38 મિનિટ પેહલાલેખક: શશાંક શુક્લ
- કૉપી લિંક
ભારતના ઘણા ભાગોમાં છઠનો તહેવાર ખૂબ જ ઉત્સાહ સાથે ઉજવવામાં આવે છે. આ તહેવાર સૂર્ય ભગવાન અને છઠ્ઠી મૈયાને સમર્પિત છે, જેની પૂજા ઊર્જા, આરોગ્ય, સમૃદ્ધિ અને જીવન રક્ષક તરીકે કરવામાં આવે છે. આ તહેવાર પર ચાર દિવસ સુધી આકરા ઉપવાસ કરવામાં આવે છે.
છઠ ઉપવાસ માત્ર ધાર્મિક આસ્થા પૂરતાં મર્યાદિત નથી. તેની પાછળ ઘણા સ્વાસ્થ્ય સંબંધિત ફાયદા પણ છુપાયેલા છે. છઠ વ્રત એ ઉપવાસ અને સૂર્ય ઉપાસનાનું સંયોજન છે, જે આપણા શારીરિક અને માનસિક સ્વાસ્થ્યને સુધારવામાં મદદ કરે છે.
આવો, આજે તબિયતપાણીમાં જાણીએ કે –
- છઠ વ્રતના સ્વાસ્થ્ય લાભો શું છે?
- છઠ ઉપવાસ કેવી રીતે શરીરને ડિટોક્સિફાય કરે છે?
- સ્વાસ્થ્ય માટે ઉપવાસ શા માટે આટલો મહત્ત્વપૂર્ણ છે?
આ છે છઠ ઉપવાસના ફાયદા છઠ વ્રત દરમિયાન ઉપવાસ, સૂર્યસ્નાન અને કુદરતી આહાર આપણા શરીરને કુદરતી રીતે ડિટોક્સિફાય કરે છે અને તેના ઘણા સ્વાસ્થ્ય લાભો પણ છે. આપણા પૂર્વજો દ્વારા બનાવેલા ઘણા નિયમો આજે પણ એટલા જ સુસંગત છે જેટલા તે પહેલા હતા. આજના ઝડપી જીવન અને ફાસ્ટ ફૂડ પર નિર્ભર પેઢી માટે ઉપવાસનો ખ્યાલ વધુ મહત્ત્વનો છે.
ચાલો ગ્રાફિક દ્વારા છઠ વ્રતના ફાયદાઓને સમજીએ.
કુદરતી ડિટોક્સિફિકેશનના ફાયદા છઠ વ્રતની સૌથી મોટી વિશેષતા એ છે કે, તે તમારા શરીરને કુદરતી રીતે ડિટોક્સિફાય કરે છે. આ સમય દરમિયાન, લોકો ચાર દિવસ ઉપવાસ કરે છે, જેમાં પ્રથમ દિવસે નહાય-ખાય, બીજા દિવસે ખરણા, ત્રીજા દિવસે સાંધ્ય અર્ઘ્ય અને ચોથા દિવસે ઉષા અર્ઘ્ય આપવામાં આવે છે. આ દિવસોમાં સાદો અને હળવો ખોરાક ખાવામાં આવે છે, જે શરીરને ડિટોક્સ કરવામાં મદદ કરે છે.
ઉપવાસ કરવાથી શરીરને ઝેરી તત્વોથી મુક્ત થવાની તક મળે છે. ઉપવાસ દરમિયાન, શરીર પહેલેથી જ સંગ્રહિત ચરબી અને ગ્લાયકોજેનનો ઉપયોગ કરે છે, જેનાથી ઓર્ગન સિસ્ટમાં સુધારો થાય છે.
પાચન તંત્રનું સ્વાસ્થ્ય સુધારે છે ઉપવાસ દરમિયાન ભોજન ખૂબ જ સાદગીથી લેવામાં આવે છે, ભોજનમાં મીઠું અને મસાલાના ઓછામા ઓછો ઉપયોગ થાય છે.આનાથી પાચનતંત્રને આરામ મળે છે અને પેટ સંબંધિત સમસ્યાઓથી પણ રાહત મળે છે.
જે લોકો અપચો, ગેસ અને એસિડિટીથી પીડાય છે તેઓ છઠ વ્રત દ્વારા પાચનતંત્રને આરામ આપીને તેને સ્વસ્થ થવાની તક આપી શકે છે.
આયુર્વેદ અનુસાર ઉપવાસ કરવાથી શરીરના આંતરડામાં જમા થયેલી ગંદકી દૂર થાય છે અને તેને ઝેરમુક્ત બનાવે છે, જેનાથી પાચનતંત્ર સ્વસ્થ રહે છે અને ગેસ્ટ્રિકની સમસ્યા દૂર થાય છે.
રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારવામાં મદદ કરે છે છઠ વ્રત દરમિયાન શેરડીનો રસ, નારિયેળ પાણી અને ફળોનું સેવન કરવામાં આવે છે, જે રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારવામાં મદદરૂપ થાય છે. આ ઉપરાંત તેમાં રહેલા વિટામિન્સ, મિનરલ્સ અને એન્ટીઓક્સીડેન્ટ્સ શરીરને ઈન્ફેક્શનથી બચાવવામાં મદદરૂપ છે. તે શરીરમાં ફ્રી રેડિકલ્સને ઘટાડે છે અને કોષોને રક્ષણ પૂરું પાડે છે.
આ સાથે, ઉપવાસ છોડ્યા પછી, છઠ વ્રત દરમિયાન ઠેકુઆ, ચોખાના લાડુ અને ફળોનું પ્રસાદ તરીકે સેવન કરવામાં આવે છે. આ બધાનું સેવન સ્વાસ્થ્યની દૃષ્ટિએ ફાયદાકારક છે. ચાલો ગ્રાફિકની મદદથી સમજીએ કે ઠેકુઆ અને ચોખાના લાડુ આપણા સ્વાસ્થ્ય માટે કેટલા ફાયદાકારક છે.
છઠ પૂજાથી તણાવ ઓછો થાય છે છઠ પૂજા દરમિયાન, સૂર્ય ભગવાનની પૂજા અને ધ્યાન તહેવારનો એક મહત્ત્વપૂર્ણ ભાગ છે. તે માનસિક સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક છે. પ્રાર્થના દરમિયાન મન શાંત થાય છે અને માનસિક તણાવ ઓછો થાય છે. આ પ્રથા સોશિયલ કનેક્શનને પ્રોત્સાહન આપે છે, જે પરસ્પર સહકાર અને વિશ્વાસમાં વધારો કરે છે.
ધ્યાન અને પ્રાર્થના શરીરમાં ‘ફીલ-ગુડ’ હોર્મોન્સ સેરોટોનિન અને ડોપામાઇન મુક્ત કરે છે, જે માનસિક શાંતિ આપે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓ અને ધ્યાન માનસિક તણાવ ઘટાડે છે.
વજન ઘટાડવામાં મદદરૂપ ઉપવાસ દરમિયાન સરળ અને ઓછી કેલરીવાળો ખોરાક લેવાથી મેટાબોલિક રેટ વધે છે, જે કેલરી બર્ન કરવામાં મદદ કરે છે. જેઓનું વજન વધારે છે તેમના માટે છઠ વ્રત એ તેમના વજનને સંતુલિત કરવાની સારી તક છે. ઉપવાસ દરમિયાન, શરીર ઊર્જા માટે સંગ્રહિત ચરબી બર્ન કરવાનું શરૂ કરે છે, જે વજન ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.
ચમકતી ત્વચાનું રહસ્ય ઉપવાસ દરમિયાન પર્યાપ્ત માત્રામાં પાણી, નાળિયેર પાણી અને શેરડીના રસનું સેવન કરવામાં આવે છે, જે ત્વચાને અંદરથી હાઇડ્રેટ કરે છે. તે ત્વચાને ચમકદાર અને સ્વચ્છ બનાવે છે. શરીરમાંથી ઝેરી તત્વોને દૂર કરવાથી ત્વચા પર સકારાત્મક અસર પડે છે. તે ખીલ, ડાઘ અને ત્વચાની અન્ય સમસ્યાઓથી રાહત આપે છે, ત્વચાને નિખારે છે અને ચમકદાર બનાવે છે.
હૃદયને સ્વસ્થ રાખે છે છઠ વ્રત દરમિયાન, સાદો અને ઓછી ચરબીવાળો ખોરાક લેવામાં આવે છે, જે હૃદયને સ્વસ્થ રાખવામાં મદદ કરે છે. મીઠું અને મસાલાની માત્રા પણ મર્યાદિત હોય છે, જે બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રણમાં રાખે છે અને હૃદય સંબંધિત સમસ્યાઓનું જોખમ ઘટાડે છે. ઓછી ચરબીવાળા અને ઓછા સોડિયમવાળા ખોરાક ખાવાથી હૃદયની આસપાસ જામેલી ચરબી ઓછી થાય છે. આ રક્ત પરિભ્રમણને સુધારે છે અને હાર્ટ એટેક અને સ્ટ્રોકનું જોખમ ઘટાડે છે.
સંધિવામાં ફાયદો ઉપવાસ દરમિયાન મીઠાનું ઓછું સેવન કરવામાં આવે છે, જે શરીરના સાંધાઓ માટે ફાયદાકારક છે. વધુ પડતા મીઠાના સેવનથી સોજો અને દુખાવો થાય છે, જ્યારે ઉપવાસ દરમિયાન મીઠું ઓછું ખાવાથી સાંધાના દુખાવામાં રાહત મળે છે. મીઠું અને સાદો ખોરાક ઓછો લેવાથી સોજો અને સાંધાનો દુખાવો ઓછો થાય છે.
સુગર લેવલને નિયંત્રિત કરે છે છઠ વ્રત દરમિયાન, મીઠાઈઓ ટાળવામાં આવે છે અને માત્ર કુદરતી મીઠાઈઓનું સેવન કરવામાં આવે છે. જે બ્લડ સુગર લેવલને સ્થિર રાખે છે, જે ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે. કુદરતી શર્કરા અને મર્યાદિત માત્રામાં કાર્બોહાઇડ્રેટ્સનું સેવન કરવાથી બ્લડ સુગર નિયંત્રણમાં રહે છે અને ડાયાબિટીસના દર્દીઓને ફાયદો થાય છે.
છઠ વ્રત એ ધાર્મિક આસ્થા તેમજ આરોગ્યનો અદ્ભુત સમન્વય છે. આ સમયગાળામાં ઉપવાસ, સૂર્ય ઉપાસના અને કુદરતી ખોરાકનું સેવન કરવાથી શરીર કુદરતી રીતે ડિટોક્સિફાય થાય છે, પાચનતંત્રમાં સુધારો થાય છે, રોગપ્રતિકારક શક્તિ મજબૂત બને છે અને માનસિક શાંતિ પણ મળે છે.
