29 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (WHO) અનુસાર, વર્ષ 2050 સુધીમાં, ચારમાંથી એક વ્યક્તિ સાંભળવાની ક્ષમતા ગુમાવી શકે છે. WHO ના અભ્યાસમાં ઘણા કારણો ટાંકવામાં આવ્યા છે, જેનું એક મુખ્ય કારણ ઇયરબડ અને ઇયરફોનનો વધતો ઉપયોગ છે.
અભ્યાસ મુજબ, લગભગ 65% લોકો ઇયરબડ, ઇયરફોન અથવા હેડફોન દ્વારા સંગીત, પોડકાસ્ટ અથવા અન્ય કંઈપણ સાંભળતી વખતે અવાજ 85 DB (ડેસિબલ) કરતા વધારે રાખે છે, જે કાનના આંતરિક ભાગ માટે અત્યંત નુકસાનકારક છે.
આજકાલ, સંગીત સાંભળવા સિવાય, ઇયરબડ અથવા ઇયરફોનનો ઉપયોગ સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ પર રીલ અને વિડિયો જોવા માટે પણ થાય છે, જેમાં કેટલીકવાર વોલ્યુમ આઉટપુટ સામાન્ય કરતા વધારે હોય છે. લાંબા સમય સુધી તેનો ઉપયોગ કરવાથી કાનને નુકસાન થાય છે.
તેથી, આજે ‘કામના સમાચાર’માં આપણે વાત કરીશું કે ઈયરબડ કે ઈયરફોનનો ઉપયોગ કરતી વખતે કઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ? તમે એ પણ શીખી શકશો કે-
- સંગીત સાંભળતી વખતે ગેજેટ્સને કયા વોલ્યુમ પર સેટ કરવું જોઈએ?
- ઈયરફોન કે ઈયરબડનો ઉપયોગ કેટલા સમય સુધી ન કરવો જોઈએ?
નિષ્ણાત: ડૉ. ગીતા શ્રીવાસ્તવ, વરિષ્ઠ સલાહકાર, ENT, ધર્મશિલા નારાયણ હોસ્પિટલ, દિલ્હી
પ્રશ્ન- ઈયરફોન કે ઈયરબડ લાંબા સમય સુધી કાનને પહેરવાથી શું નુકસાન થાય છે?
જવાબ- ડૉ. ગીતા શ્રીવાસ્તવ જણાવે છે કે ઈયરફોન અથવા ઈયરબડ દ્વારા ઉત્પન્ન થતા ધ્વનિ તરંગો આપણા કાન સુધી પહોંચે છે, જેના કારણે કાનનો પડદો વાઇબ્રેટ થવા લાગે છે. આ કંપન કાનના કોકલિયા સુધી પહોંચે છે. કોક્લીઆ એક હોલો સર્પાકાર આકારનું હાડકું છે, જે માનવ કાનની અંદરના ભાગમાં હોય છે. તે સાંભળવાની પ્રક્રિયામાં મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
આ સિવાય ઈયરફોનનો જોરદાર અવાજ સાંભળવાની કોશિકાઓને પણ નુકસાન પહોંચાડે છે. જો કે, શ્રવણ કોશિકાઓને નુકસાનની માત્રા આના પર નિર્ભર છે-
- અવાજ કેટલો મોટો છે?
- જોરદાર અવાજ ક્યાં સુધી સંભળાય છે?
- લાંબા સમય સુધી મોટા અવાજ માટે એક્સપોઝર સમય શું છે?
મોટા અવાજના સતત અને લાંબા સમય સુધી સંપર્કમાં રહેવાથી સાંભળવાની ખોટ થઈ શકે છે. વધુમાં, કાનમાં ચેપ અથવા બહેરાશ પણ થઈ શકે છે, જેનો ઉપચાર થઈ શકતો નથી.
લાંબા સમય સુધી ઈયરફોન કે ઈયરબડ પહેરવાથી કેવા પ્રકારની સમસ્યાઓ થઈ શકે છે તે નીચેના ગ્રાફિક પરથી સમજો.
પ્રશ્ન: કયા ડેસિબલ પર ઇયરબડ અને ઇયરફોન સાંભળવું સલામત છે?
જવાબ- ડૉ. ગીતા શ્રીવાસ્તવ કહે છે કે ડેસિબલ (DB) એ અવાજને માપવાનું એકમ છે. 70 કે તેથી ઓછા અવાજને આપણી સાંભળવાની ક્ષમતા માટે સલામત ગણવામાં આવે છે. આ બે લોકો વચ્ચેની સામાન્ય વાતચીતનો અવાજ છે. મોટાભાગના મ્યુઝિકલ ડિવાઇસ (ઇયરફોન, ઇયરબડ્સ) 60% વોલ્યુમ સ્તર પર 75-80 DB નું સાઉન્ડ લેવલ ધરાવે છે. જો તમે લાંબા સમય સુધી 85 DB થી વધુ વોલ્યુમ પર કંઈક સાંભળો છો, તો તમારી સાંભળવાની ક્ષમતા ધીમે ધીમે નબળી પડવા લાગે છે. ઇયરફોન અને ઇયરબડ ફુલ વોલ્યુમ પર 110 DB નો અવાજ ઉત્પન્ન કરે છે. DB વધે તેમ સુરક્ષિત સાંભળવાનો સમય ઘટે છે. ઈયરફોન અને ઈયરબડનો ઉપયોગ દિવસમાં 90 મિનિટથી વધુ ન કરવો જોઈએ.
પ્રશ્ન- સુરક્ષિત સાંભળવા માટે કઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ?
જવાબ- છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ઈયરબડ અને ઈયરફોન યુઝર્સની સંખ્યામાં ઝડપથી વધારો થયો છે. આજે, બ્લૂટૂથ વાયરલેસ ઇયરફોનને કારણે ઉપયોગનો સમય વધી ગયો છે. મુસાફરી કરતી વખતે, વર્કઆઉટ કરતી વખતે, ગેમ્સ રમતી વખતે, મૂવી જોતી વખતે અથવા ઘરના નાના કામો કરતી વખતે લોકો ઇયરબડ અથવા ઇયરફોનનો વ્યાપકપણે ઉપયોગ કરે છે.
પરંતુ જો તમે દરરોજ કલાકો સુધી ઇયરબડ્સનો ઉપયોગ કરો છો, તો તે ખૂબ જ મહત્ત્વપૂર્ણ છે કે તમે તેના ઉપયોગ પર ધ્યાન આપો અને તમારા કાન માટે યોગ્ય વોલ્યુમ પર સંગીત સાંભળો.
નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી સમજો કે સુરક્ષિત સાંભળવા માટે કઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ.
ચાલો ગ્રાફિકમાં આપેલા આ મુદ્દાઓને વિગતવાર સમજીએ.
- મહત્તમ વોલ્યુમ અને સમયની ટકાવારી માટે 60/60 નિયમનું પાલન કરો એટલે કે તમારા ગેજેટ્સનું મહત્તમ વોલ્યુમ 60% થી વધુ ન હોવું જોઈએ.
- ઇયરબડ અને ઇયરફોનનો સતત 60 મિનિટથી વધુ ઉપયોગ ન કરવો જોઇએ. ઉપરાંત, અવાજ જેટલો મોટો છે, તેની અવધિ ઓછી હોવી જોઈએ.
- હેડફોન ઇયરબડ અને ઇયરફોન કરતાં વધુ સારો વિકલ્પ છે. હેડફોન બાહ્ય અવાજ ઘટાડવાનું કામ કરે છે. આ કાનના છિદ્રને સીધું નુકસાન કરતું નથી. તેથી જ્યારે પણ તમારી પાસે વિકલ્પ હોય ત્યારે હેડફોન પસંદ કરવાનું વધુ સારું છે.
- જાહેર પરિવહનમાં મુસાફરી દરમિયાન, અવાજ અને ટ્રાફિકના અવાજને કારણે ડેસિબલનું સ્તર વધે છે. જેના કારણે તમારા કામને બમણું નુકસાન થાય છે. તેથી, જાહેર પરિવહનમાં મુસાફરી કરતી વખતે વ્યક્તિએ ઇયરબડ અને ઇયરફોન પહેરવાનું ટાળવું જોઈએ.
- લાઉડસ્પીકર લાંબા સમય સુધી સાંભળવાથી તમારા કાનને નુકસાન થાય છે. તેથી, વ્યક્તિએ ક્લબ, લાઇવ મ્યુઝિક કોન્સર્ટ, રમતના મેદાનો અથવા ઇવેન્ટ્સમાં જવાનું ટાળવું જોઈએ જ્યાં ખૂબ ઘોંઘાટ હોય.
- જો તમે એવી જગ્યાએ જઈ રહ્યા છો કે જ્યાં તમે લાંબા સમય સુધી મોટા અવાજના સંપર્કમાં રહેશો, તો તમે ઈયર પ્લગ અથવા નોઈઝ કેન્સલેશન હેડફોનનો ઉપયોગ કરી શકો છો. આ તમારી આસપાસના અવાજ અને અન્ય અવાજોને અવરોધિત કરવામાં મદદરૂપ છે. અહીં, અવાજ રદ કરવાના હેડફોનોનો હેતુ ગીતો સાંભળવાનો નથી, પરંતુ તમારા કાનને બહારના અવાજો અને અવાજોથી સુરક્ષિત રાખવાનો છે.
પ્રશ્ન- વરસાદની ઋતુમાં ઈયરબડ કે ઈયરફોન બાબતે શું સાવચેતી રાખવી જોઈએ?
જવાબ: વરસાદની ઋતુમાં કાનની વિશેષ કાળજી લેવી જરૂરી છે કારણ કે વરસાદની ઋતુમાં બેક્ટેરિયા, ફૂગનું જોખમ વધારે હોય છે. તેથી, નિયમિતપણે ઇયરબડ અથવા ઇયરફોન સાફ કરો. આને કારણે, ઇયરબડ્સ અથવા ઇયરફોન પર હાજર ધૂળ અથવા માટીના નાના કણો કાન સુધી પહોંચતા નથી.
