25 મિનિટ પેહલાલેખક: ગૌરવ તિવારી
- કૉપી લિંક
બિગ બોસ 17 ફેમ અને સ્ટેન્ડ અપ કોમેડિયન મુનાવર ફારુકીએ એક ઈન્ટરવ્યૂમાં પોતાની ઈમોશનલ સ્ટોરી શેર કરી છે. જ્યારે તેનો પુત્ર મિખાઈલ માત્ર દોઢ વર્ષનો હતો ત્યારે તેને ખબર પડી કે તેના પુત્રને ‘કાવાસાકી’ નામની દુર્લભ બીમારી છે. આનાથી તીવ્ર તાવ અને રક્તવાહિનીઓમાં બળતરા થાય છે, તે હૃદયના સ્વાસ્થ્યને પણ નુકસાન પહોંચાડે છે.
તેની સારવારમાં કેટલાક ઈન્જેક્શન આપવામાં આવે છે. દરેક ઈન્જેક્શનની કિંમત 25 હજાર રૂપિયા હતી, પરંતુ તે સમયે મુનાવર પાસે માત્ર 700 રૂપિયા હતા. હતાશામાં, તેણે લોકો પાસેથી મદદ માંગી અને કોઈક રીતે તેના પુત્રની સારવાર કરાવી. તે કહે છે કે આ ઘટનાએ તેને પહેલા કરતાં વધુ નમ્ર બનાવી દીધો છે.
કાવાસાકીનો શિકાર સામાન્ય રીતે 5 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકો બની શકે છે, જાણો ને અસર કરે છે. આ રોગમાં, જો સમયસર યોગ્ય સારવાર ન મળે તો મૃત્યુનું જોખમ ઊભું થઈ શકે છે.
તેથી, આજે ‘ તબિયતપાણી‘ માં આપણે દુર્લભ રોગ ‘કાવાસાકી’ વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ જાણી શકશો કે-
- આ રોગ કેમ અને કેવી રીતે થાય છે?
- તેનાં લક્ષણો કેવી રીતે ઓળખી શકાય?
- તેની સારવાર અને નિવારણ માટેના પગલાં શું છે?
કાવાસાકી શું છે? કાવાસાકી રોગ અથવા કાવાસાકી સિન્ડ્રોમ એક દુર્લભ વેસ્ક્યુલાઇટિસ છે. વેસ્ક્યુલાઇટિસમાં, રક્ત વાહિનીઓમાં બળતરા થાય છે. આવી સ્થિતિ લાંબા સમય સુધી ચાલુ રહેવાથી, રક્તવાહિનીઓ નબળી પડી જાય છે અને તે ખેંચાય છે. આનાથી તે ફાટવાનું અથવા સંકોચવાનું જોખમ વધે છે.
નબળી રક્તવાહિનીઓને કારણે ટિશ્યૂઝ અને અંગોને યોગ્ય માત્રામાં પોષણ મળતું નથી. જેના કારણે શરીર કમજોર થવા લાગે છે.
કાવાસાકી રોગનાં લક્ષણો શું છે? કાવાસાકી રોગની સૌથી મોટી ઓળખ એ છે કે બાળકને સતત તાવ રહે છે. સામાન્ય રીતે તે 102 ડિગ્રી ફેરનહીટથી વધુ તાવનું કારણ બને છે. આ સમયગાળા દરમિયાન હૃદય સંબંધિત સમસ્યાઓ પણ થઈ શકે છે. આ સિવાય જો ગ્રાફિકમાં આપેલાં લક્ષણો દેખાય તો તરત જ ડોક્ટરની સલાહ લો.
2 અઠવાડિયા સુધી સારવાર ન મળવાથી સંધિવા થઈ શકે છે જો બે અઠવાડિયા સુધી કાવાસાકી રોગની યોગ્ય સારવાર ન કરવામાં આવે તો બાળકના હાથ અને પગની ચામડી તૂટવા લાગે છે. તે પાતળી ચાદરની જેમ ઉખડવા લાગે છે. કેટલાક બાળકોમાં કામચલાઉ સંધિવા અથવા સાંધાનો દુખાવો થઈ શકે છે.
આ સિવાય કેટલાક અન્ય લક્ષણો પણ જોઈ શકાય છે, ગ્રાફિક જુઓ:
કાવાસાકી રોગની સારવાર શું છે? જ્યારે આ રોગની જાણ થાય છે, ત્યારે પ્રથમ પગલું એ છે કે, બાળકના હૃદયને નુકસાન થતું અટકાવવું અને તરત જ સારવાર શરૂ કરવામાં આવે છે. જેટલી વહેલી સારવાર શરૂ થાય તેટલો વધુ તાવ ઓછો કરીને બાળકની રોગપ્રતિકારક શક્તિને બચાવી શકાય છે.
જેટલો લાંબો સમય તાવ રહે છે તેટલી જ બાળકની રોગપ્રતિકારક શક્તિ ઓછી થાય છે. તેથી, તાવની પ્રથમ ઘટનાના 10 દિવસની અંદર બાળકને ટીપાં દ્વારા એન્ટિબોડીઝ આપવામાં આવે છે. તાવ ઓછો થયા પછી, કોરોનરી ધમનીઓમાં ગંઠાઈ જવાથી બચવા માટે એસ્પિરિનના હળવા ડોઝ આપવામાં આવે છે. એસ્પિરિનની આ માત્રા 6 થી 8 અઠવાડિયા સુધી લેવી પડી શકે છે.
કોરોનરી ધમનીઓને થયેલા નુકસાનની રિકવરીમાં પણ 6 થી 8 અઠવાડિયા લાગે છે.
કાવાસાકી રોગ સંબંધિત કેટલાક સામાન્ય પ્રશ્નો અને જવાબો
પ્રશ્ન: ભારતમાં દર વર્ષે કાવાસાકી રોગના કેટલા કેસ જોવા મળે છે? જવાબ: આ એક રેર અને ગંભીર દાહક રોગ છે, જે બાળકોને અસર કરે છે. નેશનલ લાઇબ્રેરી ઑફ મેડિસિનમાં પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસ અનુસાર, ભારતમાં દર વર્ષે 100,000 બાળકો દીઠ 10-20 બાળકો તેનાથી અસરગ્રસ્ત થાય છે. છેલ્લાં કેટલાક વર્ષોમાં ભારતમાં કાવાસાકી રોગના કેસ સતત વધી રહ્યા છે. હવે દેશના લગભગ દરેક રાજ્યમાંથી કેસ સામે આવી રહ્યા છે. જો કે, ડો.પારસ કહે છે કે હવે લોકો વધુ જાગૃત છે અને ડોકટરો પણ વધુ જાગૃત છે. એટલા માટે વધુ કેસ નોંધાઈ રહ્યા છે.
પ્રશ્ન: કાવાસાકી રોગ થવાનું જોખમ કોને વધારે છે? જવાબ: કાવાસાકી રોગ સામાન્ય રીતે નાના બાળકોને અસર કરે છે. કાવાસાકી ડિસીઝ ફાઉન્ડેશન અનુસાર, તેના લગભગ 75% કેસ 5 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકોમાં થાય છે. તેના મોટાભાગના કેસો એશિયન ખંડમાં જોવા મળે છે. આનો અર્થ એ છે કે એશિયન દેશોમાં નાના બાળકો વધુ જોખમમાં છે. તેના કેસ પુરુષ બાળકોમાં વધુ જોવા મળે છે.
પ્રશ્ન: શું કાવાસાકી કોઈ આનુવંશિક રોગ છે? જવાબ: કાવાસાકી ડિસીઝ ફાઉન્ડેશન મુજબ, તે આનુવંશિક રોગ નથી. જો કે, જો કોઈને આ રોગ છે, તો તેના નજીકના ભાઈ-બહેનોને તે થવાનું અન્ય કરતાં 10 ગણું વધુ જોખમ છે.
પ્રશ્ન: કાવાસાકી રોગમાં કયા કોમ્પ્લિકેશન થઈ શકે છે? જવાબ: આનાથી કોરોનરી ધમનીઓમાં બળતરા થાય છે, જે એન્યુરિઝમનું જોખમ વધારે છે (ધમનીઓમાં નબળાઈ અને ખેંચાણ). જો કેસ વધુ ગંભીર બને તો કોરોનરી આર્ટરી બાયપાસ સર્જરીની જરૂર પડી શકે છે. આ ઉપરાંત, ઘણાં કોમ્પ્લિકેશન્સ હોઈ શકે છે:
- હૃદયમાં સોજો આવી શકે છે
- કોરોનરી ધમનીઓમાં લોહી ગંઠાઈ જવું અને સાંકડી થઈ શકે છે
- કોરોનરી ધમનીઓ તૂટી શકે છે
- હૃદયના વાલ્વમાં સમસ્યા થઈ શકે છે. આ વાલ્વ હૃદયમાં યોગ્ય દિશામાં લોહીના પ્રવાહમાં મદદ કરે છે
- હેપેટાઈટિસ અને લિવર સંબંધિત અન્ય સમસ્યાઓ થઈ શકે છે
- બાળકના ફેફસામાં સોજો આવી શકે છે
- બાળકને હાર્ટ ઈન્ફેક્શન થઈ શકે છે
- બાળકના સ્વાદુપિંડમાં બળતરા થઈ શકે છે
- હૃદયની નબળી કામગીરીને કારણે હાર્ટ ફેલ થઈ શકે છે
- હાર્ટ એટેક આવી શકે છે
પ્રશ્ન: શું કાવાસાકી રોગ સંપૂર્ણપણે મટી જાય છે?
જવાબ: બાળકોમાં કાવાસાકી રોગના લક્ષણો 4 થી 6 અઠવાડિયા સુધી રહી શકે છે. તેમ લગભગ 8 અઠવાડિયા સુધી ખૂબ થાક અનુભવાય છે અને ચીડિયા બની શકે છે. લગભગ 2% થી 3% કેસોમાં, એવું જોવામાં આવ્યું છે કે આ સમસ્યા બાળકોમાં ફરીથી થાય છે.
પ્રશ્ન: શું કાવાસાકી રોગ એક ગંભીર રોગ છે? જવાબ: હા, કાવાસાકી એક ગંભીર રોગ છે. જો કે, મોટાભાગના બાળકોને જો યોગ્ય સમયે યોગ્ય સારવાર મળે તો સ્વસ્થ થઈ જાય છે.
પ્રશ્ન: કાવાસાકીની સારવાર માટે બાળકની ક્યારે તપાસ કરાવવી જરૂરી છે? જવાબ: જો બાળકને 3 દિવસથી વધુ તાવ હોય, તો ડૉક્ટરની સલાહ લો અને તેની સાથે કાવાસાકી ટેસ્ટ માટે પણ વાત કરો. ડો.પારસ કહે છે કે એ યાદ રાખવું જરૂરી છે કે તાવ શરૂ થયાના 10 દિવસમાં સારવાર જરૂરી છે. જે કોરોનરી ધમનીઓમાં નુકસાનની સંભાવનાને ઘટાડી શકે છે.
પ્રશ્ન: શું કાવાસાકી રોગથી બચવું શક્ય છે? જવાબ: ના, હજી સુધી આને રોકવાનો કોઈ રસ્તો શોધાયો નથી. વાસ્તવમાં, કાવાસાકી રોગનું ચોક્કસ કારણ જાણી શકાયું નથી, તેથી તેને રોકવાની રીત પણ જાણી શકાઈ નથી. જો કે, યોગ્ય સમયે તેના લક્ષણોને ઓળખીને અને સારવાર શરૂ કરવાથી રિકવરી શક્ય છે.
