42 મિનિટ પેહલાલેખક: શૈલી આચાર્ય
- કૉપી લિંક
“આદર્શ, શિસ્ત, પરિશ્રમ, પ્રામાણિકતા અને ઉચ્ચ માનવીય મૂલ્યો વિના, વ્યક્તિનું જીવન વ્યર્થ છે.”
સ્વામી વિવેકાનંદ દ્વારા કહેવામાં આવેલી આ વાત ઘણા લોકો જાણે છે, પરંતુ તેનો અમલ કરી શકતા નથી. જેના કારણે તેમનું જીવન અવ્યવસ્થિત રહે છે. આવા લોકો ન તો સમયસર કામ પૂરું કરી શકે છે અને ન તો સમયસર ક્યાંય પહોંચી શકે છે.
જો કે, સફળ થવા માટે સ્વ-શિસ્ત ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે આઈફોન બનાવતી કંપની એપલના સીઈઓ ટિમ કૂકનો દિવસ સવારે ચાર વાગ્યે શરૂ થાય છે. ભલે તે ગમે ત્યાં હોય, તેની વહેલી સવારની દિનચર્યા ક્યારેય બદલાતી નથી. જલદી તે જાગે છે, મહત્વપૂર્ણ ઇમેઇલ્સનો જવાબ આપ્યા પછી, તે સીધો જિમ જાય છે અને તેના દિવસની શરૂઆત સકારાત્મક નોંધ પર કરે છે. ટાઈમ મેગેઝીનને આપેલા ઈન્ટરવ્યુમાં તેણે આ વાત કહી હતી. પેપ્સિકોના CEO ઈન્દ્રા નૂયી પણ સવારે 4 વાગે ઉઠે છે અને 7 વાગે ઓફિસમાં પહોંચી જાય છે. તેણે ફોર્ચ્યુન મેગેઝિન સાથેની મુલાકાતમાં પોતાની દિનચર્યા અને શિસ્તના મહત્વ વિશે જણાવ્યું હતું.
2018માં હાર્વર્ડ બિઝનેસ રિવ્યુમાં પ્રકાશિત થયેલા ‘ધ પાવર ઑફ ડિસિપ્લિન’ના અભ્યાસ અનુસાર, સમગ્ર વિશ્વમાં ફક્ત 40% લોકો જ તેમના રોજિંદા જીવનમાં શિસ્તનું પાલન કરે છે.
તો આજે ‘ રિલેશનશિપ ‘ કોલમમાં આપણે જીવનમાં શિસ્તના મહત્વ વિશે વાત કરીશું.
- જીવનમાં શિસ્ત કેવી રીતે લાવવી?
- શિસ્તબદ્ધ વ્યક્તિનું જીવન કેમ સરળ હોય છે?
શિસ્ત એ કઠોરતા નથી, લક્ષ્ય સુધી પહોંચવાનું સાધન છે
આપણે હંમેશા શિસ્તને કઠોરતાની નજરે જોતા આવ્યા છીએ. જેમ કે ‘આ બહુ અઘરું કામ છે, તે મારા નહિ થાય’, ‘હું સવારે વહેલો ઊઠી શકીશ નહીં.’ આપણે આપણા મનમાં એ વસ્તુ બેસાડી લીધી છે કે શિસ્તનો અર્થ એટલે નિયમો અને પ્રતિબંધો લાદવા. જ્યારે સાચો અર્થએ છે કે શિસ્ત જ આપણને જીવનના લક્ષ્યો તરફ લઈ જવામાં મદદ કરે છે. પરંતુ આ વાત આપણને આપણા જીવનમાં ત્યારે જ ખબર પડે છે જ્યારે ઘણું મોડું થઈ ગયું હોય છે.
મનોચિકિત્સક ડો.સત્યકાંત ત્રિવેદી કહે છે કે, શિસ્તના અભાવનું એક કારણ એ છે કે આપણે હંમેશા નાની નાની ખુશીઓ પાછળ દોડતા હોઈએ છીએ. બીજું કારણ ભૌતિક સુખ-સુવિધાઓ વિશે વિચારતા રહેવું. આપણે વિચારીએ છીએ કે મારે આ કરવું છે, મારે તે કરવું છે, મારે ઘણા પૈસા કમાવા છે, મારે સફળ થવું છે, પરંતુ તે સફળતા માટે શું અને કેવી રીતે કરવું તે આપણે વિચારી શકતા નથી. સોશિયલ મીડિયા પર આપણો સમય બગાડવો એ આપણા લક્ષ્યો અને શિસ્તથી પણ ધ્યાન ભટકાવી દે છે.
જીવનમાં શિસ્ત કેવી રીતે અપનાવવી
શિસ્તને ઘણા નામોથી ઓળખવામાં આવે છે, જેમ કે ઇચ્છાશક્તિ, સ્વ-નિયંત્રણ અને સમય વ્યવસ્થાપન. તે આપણને કામ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં, ધ્યેયો સિદ્ધ કરવામાં મદદ કરે છે.
ઓક્સફર્ડ ઇંગ્લિશ ડિક્શનરી શિસ્તને વ્યક્તિની લાગણીઓને નિયંત્રિત કરવા અને નબળાઈઓને દૂર કરવા તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરે છે. કેમ્બ્રિજ ડિક્શનરી શિસ્તને તમારી જાતને કંઈક કરવા માટે દબાણ કરવાની ક્ષમતા તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરે છે જે તમે જાણો છો કે તમારે કરવું જોઈએ, પછી ભલે તમે ઇચ્છતા ન હોવ.
શિસ્તમાં અદ્ભુત શક્તિ રહેલી છે
ફેમસ લેખક બ્રાયન ટ્રેસીએ આ વિષય પર એક પુસ્તક લખ્યું છે, જેના દ્વારા તમારા જીવનમાં શિસ્તને સરળતાથી અપનાવી શકાય છે. પુસ્તકનું નામ છે- ‘નો એક્સક્યુઝ! ધ પાવર ઓફ સેલ્ફ-ડિસિપ્લિન.’ આ પુસ્તકમાં તમે તમારા જીવનમાં કેવી રીતે સંપૂર્ણ રીતે શિસ્તબદ્ધ રહી શકો છો. તમે જીવનમાં ‘નો એક્સક્યુઝ’ અભિગમ કેવી રીતે લાગુ કરી શકો છો. આ તમને ઘણા લક્ષ્યો પૂરા કરવામાં મદદ કરશે.
શા માટે શિસ્ત જરૂરી છે?
શિસ્તબદ્ધ બનવું એ વધુ સારું જીવન જીવવાનો એક માર્ગ છે. તેને નાની ઉંમરે શીખવું ફાયદાકારક છે. જેમના ઘરમાં બાળપણથી જ શિસ્તનું વાતાવરણ હોય છે, ખાસ કરીને આર્મી બેકગ્રાઉન્ડ ધરાવતા પરિવારોમાં બાળકો નાનપણથી જ શિસ્તનું પાલન કરતા શીખે છે.
જો કે સ્વ-શિસ્તને કૌશલ્ય તરીકે કોઈપણ સમયે અપનાવી શકાય છે, તેની કોઈ નિર્ધારિત મર્યાદા નથી.
આપણા જીવનમાં શિસ્તના ફાયદા-
- વ્યક્તિગત વિકાસ- શિસ્ત માત્ર મોટા ધ્યેયો હાંસલ કરવા માટે જ નહીં પરંતુ રોજિંદા નાના લક્ષ્યો માટે પણ મહત્વપૂર્ણ છે.
- શિસ્તબદ્ધ લોકો ક્યારેય મોડું નથી કરતા – શિસ્તબદ્ધ લોકો ક્યાંય પણ પહોંચવામાં મોડું નથી કરતા, પછી ભલે તે ઓફિસ જવાનું હોય કે કોઈ અન્ય કામ માટે બહાર જવાનું હોય. તેઓ સમયના પાબંદ છે.
- કામમાં સફળ થવું – જે લોકો શિસ્તબદ્ધ છે, અને વિક્ષેપોને નિયંત્રિત કરવામાં સક્ષમ છે, તેઓ તેમના સમયનો વધુ સારો ઉપયોગ કરે છે. આ આદત તેમને લગભગ દરેક કામમાં સફળતા અપાવે છે.
- સુખી અને તણાવમુક્ત જીવન- શિસ્ત માત્ર કામ અને વ્યક્તિગત સફળતા પ્રાપ્ત કરવામાં મદદ કરતી નથી. જે લોકો શિસ્તનું પાલન કરે છે તેઓ સુખી અને સ્વસ્થ જીવન જીવે છે.
