- Gujarati News
- Dharm darshan
- Dharm
- These 6 Wonderful Yogas Are Being Done In The First Sraddha Of The Unit Pitru Shradh 2024 First Day Pitru Puja Imprance, Muhurat And Significance
1 કલાક પેહલા
- કૉપી લિંક
સનાતન ધર્મમાં પિતૃપક્ષનું વિશેષ મહત્ત્વ છે. પિતૃપક્ષ દરમિયાન પૂર્વજોને ભાવપૂર્વક યાદ કરીને પિંડ દાન અર્પણ કરવામાં આવે છે. ‘ગરુડપુરાણ’માં સૂચિત છે કે પૂર્વજો પૃથ્વી પર રહે છે. તેથી ભાદરવા માસના કૃષ્ણ પક્ષમાં પૂર્વજોની પૂજા કરવામાં આવે છે. પિતૃ પક્ષ અશ્વિન અમાવસ્યા તિથિએ સમાપ્ત થાય છે.
પિતૃપક્ષ ભાદરવા મહિનાના વદ પક્ષની એકમ તિથિથી અમાવસ્યા તિથિ સુધી ઊજવવામાં આવે છે. આ વર્ષે પિતૃપક્ષ 18 સપ્ટેમ્બરથી શરૂ થઈ રહ્યો છે. 18 સપ્ટેમ્બરે ચંદ્રગ્રહણ પણ થવાનું છે. ચંદ્રગ્રહણ બાદ પિતૃઓને શ્રાદ્ધ અર્પણ કરવામાં આવશે. જ્યોતિષના મતે પિતૃપક્ષના પ્રથમ દિવસે દુર્લભ શિવવાસ યોગ સહિત અનેક શુભ અને શુભ સંયોગો બની રહ્યા છે. આ યોગોમાં પિતૃઓને પ્રસાદ ચઢાવવાથી વ્યક્તિને શાશ્વત ફળ મળે છે. તેની સાથે જ વ્યક્તિને તેના પૂર્વજોના આશીર્વાદ પણ પ્રાપ્ત થશે. ચાલો જાણીએ પિતૃપક્ષના પ્રથમ દિવસે બનેલા શુભ યોગ વિશે-
પ્રથમ શ્રાદ્ધ ક્યારે થશે 17મી સપ્ટેમ્બર પૂર્ણિમા તિથિ છે, તેથી આ દિવસે પિતૃપક્ષ શરૂ થાય છે પણ આ દિવસે શ્રાદ્ધ કરવામાં આવશે નહીં. શ્રાદ્ધ એકમ તિથિથી જ શરૂ થાય છે. આવી સ્થિતિમાં પ્રથમ શ્રાદ્ધ 18 સપ્ટેમ્બરે કરવામાં આવશે.
શુભ સમય વૈદિક કેલેન્ડર મુજબ, ભાદરવા મહિનાના વદ પક્ષની એકમ તિથિ 18 સપ્ટેમ્બરના રોજ સવારે 08:05 વાગ્યાથી શરૂ થઈ રહી છે અને 19 સપ્ટેમ્બરના રોજ સવારે 04:19 વાગ્યે સમાપ્ત થશે.
શિવવાસ યોગ પિતૃપક્ષના પ્રથમ દિવસે સવારે 08.05 વાગ્યાથી શિવવાસ યોગ રચાઈ રહ્યો છે. આ યોગ 19 સપ્ટેમ્બરે સવારે 04:19 કલાકે સમાપ્ત થશે. આ દરમિયાન ભગવાન મહાદેવ માતા ગૌરી સાથે કૈલાસ પર બિરાજમાન થશે. આ સમય દરમિયાન પિતૃઓની પૂજા કરવાથી પિતૃઓને મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે.
કરણ ભાદરવા માસના વદ પક્ષની એકમ તિથિએ બાવ, બલવ અને કૌલવ કરણની સંભાવનાઓ બની રહી છે. આ યોગમાં પિતૃઓને પ્રસાદ ચઢાવી શકાય છે. તેની સાથે પૂર્વાભાદ્રપદ નક્ષત્ર અને ઉત્તરાભાદ્રપદ નક્ષત્રનો સંયોગ પણ છે. આ શુભ યોગોમાં પૂર્વજોને પ્રસાદ ચઢાવવાથી સાધકને શાશ્વત ફળ મળે છે.
પંચાંગ સૂર્યોદય – 06:08 વાગ્યે સૂર્યાસ્ત – સાંજે 06:22 વાગ્યે ચંદ્રોદય- સાંજે 06:37 વાગ્યે ચંદ્રાસ્ત- નથી બ્રાહ્મ મુહૂર્ત – સવા 04:34 થી સવારે 05:21 વિજય મુહૂર્ત – બપોરે 02:17 થી 03:06 સુધી સંધિકાળ સમય – સાંજે 06:22 થી 06:46 સુધી નિશિતા મુહૂર્ત – બપોરે 11:52 થી 12:39 સુધી
પિતૃપક્ષમાં ક્યારે થશે એકમનું શ્રાદ્ધ, જાણો સરળ રીત
શ્રાદ્ધ કેવી રીતે કરવામાં આવે છે? પિતૃપક્ષમાં પિતૃઓના શ્રાદ્ધની તિથિ અનુસાર પિતૃઓની શાંતિ માટે ભક્તિભાવથી શ્રાદ્ધ કરવું જોઈએ. જો પૂર્વજોની પુણ્યતિથિ ખબર ન હોય તો, તો 2 ઓક્ટોબર 2024ના રોજ આવનારી સર્વપિતૃ અમાસના દિવસે શ્રાદ્ધનું આયોજન કરવું જોઈએ.
શ્રાદ્ધ કરવાની સરળ રીત જે તિથિએ તમારે તમારા પિતૃઓનું શ્રાદ્ધ કરવાનું હોય તે દિવસે સવારે વહેલા ઊઠી જાઓ. સ્નાન કર્યા પછી સ્વચ્છ કપડાં પહેરો. પૈતૃક સ્થાનને ગાયના છાણ અને ગંગાજળથી મઢીને પવિત્ર કરો. સ્નાન કર્યા પછી, સ્ત્રીઓએ પિતૃઓ માટે સાત્વિક ભોજન બનાવવું જોઈએ. શ્રાદ્ધ પર્વ માટે બ્રાહ્મણોને અગાઉથી આમંત્રિત કરો. બ્રાહ્મણોના આગમન પછી, તેમની પૂજા કરાવો અને તેમના પૂર્વજોની પૂજા કરો. પિતૃઓ માટે અગ્નિમાં ગાયનું દૂધ, દહીં, ઘી અને ખીર અર્પિત કરો. બ્રાહ્મણને સન્માનપૂર્વક ભોજન કરાવો. તમારી ક્ષમતા મુજબ દાન કરો. આ પછી, આશીર્વાદ લો અને તેમને વિદાય આપો. શ્રાદ્ધમાં પિતૃઓ સિવાય દેવતાઓ, ગાય, કૂતરાં, કાગડા અને કીડીઓને ભોજન કરાવવાની પરંપરા છે.
શ્રાદ્ધ માટે શ્રેષ્ઠ સમયઃ કુતુપ કાળ, રોહીન કાળ અને બપોરના સમયગાળામાં પિતૃવિધિ શુભ માનવામાં આવે છે. આ સમયે પિતૃઓને અગરબત્તીઓ અર્પણ કરવી, બ્રાહ્મણોને ભોજન કરાવવું અને પરોપકારનાં કાર્યો કરવા જોઈએ.
કુતુપ કાલ: સવારે 11:36 થી બપોરે 12:25 સુધી રોહિન કાલ: બપોરે 12:25 થી 1:25 સુધી બપોરનો સમય: બપોરે 1:14 થી 3:41 વાગ્યા સુધી
શ્રાદ્ધ કયા સમયે કરવું? “मध्याह्ने श्राद्धम् समाचरेत” આ પ્રમાણે વ્યક્તિએ બપોરે જ શ્રાદ્ધ કરવું જોઈએ. આ કારણથી પિતૃઓ માટે પિંડ દાન, શ્રાદ્ધ વગેરે સવારે 11:30 થી બપોરે 3:30 વાગ્યા સુધી કરવામાં આવે છે.
જો તમને મૃત્યુની તારીખ ખબર ન હોય તો શું કરવું એવા ઘણા લોકો છે જેઓ તેમના પૂર્વજોની મૃત્યુ તારીખ જાણતા નથી. તમારે ચિંતા કરવાની જરૂર નથી. સર્વપિત્રી અમાવસ્યાના દિવસે તમે શ્રાદ્ધ કરી શકો છો. તમારા પૂર્વજો તેમના આત્મામાં શાંતિ મેળવશે.
શ્રાદ્ધનાં પ્રતીકો અને કઈ વસ્તુઓ વર્જિત છે, પિતૃઓને આ રીતે કરો પ્રસન્ન ઋષિમુનિઓએ આપણા સમગ્ર જીવન ચક્રને સોળ સંસ્કારોમાં બાંધ્યું છે. જ્યાં ગર્ભધારણ એ પ્રથમ સંસ્કાર છે, પિત્રમેઘ અથવા અંતિમ સંસ્કાર છેલ્લી છે. શાસ્ત્રોમાં મનુષ્ય ઉપર ત્રણ ઋણનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે – દેવ ઋણ, ઋષિ ઋણ અને પિતૃ ઋણ. શ્રાદ્ધ દ્વારા પિતૃઓના ઋણમાંથી મુક્તિ મળે છે. તેથી, પિતૃપક્ષ દરમિયાન, તર્પણ (પૂર્વજોને પાણી આપવું) ભક્તિ સાથે કરવું જોઈએ.
તમારા પૂર્વજોને આ રીતે કૃપા કરો ભાદરવા માસના કૃષ્ણ પક્ષમાં (જે પણ માસ કે પક્ષમાં મૃત્યુ થયું હોય) તેમના મૃત્યુની તિથિએ જળ, તલ, ચોખા, જવ અને કુશ પિંડ તૈયાર કરીને અથવા માત્ર સંકલ્પિકા પદ્ધતિથી તેમનું શ્રાદ્ધ કરો, ગાયગ્રાસ (ગાય માટે ભાગ) કાઢો અને તેમના વતી બ્રાહ્મણોને ભોજન કરાવો, કર ચૂકવવાથી પૂર્વજો પ્રસન્ન થાય છે અને તેમની ખુશી જ પૂર્વજોને ઋણમાંથી મુક્ત કરે છે. શ્રાદ્ધ એ પૂર્વજો પ્રત્યે આદર વ્યક્ત કરવા માટેની વિધિ છે.
શ્રાદ્ધના પાંચ પ્રકાર છે શ્રાદ્ધના પાંચ પ્રકાર છે, જેમાં પિતૃપક્ષના શ્રાદ્ધને પર્વ શ્રાદ્ધ કહેવામાં આવે છે. આમાં મધ્યાહન વ્યાપિની તિથિનું મહત્ત્વ છે. જેમની મૃત્યુ તારીખ જાણીતી નથી તેમના માટે અમાવસ્યાના દિવસે શ્રાદ્ધ કરવું જોઈએ. શ્રાદ્ધ હંમેશાં મૃત્યુના દિવસે જ કરવું જોઈએ. અગ્નિમાં દાઝી જવાથી, ઝેર ખાવાથી, અકસ્માત કે પાણીમાં ડૂબી જવાથી મૃત્યુ પામનારનું શ્રાદ્ધ ચતુર્દશીના દિવસે કરવું જોઈએ. અશ્વિન કૃષ્ણ પક્ષના દિવસે, સનાતન સંસ્કૃતિમાં માનતા તમામ લોકોએ તેમના પૂર્વજોને દરરોજ ભક્તિભાવથી યાદ કરવા જોઈએ, તેનાથી પૂર્વજો સંતુષ્ટ થાય છે અને આપણને આશીર્વાદ આપે છે. અશ્વિન માસનો કૃષ્ણ પક્ષ એ પિતૃઓ માટે ઉત્સવનો સમય છે. આમાં તેઓ પિંડ દાન અને તિલાંજલિની આશા સાથે પૃથ્વી પર આવે છે. માટે શ્રાદ્ધનો ત્યાગ ન કરો, પિતૃઓને તૃપ્ત કરો.
શ્રાદ્ધ પ્રતીકો કુશ, તલ, જવ, ગાય, કાગડો અને કૂતરાને શ્રાદ્ધનાં તત્વોનાં પ્રતીક માનવામાં આવે છે. કુશના આગળના ભાગમાં બ્રહ્મા, મધ્ય ભાગમાં વિષ્ણુ અને મૂળ ભાગમાં ભગવાન શંકર માનવામાં આવે છે. કાગડો યમનું પ્રતીક છે, જે દિશાઓનું પરિણામ જણાવે છે. ગાય ચોક્કસપણે વૈતરણી પાર કરાવશે. રોજિંદા જીવનમાં પણ ખોરાકનો પહેલો ટુકડો ગાયને આપવામાં આવે છે. શ્રાદ્ધનો એક ભાગ કૂતરાને આપવાથી યમરાજ પ્રસન્ન થાય છે.
શ્રાદ્ધમાં બ્રાહ્મણ તમે પૂજા વિધિ, ઉદ્યાન, વાર્તાઓ, લગ્ન વગેરેમાં બ્રાહ્મણોની કસોટી ન કરી શકો, પરંતુ તમારે પૂર્વજોનાં કાર્યોમાં તેમની કસોટી કરવી જોઈએ. શ્રાદ્ધ તમામ ગુણો સાથે, પ્રામાણિક હાથે, વ્યાકરણમાં શીખેલા, નમ્રતા અને સદગુણોથી ભરેલા, અને ત્રણ પેઢીઓથી પ્રખ્યાત બ્રાહ્મણ દ્વારા શ્રાદ્ધ પૂર્ણ કરો.
શ્રાદ્ધ કરનાર માટે નિષેધ શ્રાદ્ધ કરનારને પિતૃ પક્ષ દરમિયાન ક્ષૌર કર્મ એટલે કે વાળ કે નખ કાપવા ન જોઈએ. બ્રહ્મચર્યનું પાલન, પાન ખાવું, કોઈપણ પ્રકારના માદક પદાર્થોનું સેવન, તેલ માલિશ અને માંસાહારી ખોરાક, આ સાત વસ્તુઓ શ્રાદ્ધ કરનાર માટે વર્જિત છે. શ્રાદ્ધના અંતે ક્ષમા માટે પ્રાર્થના કરો.
આ વસ્તુના ઉપયોગ વિના અધૂરું રહે છે શ્રાદ્ધ- પૂજામાં જરૂર સામેલ કરો ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, શ્રાદ્ધ, તર્પણ, પિંડદાન વગેરે જેવા પૂર્વજો સાથે સંબંધિત ધાર્મિક વિધિઓમાં કુશનું હોવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે, જેનો ઉલ્લેખ આપણાં શાસ્ત્રોમાં પણ છે. કુશને બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહેશનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે, જેના કારણે પૂર્વજોની તમામ વિધિઓમાં કુશનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ. તેનાથી પૂર્વજોની આત્માને શાંતિ મળે છે. તેની સાથે જ પુણ્યનું ફળ મળે છે. કુશાને જમણા હાથની તર્જની આંગળીમાં વીંટી તરીકે પહેરવામાં આવે છે અને શ્રાદ્ધની તમામ વિધિઓ દરમિયાન કુશના આસન પર બિરાજમાન કરવામાં આવે છે. તો જ પૂજા પૂર્ણ માનવામાં આવે છે.
પિતૃપક્ષ એ પૂર્વજોને સંપૂર્ણપણે સમર્પિત પૂર્વજોની ધાર્મિક વિધિઓ કરવાનો પવિત્ર સમય છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ ધાર્મિક વિધિઓ મૃતકોની આત્માઓને શાંતિ પ્રદાન કરે છે અને તેમને સાંસારિક જોડાણોથી મુક્ત કરવામાં મદદ કરે છે. પરંપરાગત રીતે, સૌથી મોટો પુત્ર અથવા પરિવારનો અન્ય પુરુષ સભ્ય આ ધાર્મિક વિધિઓ કરે છે. તેનાથી પિતૃઓ તરફથી આશીર્વાદ મળે છે.
પિતૃઓને પ્રસન્ન કરવાનો મંત્ર 1. ॐ त्र्यम्बकं यजामहे सुगन्धिं पुष्टिवर्धनम् । उर्वारुकमिव बन्धनान् मृत्योर्मुक्षीय मामृतात् ॥ 2. ॐ तत्पुरुषाय विद्महे महादेवाय च धीमहि तन्नो रुद्र: प्रचोदयात। 3. ॐ पितृगणाय विद्महे जगत धारिणी धीमहि तन्नो पितृो प्रचोदयात्।
પિતૃદોષથી મુક્તિ અને પિતૃઓના આશીર્વાદ માટે પિતૃકવચના પાઠ કરો-
પિતૃપક્ષના 15 દિવસમાં આપણા પૂર્વજો આપણી પાસે કંઇક પ્રાપ્ત કરવાની ઈચ્છાથી પૃથ્વી પર આવે છે. તેવા સમયે આપણે તર્પણ, પિંડદાન, પૂજાપાઠથી પ્રસન્ન કરવા જોઈએ. જેનાથી તેઓ આપણને આશીર્વાદ પ્રદાન કરે છે. પિતૃઓને ઝડપથી પ્રસન્ન કરવા શ્રાદ્ધમાં પિતૃસ્તોત્રનો પાઠ કરી પિતૃકવચનો જાપ કરવો જોઈએ તેનાથી આપણા પિતૃઓ ખૂબ જ પ્રસન્ન થાય છે અને આપણા આવનારી પેઢી માટે સુખ-સમૃદ્ધિના આશીર્વાદ વરસાવે છે.
।પિતૃ સ્તોત્ર।। अर्चितानाममूर्तानां पितृणां दीप्ततेजसाम् । नमस्यामि सदा तेषां ध्यानिनां दिव्यचक्षुषाम् ।। इन्द्रादीनां च नेतारो दक्षमारीचयोस्तथा । सप्तर्षीणां तथान्येषां तान् नमस्यामि कामदान् । । मन्वादीनां च नेतार: सूर्याचन्दमसोस्तथा । तान् नमस्यामहं सर्वान् पितृनप्युदधावपि ।। नक्षत्राणां ग्रहाणां च वाय्वग्न्योर्नभसस्तथा । द्यावापृथिवोव्योश्च तथा नमस्यामि कृताञ्जलि: ।। देवर्षीणां जनितृंश्च सर्वलोकनमस्कृतान् । अक्षय्यस्य सदा दातृन् नमस्येहं कृताञ्जलि: ।। प्रजापते: कश्पाय सोमाय वरुणाय च । योगेश्वरेभ्यश्च सदा नमस्यामि कृताञ्जलि: ।। नमो गणेभ्य: सप्तभ्यस्तथा लोकेषु सप्तसु । स्वयम्भुवे नमस्यामि ब्रह्मणे योगचक्षुषे ।। सोमाधारान् पितृगणान् योगमूर्तिधरांस्तथा । नमस्यामि तथा सोमं पितरं जगतामहम् ।। अग्रिरूपांस्तथैवान्यान् नमस्यामि पितृनहम् । अग्रीषोममयं विश्वं यत एतदशेषत: ।। ये तु तेजसि ये चैते सोमसूर्याग्रिमूर्तय: । जगत्स्वरूपिणश्चैव तथा ब्रह्मस्वरूपिण: ।। तेभ्योखिलेभ्यो योगिभ्य: पितृभ्यो यतामनस: । नमो नमो नमस्तेस्तु प्रसीदन्तु स्वधाभुज ।।
પિતૃદોષથી છુટકારો મેળવવા માટે આ કવચનો દરરોજ જાપ કરવો જોઈએ.
।।પિતૃ કવચ।। कृणुष्व पाजः प्रसितिम् न पृथ्वीम् याही राजेव अमवान् इभेन। तृष्वीम् अनु प्रसितिम् द्रूणानो अस्ता असि विध्य रक्षसः तपिष्ठैः॥ तव भ्रमासऽ आशुया पतन्त्यनु स्पृश धृषता शोशुचानः। तपूंष्यग्ने जुह्वा पतंगान् सन्दितो विसृज विष्व-गुल्काः॥ प्रति स्पशो विसृज तूर्णितमो भवा पायु-र्विशोऽ अस्या अदब्धः। यो ना दूरेऽ अघशंसो योऽ अन्त्यग्ने माकिष्टे व्यथिरा दधर्षीत्॥ उदग्ने तिष्ठ प्रत्या-तनुष्व न्यमित्रान् ऽओषतात् तिग्महेते। यो नोऽ अरातिम् समिधान चक्रे नीचा तं धक्ष्यत सं न शुष्कम्॥ ऊर्ध्वो भव प्रति विध्याधि अस्मत् आविः कृणुष्व दैव्यान्यग्ने। अव स्थिरा तनुहि यातु-जूनाम् जामिम् अजामिम् प्रमृणीहि शत्रून्।
