મુંબઈ24 મિનિટ પેહલાલેખક: વીરેન્દ્ર મિશ્ર/ અભિનવ ત્રિપાઠી
- કૉપી લિંક
તમે ટીવી પર પાન મસાલાની જાહેરાત જુઓ છો, તેને બનાવવાનું બજેટ 50 કરોડથી વધુ છે. આ બજેટમાં ફિલ્મ પણ બની શકે છે. એડ ફિલ્મ સામાન્ય રીતે 10 થી 30 સેકન્ડની વચ્ચે હોય છે, પરંતુ તેને બનાવવામાં મહિનાઓ લાગી શકે છે. જ્યારે ચેનલ પર આ 10 સેકન્ડની જાહેરાતને એકવાર પ્રસારિત કરવાનો ચાર્જ 50 રૂપિયાથી 5 લાખ રૂપિયા સુધીનો છે.
‘રીલ ટુ રિયલ’ના નવા એપિસોડમાં અમે એડ ફિલ્મો બનાવવાની પ્રક્રિયા વિશે વાત કરીશું. આ માટે અમે પ્રખ્યાત એડ ફિલ્મ મેકર પ્રભાકર શુક્લા સાથે વાત કરી.
એક એડ ફિલ્મ બનાવવા માટે 25 લાખથી 50 કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ થાય છે. પ્રભાકરે કહ્યું કે, સામાન્ય રીતે સારી એડ ફિલ્મ બનાવવા માટે 25-30 લાખ રૂપિયાનો ખર્ચ થાય છે. મોટા સ્ટાર્સ ધરાવતી અને વધુ VFX-સ્પેશિયલ ઈફેક્ટ્સનો ઉપયોગ કરતી એડ ફિલ્મોનું બજેટ કરોડોમાં છે. જેમ કે, પાન મસાલા એડમાં એક મોટી સ્ટાર કાસ્ટ છે. તેનું બજેટ 50 કરોડ રૂપિયા અથવા તેનાથી વધુ હોઈ શકે છે, કારણ કે તેમાં સ્ટાર કાસ્ટની ફી પણ સામેલ છે.
પ્રભાકરે જણાવ્યું હતું કે, શાહરૂખ ખાન, અજય દેવગન અને અક્ષય કુમારને દર્શાવતી પાન મસાલા જાહેરાત બનાવવા માટે 50 કરોડ રૂપિયાથી વધુનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો હતો.
એક પાન મસાલા કંપનીએ શાહરૂખ, અજય દેવગન અને અક્ષય કુમારને આ જ એડ વીડિયોમાં કાસ્ટ કર્યા હતા.
સરકાર દ્વારા પાન મસાલા કે દારૂની જાહેરાતની મંજૂરી નથી. શું સરકાર પાન મસાલા કે દારૂ પર એડ ફિલ્મો બનાવવાની પરવાનગી આપે છે? પ્રભાકરે કહ્યું, ‘ના, સરકાર તરફથી કોઈ પરવાનગી નથી. આવી સ્થિતિમાં, આ કંપનીઓ પાન મસાલાને એલચી તરીકે અને દારૂને સોડા વોટર તરીકે જાહેર કરે છે. આને સરોગેટ જાહેરાત કહેવામાં આવે છે.
ઇમેજના કારણે સ્ટાર્સ આવી જાહેરાત કરવાનું ટાળે છે અગાઉ કલાકારો દારૂ અને પાન મસાલાને સરળતાથી પ્રમોટ કરતા હતા. બાદમાં તેને ઘણી ટીકાઓનો સામનો કરવો પડ્યો હતો, જેના કારણે હવે મોટાભાગના સ્ટાર્સ તેને ટાળે છે. સારી ફી મેળવ્યા બાદ પણ કલાકારો પોતાની ઇમેજને ટાંકીને તેમાં કામ કરવાની ના પાડી દે છે. અક્ષય કુમારે ઔપચારિક નિવેદન જારી કરીને માફી માંગવી પડી હતી. અક્ષયે કહ્યું હતું કે તે ભવિષ્યમાં આ બ્રાન્ડ્સ (પાન મસાલા)ની જાહેરાત કરવાનું ટાળશે.
ત્રણેય ખાન સૌથી વધુ ફી લે છે, અક્ષય-અમિતાભ મફતમાં સરકારી જાહેરાતો કરે છે. પ્રભાકરે જણાવ્યું કે હાલમાં ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીના ત્રણ ખાન એટલે કે શાહરૂખ, સલમાન અને આમિર એડ ફિલ્મો કરવા માટે સૌથી વધુ પૈસા લે છે. કેટલીકવાર તેઓ જે બ્રાન્ડની જાહેરાત કરે છે તેમાં તેઓ ઇક્વિટી અથવા શેર પણ લે છે.
બીજી તરફ, અમિતાભ બચ્ચન અને અક્ષય કુમાર બે એવી હસ્તીઓ છે જેઓ સરકારી જાહેરાતો માટે પૈસા લેતા નથી. તેઓ તેમના માટે ફ્રીમાં એડ ફિલ્મો કરે છે. અમિતાભ બચ્ચનની પોલિયો અને અક્ષય કુમારની ધૂમ્રપાન વિરોધી જાહેરાત તેના ઉદાહરણો છે.
પોલિયો એડમાં અમિતાભ બચ્ચનની પંચલાઈન ‘દો બૂંદ ઝિંદગી કી’ ઘણી ફેમસ થઈ હતી.
એકવાર 10 સેકન્ડની જાહેરાત ટેલિકાસ્ટ કરવા માટે 5 લાખ રૂપિયા સુધીનો ચાર્જ લાગી શકે છે. પ્રભાકરે કહ્યું કે ચેનલો એડ ફિલ્મના પ્રસારણ માટે પૈસા લે છે. દરેક ચેનલ અલગ-અલગ ફી વસૂલે છે. કેટલીક ચેનલો 100 રૂપિયા અને કેટલીક 50 રૂપિયા 10 સેકન્ડની જાહેરાત એકવાર પ્રસારિત કરવા માટે ચાર્જ કરે છે. કેટલીક ચેનલો તો એકવાર 10 સેકન્ડની જાહેરાત બતાવવા માટે 5,000 રૂપિયા સુધીનો ચાર્જ વસૂલે છે. આ રીતે ચેનલો આખા દિવસમાં ઘણી વખત જાહેરાતો બતાવે છે. તેઓ જેટલી વધુ વખત બતાવે છે, તેટલા વધુ પૈસા તેઓ બ્રાન્ડમાંથી મેળવે છે.
જે ચેનલો પર ક્રિકેટ મેચનું લાઈવ સ્ટ્રીમિંગ થાય છે, ત્યાં 10 સેકન્ડની જાહેરાત બતાવવા માટે 3-5 લાખ રૂપિયા વસૂલવામાં આવે છે. જે શોની ટીઆરપી ખૂબ ઊંચી હોય છે, સ્ટ્રીમિંગ દરમિયાન 10-સેકન્ડની એડ ફિલ્મ બતાવવાનો ચાર્જ 3-4 લાખ રૂપિયા છે. એકંદરે, એક કાર્યક્રમની વ્યુઅરશિપ જેટલી વધારે છે, તેટલી જ જાહેરાતના પ્રસારણની કિંમત વધારે છે.
જાહેરાત ફિલ્મો પ્રોડક્ટના બ્રાન્ડિંગ અને વેચાણ માટે બનાવવામાં આવે છે. પ્રભાકરે જણાવ્યું કે એડ ફિલ્મો આ 3 પરિબળોના કારણે બને છે.
- પ્રથમ – બ્રાન્ડિંગ માટે
- બીજું- પ્રોડક્ટના વેચાણ માટે
- ત્રીજું- લોકોને પ્રોડક્ટની યાદ અપાવવા માટે
ત્રીજો મુદ્દો સમજાવતા પ્રભાકરે કહ્યું, ‘અમે સમયાંતરે MDH મસાલાની જાહેરાતો જોઈએ છીએ. અસલી મસાલે સચ-સચ જેવી આ જાહેરાતોની જિંગલની શરૂઆતની પંક્તિ… MDH મસાલાની છબી સાંભળતા જ તે તમારા મગજમાં ક્લિક થઈ જાય છે. આ રીતે પ્રેક્ષકો ઉત્પાદન સાથે જોડાઈ શકે છે, પરિણામે વેચાણમાં વધારો થાય છે.
સૌથી મહત્ત્વની બાબત એ છે કે કોઈપણ પ્રોડક્ટની જાહેરાતને ખૂબ જ રસપ્રદ બનાવવી, જેથી દર્શકો કનેક્ટ થઈ શકે અને તેને ખરીદવા માટે તૈયાર થઈ શકે.
પ્રભાકરે કહ્યું કે જ્યારે MDHના દાદા ધરમપાલ ગુલાટીનું અવસાન થયું ત્યારે સૌથી મોટી સમસ્યા એ હતી કે આ એડનો ચહેરો કોણ હશે. પછી અમે એક વ્યૂહરચના બનાવી. અમે તેમના પુત્રને જાહેરાતનો ચહેરો બનાવ્યો, પરંતુ દાદાની તસવીર પૃષ્ઠભૂમિમાં મૂકી. આ સાથે દર્શકો સરળતાથી જોડાઈ શક્યા.
જ્યારે અભિનેતા શૂટ માટે ન આવ્યા, ત્યારે ધરમપાલ ગુલાટી પોતે કેમેરા સામે આવ્યા, પછી MDH થી દાદાજી બનીને પ્રખ્યાત થયા. ખુદ ધરમપાલ ગુલાટીએ પોતાની બ્રાન્ડને પ્રમોટ કરવાનું કેમ વિચાર્યું તેની પાછળ એક વાર્તા છે. ખરેખર, આ જાહેરાત માટે એક વૃદ્ધ વ્યક્તિની પસંદગી કરવામાં આવી હતી. તેમણે એડની મુખ્ય હિરોઈનના પિતાની ભૂમિકા ભજવવાની હતી. જે દિવસે શૂટ થવાનું હતું તે દિવસે તે વ્યક્તિ પહોંચી શક્યો નહોતો.
શૂટિંગ માટે મોડું થઈ રહ્યું હતું. ધરમપાલ ગુલાટી પણ ત્યાં હાજર હતા. તેણે ડિરેક્ટરને વિલંબનું કારણ પૂછ્યું. દિગ્દર્શકે કહ્યું કે તમે પોતે ફીચર કેમ નથી બની જતા. ત્યાં હાજર લોકો ચોંકી ઉઠ્યા. દરેકને આશ્ચર્ય થયું કે માલિક પોતે કેવી રીતે આવી શકે. ધરમપાલ ગુલાટીએ ફરી કહ્યું, ચાલો, મોડું ન કરો, મારા દ્વારા જ શૂટ કરાવો. બાદમાં જ્યારે આ જાહેરાત ટેલિકાસ્ટ કરવામાં આવી ત્યારે દર્શકોએ તેને સારો પ્રતિસાદ આપ્યો હતો.
ધરમપાલ ગુલાટીનું 3 ડિસેમ્બર 2020ના રોજ 98 વર્ષની વયે અવસાન થયું હતું.
જાહેરાતની પંચ લાઇન બનાવવામાં 10 દિવસથી એક મહિનાનો સમય લાગી શકે છે. લોકો કોઈપણ પ્રોડક્ટની જાહેરાતને તેની પંચ લાઈનથી જ યાદ રાખે છે. પંચ લાઇન બનાવતા પહેલા, તે પ્રોડક્ટનો ખ્યાલ સમજાય છે. પહેલા એ વિચારવામાં આવે છે કે જાહેરાત શા માટે, કેવી રીતે અને કેવી રીતે બનાવવી? આ પછી, પંચ લાઇન અને ટેગ લાઇન પર કામ કરવામાં આવે છે.
પંચ લાઇન બનાવવામાં લેખન મુખ્ય ભૂમિકા ભજવે છે. કેટલીક પંચ લાઇન 10 દિવસમાં બનાવવામાં આવે છે, જ્યારે અન્ય બનાવવા માટે એક મહિનાનો સમય લાગે છે.
એડ ફિલ્મોના શૂટિંગમાં પણ VFX અને સ્પેશિયલ ઇફેક્ટનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. જાહેરાતની પ્રકૃતિ અનુસાર શૂટિંગનું સ્થળ નક્કી કરવામાં આવે છે. ક્યારેક રિયલ લોકેશન્સ પર શૂટિંગ કરવામાં આવે છે, તો ક્યારેક ડિમાન્ડ પ્રમાણે સેટ બનાવવામાં આવે છે. જ્યારે કોઈ સેલિબ્રિટીને એડ ફિલ્મમાં કાસ્ટ કરવામાં આવે છે, ત્યારે વાસ્તવિક લોકેશન પર શૂટિંગ કરવું ખૂબ મુશ્કેલ છે. આવા કિસ્સાઓમાં માત્ર સેટ બનાવવામાં આવે છે. સેટ પર શૂટિંગ કર્યા બાદ અમુક ભાગ VFX અને સ્પેશિયલ ઇફેક્ટ્સ સાથે પણ બનાવવામાં આવે છે.
કેટલીક એડ ફિલ્મોમાં બહુવિધ લોકેશન બતાવવાની જરૂર હોય છે. જો બજેટ વધારે હોય તો તેને અલગ-અલગ જગ્યાએ શૂટ કરવામાં આવે છે, પરંતુ જ્યારે બજેટ ઓછું હોય તો આ લોકેશન્સ VFX દ્વારા બનાવવામાં આવે છે.
કલાકારોનું કાસ્ટિંગ સ્ક્રિપ્ટ પ્રમાણે કરવામાં આવે છે. એડ ફિલ્મમાં કલાકારોને કાસ્ટ કરવા એ સૌથી મુશ્કેલ કામ છે. સૌથી પહેલા એ જોવામાં આવે છે કે કયો એક્ટર એડ ફિલ્મમાં સ્ક્રિપ્ટ પ્રમાણે ફિટ છે. કેટલીકવાર કંપનીઓ અભિનેતાને અગાઉથી પસંદ કરે છે. પછી તે અભિનેતાને ધ્યાનમાં રાખીને લેખન કરવામાં આવે છે. આ કિસ્સામાં પહેલા કાસ્ટિંગ અને સ્ક્રિપ્ટિંગ પછી કરવામાં આવે છે.