નવી દિલ્હી34 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
મનમોહન સિંહના નિગમબોધ ઘાટ ખાતે રાજકીય સન્માન સાથે અંતિમ સંસ્કાર કરવામાં આવ્યા હતા.
પૂર્વ વડાપ્રધાન મનમોહન સિંહના સ્મારક મામલે ચાલી રહેલા વિવાદ વચ્ચે કોંગ્રેસે તેમના અંતિમ સંસ્કારની વ્યવસ્થાને લઈને સરકાર પર નિશાન સાધ્યું છે.
કોંગ્રેસના નેતા પવન ખેડાએ X પોસ્ટમાં જણાવ્યું હતું કે ડૉ. મનમોહન સિંહના રાજ્યકક્ષાના અંતિમ સંસ્કારમાં સરકાર તરફથી અવ્યવસ્થા અને અનાદર જોઈને તેઓ હેરાન થઈ ગયા હતા.
ખેડાએ 9 મુદ્દામાં અંતિમ સંસ્કાર સંબંધિત વાંધો નોંધાવ્યો હતો. તેમણે કહ્યું કે ડૉ.સિંઘના પરિવાર માટે માત્ર 3 ખુરશીઓ જ મુકવામાં આવી હતી. બાકીના પરિવાર માટે ખુરશીઓ માંગવી પડી.
આ સિવાય તેમણે પીએમ મોદી પર એવો પણ આરોપ લગાવ્યો કે જ્યારે ડૉ.સિંહની પત્નીને રાષ્ટ્રધ્વજ સોંપવામાં આવ્યો અને ગન સેલ્યુટ આપવામાં આવ્યું ત્યારે પીએમ મોદી અને મંત્રીઓ ઉભા થયા નહોતા.
ખેડાએ જણાવ્યું હતું કે આ અવ્યવસ્થા અને અનાદર સ્પષ્ટ કરે છે કે એક મહાન નેતા પ્રત્યે સરકારની પ્રાથમિકતાઓ અને લોકતાંત્રિક મૂલ્યોનો કેટલો અભાવ છે. ડૉ. સિંહ આદર અને ગૌરવને પાત્ર હતા.
આ પહેલા શનિવારે રાહુલ ગાંધીએ કહ્યું હતું કે કેન્દ્ર સરકારે નિગમબોધ ઘાટ પર અંતિમ સંસ્કાર કરીને શીખ સમુદાયના પ્રથમ વડાપ્રધાન ડૉ.મનમોહન સિંહનું સંપૂર્ણ અપમાન કર્યું છે.
તેમની અંતિમ યાત્રા દરમિયાન પણ ડૉ.મનમોહન સિંહને તેમની મનપસંદ વાદળી પાઘડી પહેરાવવામાં આવી હતી. કેમ્બ્રિજ યુનિવર્સિટીને યાદ રાખવા માટે, તેણે તેના એક રંગને તેની પાઘડીનો સિગ્નેચર કલર બનાવ્યો.
પવન ખેડા દ્વારા નોંધાયેલા 9 વાંધા…
1. DD સિવાય, કોઈપણ સમાચાર એજન્સીને અંતિમ સંસ્કાર કાર્યક્રમને કવર કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી ન હતી. ડીડીનું ધ્યાન માત્ર મોદી અને શાહ પર હતું. ડૉ.મનમોહન સિંહનો પરિવાર માંડ માંડ બતાવવામાં આવ્યો ula.
2. મનમોહન સિંહના પરિવાર માટે માત્ર 3 ખુરશીઓ મુકવામાં આવી હતી. કોંગ્રેસના નેતાઓએ તેમના પરિવારની દીકરીઓ અને અન્ય સભ્યો માટે ખુરશીઓ માંગવી પડી હતી.
3. જ્યારે વિધવાને રાષ્ટ્રધ્વજ સોંપવામાં આવ્યો અને જ્યારે મનમોહન સિંહને ગન સેલ્યુટ આપવામાં આવ્યું ત્યારે પીએમ અને મંત્રીઓ ઉભા થયા ન હતા.
4. મનમોહન સિંહના અંતિમ સંસ્કારની નજીક પરિવારને પૂરતી જગ્યા આપવામાં આવી ન હતી. સૈનિકોએ એક બાજુ જગ્યા લીધી હતી.
5. જાહેર જનતાને બહાર રાખવામાં આવી હતી. લોકો બહારથી જ કાર્યક્રમ જોતા રહ્યા.
6. અમિત શાહના કાફલાએ અંતિમ યાત્રામાં વિક્ષેપ પાડ્યો. પરિવારના વાહનો બહાર રહી ગયા હતા, ગેટ બંધ કરી દીધો હતો. પરિવારના સભ્યોને શોધીને અંદર લાવવા પડ્યા.
7. ડૉ. સિંહના પૌત્રોને અંતિમ સંસ્કાર કરવા માટે ચિતા સુધી પહોંચવામાં અવરોધોનો સામનો કરવો પડ્યો હતો.
8. વિદેશી રાજદ્વારીઓ એક અલગ જગ્યાએ બેઠા હતા અને તેઓ દેખાતા ન હતા. ભૂટાનના રાજા ઊભા થયા, પરંતુ PMએ ઊભા થવાની તસ્દી લીધી નહીં.
9. અંતિમ સંસ્કારનું સ્થળે ખૂબ જ ગરબડ અને અવ્યવસ્થા હતા. અંતિમયાત્રામાં ઘણા લોકો માટે જગ્યા નહોતી.
તસવીરોમાં મનમોહન સિંહની અંતિમ યાત્રા
મનમોહન સિંહના પાર્થિવ દેહને સેનાના તોપ વાહનમાં નિગમબોધ ઘાટ લાવવામાં આવ્યો હતો.
રાહુલ ગાંધી નિગમબોધ ઘાટ પહોંચ્યા હતા.
મનમોહન સિંહના પરિવાર સાથે રાહુલ ગાંધી.
નિગમબોધ ઘાટ પર મનમોહન સિંહને શ્રદ્ધાંજલિ આપતા રાહુલ ગાંધી.
મનમોહન સિંહના અંતિમ સંસ્કાર વખતે રાષ્ટ્રપતિ મુર્મુ, પીએમ મોદી, સંરક્ષણ પ્રધાન રાજનાથ અને ગૃહ મંત્રી શાહ (જમણેથી ડાબે).
અંતિમ સંસ્કાર પહેલા મનમોહનના પાર્થિવ દેહને 21 તોપોની સલામી આપવામાં આવી હતી.
રાહુલે પૂર્વ પીએમના પાર્થિવ દેહને કાંધ આપી હતી.
છેલ્લી અરદાસ પછી મનમોહન સિંહના અંતિમ સંસ્કારની તસવીર.
પૂર્વ વડાપ્રધાન ડૉ.મનમોહન સિંહ પંચતત્વમાં વિલિન થયા.
મનમોહનની પુત્રી દમન સિંહ અંતિમ સંસ્કાર બાદ વડાપ્રધાન મોદીને મળ્યા હતા.
ડૉ.સિંઘના સ્મારકને લઈને વિવાદ વધ્યો
મનમોહન સિંહના સ્મારક માટે જમીન ન આપવાના કોંગ્રેસના આરોપ પર ભાજપ અધ્યક્ષ જેપી નડ્ડાએ શનિવારે કહ્યું- ડૉ. સિંહના સ્મારક માટે જગ્યા ફાળવવામાં આવી છે. તેના પરિવારને પણ આ અંગે જાણ કરવામાં આવી છે. જોકે, નડ્ડાએ એ નથી જણાવ્યું કે જગ્યા ક્યાં આપવામાં આવી.
નડ્ડાએ કહ્યું- રાહુલ ગાંધી અને મલ્લિકાર્જુન ખડગે જેવા નેતાઓ મનમોહન સિંહના મૃત્યુ પર પણ રાજનીતિ કરી રહ્યા છે. કોંગ્રેસે મનમોહન સિંહ જીવતા હતા ત્યાં સુધી ક્યારેય માન આપ્યું ન હતું અને હવે તેમના સન્માનના નામે રાજનીતિ કરી રહી છે.
27 ડિસેમ્બરે ખડગેએ સ્મારક માટે જમીન માંગી હતી કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ મલ્લિકાર્જુન ખડગેએ શુક્રવારે સાંજે પીએમ મોદી અને ગૃહમંત્રી અમિત શાહને પત્ર લખ્યો હતો. એવું કહેવામાં આવ્યું હતું કે જ્યાં પણ ડૉ. સિંહના અંતિમ સંસ્કાર થાય ત્યાં જ એક સ્મારક બનાવવામાં આવે. કોંગ્રેસના સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર ડૉ.સિંઘની પત્ની ગુરશરણ કૌર પણ આ જ ઈચ્છતા હતા.
તેના પર ગૃહ મંત્રાલયે કહ્યું હતું કે, ‘અંતિમ સંસ્કાર માટે નિગમબોધ ઘાટની પસંદગી કરવામાં આવી હતી. આ સ્મારક દિલ્હીમાં બનાવવામાં આવશે. આ માટે યોગ્ય જગ્યા શોધીને ટ્રસ્ટની રચના કરવામાં આવશે. પ્રક્રિયામાં સમય લાગશે.
કોંગ્રેસે X પર ખડગેનો પત્ર શેર કર્યો…
ખડગેએ પીએમ મોદીને પત્ર લખ્યો હતો. કોંગ્રેસે તેના X હેન્ડલ પર આ વાત શેર કરી છે.
કોંગ્રેસે કહ્યું- આ પહેલા શીખ પીએમનું અપમાન છે
- ગૃહ મંત્રાલયના જવાબ બાદ કોંગ્રેસ નેતા કેસી વેણુગોપાલે કહ્યું- સરકાર સ્મારક બનાવવા માટે જમીન પણ શોધી શકી નથી. આ દેશના પ્રથમ શીખ પીએમનું અપમાન છે.
- પ્રિયંકા ગાંધીએ શક્તિ સ્થળ (ઇન્દિરા ગાંધીનું સ્મારક) અથવા વીરભૂમિ (રાજીવ ગાંધીનું સ્મારક) નજીક ડૉ. સિંહનું સ્મારક બનાવવાનું સૂચન કર્યું હતું.
- અરવિંદ કેજરીવાલે કહ્યું, આ સમાચાર સાંભળીને હું ચોંકી ગયો છું. ભાજપ સરકાર મનમોહનના અંતિમ સંસ્કાર અને સ્મારક માટે 1000 યાર્ડ જમીન પણ આપી શકી નથી. અત્યાર સુધીના તમામ વડાપ્રધાનોના અંતિમ સંસ્કાર રાજઘાટ પર કરવામાં આવ્યા હતા.
- બીજેપી સાંસદ સુધાંશુ ત્રિવેદીએ કહ્યું, ‘કોંગ્રેસે ક્યારેય ડૉ. સિંહને સન્માન આપ્યું નથી. આજે તેમના મૃત્યુ પછી પણ તે રાજકારણ કરી રહી છે.
- બીજેપી પ્રવક્તા સીઆર કેસવને કહ્યું, ‘યુપીએ સરકારે ક્યારેય દિલ્હીમાં નરસિંહ રાવજીનું કોઈ સ્મારક બનાવ્યું નથી. મૃતદેહને કોંગ્રેસ હેડક્વાર્ટરમાં પણ રાખવામાં આવ્યો ન હતો. પીએમ મોદીએ તેમને ભારત રત્નથી સન્માનિત કર્યા.
ભાજપે કહ્યું- સ્મારક બનાવવાની પ્રક્રિયામાં સમય લાગે છે સુધાંશુ ત્રિવેદીએ જણાવ્યું હતું કે કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી અમિત શાહે કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ મલ્લિકાર્જુન ખડગેને કહ્યું છે કે જમીન સંપાદન, ટ્રસ્ટની રચના જેવી પ્રક્રિયાઓ પૂર્ણ થયા પછી ગમે તેટલો સમય લાગશે, તે કામ યોગ્ય રીતે અને શક્ય તેટલું જલ્દી કરવામાં આવશે.
સુધાંશુ ત્રિવેદીએ કહ્યું કે કોંગ્રેસે ક્યારેય ડો.સિંઘને સન્માન આપ્યું નથી. આજે તેમના મૃત્યુ પછી પણ તે રાજકારણ કરી રહી છે. ડૉ. સિંહ નેહરુ-ગાંધી પરિવારની બહાર 10 વર્ષ સુધી પીએમ પદ સંભાળનાર પ્રથમ વડાપ્રધાન હતા. આજે દુ:ખની આ ઘડીમાં રાજકારણથી દૂર રહેવું જોઈએ. પીએમ મોદીની સરકારે પક્ષની ભાવનાઓથી ઉપર ઉઠીને તમામ નેતાઓને સન્માન આપ્યું છે.
સ્મારક વિવાદ પર કેન્દ્ર તરફથી 4 નેતાઓને સવાલ
- અખિલેશ યાદવઃ પૂર્વ વડાપ્રધાનના સંદર્ભમાં આદરની પરંપરાનું પાલન કરવું જોઈએ. ભાજપે ખોટો દાખલો બેસાડવો જોઈએ નહીં.
- સંજય સિંહઃ શીખ સમુદાયમાંથી આવતા એકમાત્ર વડાપ્રધાનના અંતિમ સંસ્કાર માટે રાજઘાટ પાસે જગ્યા ન આપવી એ સરકારની નાની વિચારસરણી દર્શાવે છે.
- સુખબીર સિંહ બાદલઃ ડૉ. સિંહના સ્મારક માટેની જગ્યા રાજઘાટ હોવી જોઈએ. ભૂતકાળમાં અનુસરવામાં આવેલી સ્થાપિત પ્રથા અને પરંપરાને ધ્યાનમાં રાખવી જોઈએ.
વાજપેયીના અંતિમ સંસ્કાર રાજઘાટ પર થયા, ત્યાં એક સ્મારક પણ બનાવવામાં આવ્યું ભૂતપૂર્વ વડાપ્રધાન અટલ બિહારી વાજપેયીનું 16 ઓગસ્ટ 2018ના રોજ અવસાન થયું હતું. તેમના અંતિમ સંસ્કાર 18 ઓગસ્ટ 2018ના રોજ રાષ્ટ્રીય સ્મારક રાજઘાટ ખાતે થયા હતા. 25 ડિસેમ્બર 2018ના રોજ રાજઘાટ પર 1.5 એકર જમીન પર અટલ બિહારી વાજપેયીનું સ્મારક બનાવવામાં આવ્યું હતું.
મનમોહન દેશના પહેલા શીખ પીએમ છે, સૌથી લાંબા સમય સુધી આ પદ સંભાળનાર ચોથા નેતા રહ્યા ડો.મનમોહન સિંહનું ગુરુવારે રાત્રે નિધન થયું હતું. તેઓ 92 વર્ષના હતા. તેઓ ઘણા સમયથી બીમાર હતા. ઘરે બેહોશ થયા બાદ તેમને રાત્રે 8.06 કલાકે દિલ્હી એમ્સમાં લાવવામાં આવ્યા હતા. હોસ્પિટલના બુલેટિન અનુસાર, તેમણે રાત્રે 9:51 વાગ્યે અંતિમ શ્વાસ લીધા હતા.
મનમોહન સિંહ 2004માં દેશના 14મા વડાપ્રધાન બન્યા હતા. તેમણે મે 2014 સુધી આ પદ પર બે કાર્યકાળ પૂર્ણ કર્યા હતા. તેઓ દેશના પ્રથમ શીખ અને ચોથા સૌથી લાંબા સમય સુધી સેવા આપતા વડાપ્રધાન હતા.
તેમના નિધન પર કેન્દ્ર સરકારે 7 દિવસનો રાષ્ટ્રીય શોક જાહેર કર્યો છે. રાહુલ ગાંધી અને કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ ખડગે ગુરુવારે મોડી રાત્રે બેલાગવીથી દિલ્હી પહોંચ્યા બાદ સીધા મનમોહન સિંહના ઘરે ગયા હતા.
રાહુલે X પર લખ્યું- મેં મારા માર્ગદર્શક અને ગુરુ ગુમાવ્યા છે. કોંગ્રેસે 3 જાન્યુઆરી સુધીના તમામ કાર્યક્રમો રદ્દ કર્યા છે.