33 મિનિટ પેહલાલેખક: સંદીપ સિંહ
- કૉપી લિંક
પંજાબના મોહાલીમાં, સાયબર ગુનેગારોએ ટેલીગ્રામ પર નકલી બિઝનેસ ગ્રૂપ બનાવ્યું અને એક યુવક સાથે રૂ. 2.45 લાખથી વધુની છેતરપિંડી કરી. પીડિતે આ અંગે સાયબર પોલીસ સ્ટેશનમાં ફરિયાદ કરી છે.
યુવકે જણાવ્યું કે તેને ટેલીગ્રામ પર એક મેસેજ મળ્યો હતો, જેના દ્વારા તેને બિઝનેસ ગ્રુપમાં જોડવામાં આવ્યો હતો. 78 લોકો પહેલાથી જ તે ગ્રુપ સાથે જોડાયેલા હતા. આ ગ્રુપમાં લાખો રૂપિયાની કમાણીનો દાવો કરવામાં આવ્યો હતો. જૂથ નાના કાર્યો દ્વારા ઘરે બેઠા સરળતાથી પૈસા કમાવવાનું વચન આપતું હતું.
યુવકને સૌથી પહેલા ટાસ્ક મળ્યું કે તેણે એક હોટલમાં કેટલાક રૂમ બુક કરાવવાના હતા. જ્યારે તેણે ટાસ્ક પૂર્ણ કર્યું, ત્યારે તેને 1,017 રૂપિયાનું પેમેન્ટ પણ મળ્યું. આ એક કમાણી હતી જે ઘરમાં બેસીને વધારે કર્યા વિના થઈ હતી. દેખીતી રીતે, આનાથી તેની આશા અને લોભ બંનેમાં વધારો થયો.
આ પછી, તેના પર તેના બેંક ખાતામાં વધુ પૈસા જમા કરાવવા દબાણ કરવામાં આવ્યું, જેથી તે આગળના કાર્યો પૂર્ણ કરી શકે અને મોટી રકમ તેના ખાતામાં ટ્રાન્સફર થઈ શકે. તેણે ઘણી વખત તેના ખાતામાં પૈસા ટ્રાન્સફર કર્યા કે તરત જ તેના ખાતામાંથી 2 લાખ, 45 હજાર, 302 રૂપિયા ગાયબ થઈ ગયા.
શક્ય છે કે સ્કેમર્સ દ્વારા યુવકનું એકાઉન્ટ અથવા મોબાઈલ હેક કરવામાં આવ્યો હોય, જે અંગે યુવકને કોઈ જાણકારી ન હતી. થોડાક રૂપિયા કમાવવાનો લોભ તેના પર હાવી થઈ ગયો અને તેણે પોતાની મહેનતની કમાણી પણ ગુમાવી દીધી.
છેલ્લા કેટલાક સમયથી સાયબર ગુનેગારો લોકોને ફસાવવા માટે ટેલીગ્રામ, વોટ્સએપ જેવી મેસેજિંગ એપનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. સ્કેમર્સ આ મેસેજિંગ એપ્સ પર ઝડપથી પૈસા કમાવવા માટે આકર્ષક ઓફરો આપે છે, જેના કારણે મોટાભાગના લોકો તેમની જાળમાં ફસાઈ જાય છે.
તો ચાલો આ કામના સમાચારમાં વાત કરીએ કે ટેલીગ્રામ દ્વારા થઈ રહેલા આ કૌભાંડને કેવી રીતે ઓળખી શકાય? તમે એ પણ શીખી શકશો કે-
- ટેલીગ્રામ દ્વારા સ્કેમર્સ લોકોને પોતાનો શિકાર કેવી રીતે બનાવે છે?
- આવા કૌભાંડો ટાળવા માટે શું સાવચેતી રાખવી જોઈએ?
એક્સપર્ટઃ પવન દુગ્ગલ, સાયબર સિક્યુરિટી અને એઆઈ એક્સપર્ટ, નવી દિલ્હી
પ્રશ્ન- સ્કેમર્સ છેતરપિંડી માટે શા માટે ટેલિગ્રામનો ઉપયોગ કરે છે?
જવાબ- ટેલિગ્રામ એક ખૂબ જ લોકપ્રિય મેસેજિંગ એપ છે, જેના ભારતમાં 10 કરોડથી વધુ એક્ટિવ યુઝર્સ છે. ટેલિગ્રામ દ્વારા કૌભાંડની ઘટનાઓને અંજામ આપવાના ઘણા કારણો છે. જેમ કે-
- આમાં વોટ્સએપ કરતાં મોટી ફાઇલો શેર કરી શકાય છે. આ જ કારણ છે કે ટેલિગ્રામ વપરાશકર્તાઓનો એક મોટો વર્ગ વિદ્યાર્થીઓ છે, જેઓ પરીક્ષાની તૈયારી સાથે સંબંધિત PDF અથવા વીડિયો શેર કરવા માટે તેનો ઉપયોગ કરે છે. સ્કેમર્સ માટે વિદ્યાર્થીઓને નોકરીના વચન સાથે છેતરવાનું સરળ છે.
- આમાં, તમે ફોન નંબરનો ઉપયોગ કર્યા વિના પણ એપ્લિકેશનમાં લોગિન કરી શકો છો. આનાથી યુઝરની ઓળખ શોધવાનું મુશ્કેલ બને છે.
- ટેલિગ્રામ એ એન્ડ-ટુ-એન્ડ એન્ક્રિપ્ટેડ મેસેજિંગ એપ છે, જેમાં કોઈ ત્રીજી વ્યક્તિ તમારા ડેટાને મોનિટર કરી શકતી નથી. તેથી, સ્કેમર્સ માટે તેમના નંબર પર સીધા જ યૂઝર્સનો સંપર્ક કરવો સરળ છે.
- ગ્રુપ ચેટ, ફાઇલ શેરિંગ જેવા વિકલ્પો સ્કેમરનું કામ સરળ બનાવે છે. આની મદદથી તેઓ એક ક્લિકમાં સેંકડો લોકોને તેમનો ફેક મેસેજ મોકલી શકે છે.
પ્રશ્ન- સ્કેમર્સ ટેલીગ્રામ દ્વારા છેતરપિંડી કેવી રીતે કરે છે?
જવાબ- સ્કેમર્સ ટેલીગ્રામ દ્વારા લોકોને છેતરવા માટે ઘણી પદ્ધતિઓ અપનાવે છે. આમાં ફિશિંગ મેસેજ, નોકરીની લાલચ, રોકાણ અથવા લોટરી જેવી બાબતોનો સમાવેશ થાય છે.
નીચેનું ગ્રાફિક સ્કેમર્સ દ્વારા સામાન્ય રીતે ઉપયોગમાં લેવાતી કેટલીક પદ્ધતિઓ દર્શાવે છે.
ફિશિંગ લિંક બનાવીને છેતરપિંડી સ્કેમર્સ લોકોને ફિશિંગ લિંક્સ પર ક્લિક કરવાનું કહે છે. આ લિંક્સ ઘણીવાર વપરાશકર્તાઓને નકલી વેબસાઇટ્સ પર લઈ જાય છે જે વાસ્તવિક વસ્તુ જેવી જ દેખાય છે. તેના પર લૉગિન વિગતો અથવા વ્યક્તિગત માહિતી પૂછવામાં આવે છે. તમારે આવી કોઈપણ લિંક પર ક્લિક ન કરવું જોઈએ.
નોકરીના બહાને છેતરપિંડી ટેલીગ્રામ પર નોકરીઓનું વચન આપીને કૌભાંડના મોટાભાગના કિસ્સા નોંધાયા છે. સ્કેમર્સ ઘણીવાર ઘરેથી કામ કરવા અથવા થોડા કલાકોમાં વધુ પૈસા કમાવવા માટે નકલી નોકરીઓ પોસ્ટ કરે છે. તેઓ તમને ટેલીગ્રામ પર ‘હાયરિંગ મેનેજર’ સાથે જોડાવા માટે કહે છે. જ્યારે તમે તેમનો સંપર્ક કરો છો ત્યારે તેઓ તમને તાલીમના નામે થોડી ચૂકવણી કરવાનું કહે છે. આ છેતરપિંડી કરનારાઓની જાળ છે. આમાં ક્યારેય ફસાઈ ન જવું જોઈએ.
પ્રશ્ન- નકલી ટેલિગ્રામ એકાઉન્ટ અથવા પ્રોફાઇલ કેવી રીતે ઓળખી શકાય? જવાબ: સાયબર સિક્યોરિટી અને એઆઈ એક્સપર્ટ પવન દુગ્ગલ કહે છે કે, નકલી ટેલિગ્રામ એકાઉન્ટ અથવા પ્રોફાઇલને ઓળખવી ખૂબ જ સરળ છે. આ માટે કેટલીક બાબતો તપાસવી જરૂરી છે. તેને નીચેના સૂચકાંકો વડે સમજો-
- નકલી એકાઉન્ટમાં ઘણીવાર અસ્પષ્ટ પ્રોફાઇલ ફોટા અને બાયો હોય છે.
- અસામાન્ય યૂઝરનેમ પણ નકલી ટેલિગ્રામ એકાઉન્ટની નિશાની હોઈ શકે છે.
- મોટી-મોટી કંપનીઓના નામનો ઉપયોગ કરીને લોકોને નોકરીના વાયદાથી ફસાવે છે.
- ઘણીવાર, નકલી ગ્રૂપ અને ચેનલોમાં સ્કેમર્સના જ લોકો હોય છે જે તેમને નોકરી મળ્યા વાત કરે છે.
આ સિવાય કેટલાક અન્ય સંકેતો પણ છે જેના દ્વારા નકલી એકાઉન્ટની ઓળખ કરી શકાય છે. નીચેના ગ્રાફિકમાં આ જુઓ-
પ્રશ્ન- જો તમે ટેલીગ્રામ કૌભાંડનો ભોગ બનો તો શું કરવું?
જવાબ- ટેલીગ્રામ પાસે ‘નો ટુ સ્કેમ’ નામની સત્તાવાર બોટ ચેનલ છે. જો તમે ટેલિગ્રામ પર કોઈપણ પ્રકારના કૌભાંડનો શિકાર થાઓ છો, તો તમે તેની જાણ કરી શકો છો.
આ માટે, તમારા ટેલિગ્રામ એકાઉન્ટમાં લોગિન કરો. આ પછી ચેટ વિભાગમાં જાઓ અને ‘@notoscam’ બોટ શોધો. આ બૉટનું નામ રિપોર્ટ ઇમ્પર્સોનેશન છે અને તેમાં એક વેરિફાઇડ ચેકમાર્ક હોય છે.
ચેટ વિન્ડોમાં સ્કેમર્સના એકાઉન્ટ અથવા ચેનલને ટેગ કરો. પછી સંક્ષિપ્તમાં સમજાવો કે તમે શા માટે તેમની જાણ કરી રહ્યાં છો. આ પછી ટેલીગ્રામ ટીમ તમને મદદ કરશે.
આ સિવાય જો તમારી સાથે પૈસાની છેતરપિંડી થાય તો નજીકના સાયબર ક્રાઈમ પોલીસ સ્ટેશન અથવા હેલ્પલાઈન નંબર 1930 પર સંપર્ક કરો.