ્ત વ્યક્તિના સ્વાસ્થ્ય પર આધારિત છે.

જેટલી વહેલી તેની સારવાર શરૂ થશે, તેટલી ઝડપી અને સરળ રીતે સાજા થવાય છે. તેનાથી દર્દીને શારીરિક નુકસાન પણ ઓછું થાય છે. ગ્રાફિક પરથી સમજો કે જ્યારે હરણની ટીક કરડે ત્યારે શું કરવું.

આપણે ટિક (બગાઈ) કેવી રીતે બચી શકીએ

લાઇમ ડિસીઝથી બચવા માટે બગાઇથી બચવું એ શ્રેષ્ઠ માર્ગ છે. આ માટે આપણે કેટલીક મહત્ત્વની ટિપ્સ ફોલો કરી શકીએ છીએ.