4 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકર આજે બે દિવસની પાકિસ્તાનની મુલાકાતે જશે. આ દરમિયાન તેઓ રાજધાની ઈસ્લામાબાદમાં શાંઘાઈ કોઓપરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશન (SCO) દેશોની સમિટમાં ભાગ લેશે. ભારત SCO નો સભ્ય દેશ છે.
સમિટનું આયોજન કરી રહેલા પાકિસ્તાને ઓગસ્ટમાં ભારતના વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીને આમંત્રણ મોકલ્યું હતું. જો કે ભારત તરફથી વડાપ્રધાનને બદલે વિદેશ મંત્રી સમિટમાં ભાગ લેશે. જયશંકર ત્યાં 24 કલાકથી ઓછો સમય વિતાવશે. આ પહેલા જયશંકરે કહ્યું હતું કે તેમની પાકિસ્તાન મુલાકાતનો હેતુ માત્ર SCO બેઠકનો છે, બંને દેશો વચ્ચેના સંબંધો પર કોઈ ચર્ચા થશે નહીં.
આ સમિટમાં ભારત ઉપરાંત રશિયા અને ચીન સહિત 8 દેશોના પ્રતિનિધિઓ પણ ભાગ લેશે. આને ધ્યાનમાં રાખીને સુરક્ષાને મજબૂત કરવા ઇસ્લામાબાદમાં લોકડાઉન લાગુ કરવામાં આવ્યું છે. તેમજ સમગ્ર શહેરમાં 3 દિવસ માટે રજા જાહેર કરવામાં આવી છે.
શહેરમાં મોટી સંખ્યામાં પોલીસ અને અર્ધલશ્કરી દળો પણ તૈનાત કરવામાં આવ્યા છે.
ભારતીય મંત્રી 9 વર્ષ બાદ પાકિસ્તાનની મુલાકાતે છે વિદેશ મંત્રી જયશંકરની આ મુલાકાત એટલા માટે પણ ખાસ છે કારણ કે 9 વર્ષમાં પહેલીવાર કોઈ ભારતીય મંત્રી પાકિસ્તાનની મુલાકાતે છે. આ પહેલા 2015માં વડાપ્રધાન મોદી પાકિસ્તાનની મુલાકાતે ગયા હતા. ત્યારબાદ મોદી સરપ્રાઈઝ વિઝિટ પર લાહોર પહોંચ્યા હતા. તેઓ પાકિસ્તાનના પીએમ નવાઝ શરીફને મળ્યા હતા. તેમની મુલાકાત બાદ ભારતના કોઈ વડાપ્રધાન કે મંત્રી પાકિસ્તાન ગયા નથી.
2019માં જમ્મુ-કાશ્મીરમાંથી કલમ 370 હટાવ્યા બાદ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે તણાવ વધ્યો હતો. ત્યારપછી બંને દેશો વચ્ચે કોઈ ઉચ્ચ સ્તરીય બેઠક થઈ નથી. જો કે ગયા વર્ષે પાકિસ્તાનના તત્કાલિન વિદેશ મંત્રી બિલાવલ ભુટ્ટો ગોવામાં SCO દેશોના વિદેશ મંત્રીઓની બેઠકમાં ભાગ લેવા ભારત આવ્યા હતા.
આ મુલાકાત દરમિયાન બંને નેતાઓએ હાથ પણ મિલાવ્યા ન હતા.
SCO ભારત માટે શા માટે મહત્ત્વનું છે? SCOમાં ભારત, ચીન, રશિયા, પાકિસ્તાન, કઝાકિસ્તાન, કિર્ગિસ્તાન, તાજિકિસ્તાન અને ઉઝબેકિસ્તાન સામેલ છે. આ સંગઠન મધ્ય એશિયામાં શાંતિ જાળવી રાખવા અને તમામ દેશો વચ્ચે સહયોગ માટે બનાવવામાં આવ્યું છે. પાકિસ્તાન, ચીન અને રશિયા પણ તેના સભ્ય છે. SCO ભારતને આતંકવાદનો મુકાબલો અને સુરક્ષા સંબંધિત મુદ્દાઓ પર તેના મંતવ્યો મજબૂત રીતે રજૂ કરવા માટે એક મજબૂત પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડે છે.
નિષ્ણાતોના મતે, SCO સંબંધિત ભારતની ત્રણ મુખ્ય નીતિઓ છે:
- રશિયા સાથેના સંબંધોને મજબૂત બનાવવું
- પડોશી દેશો ચીન અને પાકિસ્તાનના વર્ચસ્વને ચકાસવા અને જવાબ આપવા માટે.
- મધ્ય એશિયાના દેશો સાથે સહકાર વધારવો
- SCOમાં જોડાવાના ભારતના મુખ્ય ધ્યેયો પૈકીનું એક તેના 4 મધ્ય એશિયાઈ પ્રજાસત્તાક એટલે કે CAR સભ્યો – કઝાકિસ્તાન, કિર્ગિસ્તાન, તાજિકિસ્તાન અને ઉઝબેકિસ્તાન સાથે આર્થિક સંબંધોને મજબૂત કરવાનું છે.
- આ દેશો સાથે કનેક્ટિવિટીના અભાવ અને આ ક્ષેત્રમાં ચીનના વર્ચસ્વને કારણે ભારતને આ કરવામાં મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે.
- 2017માં SCOમાં જોડાયા બાદ આ મધ્ય એશિયાઈ દેશો સાથે ભારતનો વેપાર વધ્યો છે. 2017-18માં આ ચાર દેશો સાથે ભારતનો વેપાર 11 હજાર કરોડ રૂપિયાનો હતો, જે 2019-20માં વધીને 21 હજાર કરોડ રૂપિયાથી વધુ થઈ ગયો છે.
- આ સમયગાળા દરમિયાન, ભારત સરકાર અને ખાનગી કંપનીઓએ પણ આ દેશોમાં સોનાની ખાણકામ, યુરેનિયમ, વીજળી અને કૃષિ-પ્રોસેસિંગ એકમોમાં રોકાણ કર્યું હતું.
- મધ્ય એશિયામાં વિશ્વના લગભગ 45% ક્રૂડ ઓઈલ અને ગેસ ભંડાર છે, જેનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો નથી. એટલા માટે આ દેશો ભારતની ઊર્જા જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા માટે આવનારા વર્ષોમાં મહત્વપૂર્ણ છે.
