39 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
કડકડતી ઠંડી અને ઠંડા પવનોને કારણે અનેક મોસમી રોગોનું જોખમ વધી જાય છે. જે લોકોને પહેલેથી જ ક્રોનિક ડાયાબિટીસ છે તેમણે આ સિઝનમાં વધુ સાવચેતી રાખવાની જરૂર છે.
શિયાળામાં ડાયાબિટીસના દર્દીઓના બ્લડ સુગરનું લેવલ વધી શકે છે. આનું મુખ્ય કારણ ઠંડા હવામાનમાં ઝડપી ચયાપચય છે. શિયાળામાં પાચનક્રિયા ઘણી વખત સારી રહે છે અને આપણે ખોરાક વધુ ખાઈએ છીએ.
જો કે, કેટલાક મોસમી ફળો અને શાકભાજી એવા છે જે બ્લડ સુગર લેવલને કંટ્રોલ કરવા માટે તમારા આહારમાં સામેલ કરી શકાય છે.
તો આજે કામના સમાચારમાં આપણે વાત કરીશું કે શિયાળામાં ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે કયા ફળ અને શાકભાજી ખાવા ફાયદાકારક છે? તમે એ પણ શીખી શકશો કે-
- શિયાળામાં બ્લડ સુગર લેવલ વધે છે તેનું કારણ શું છે?
- બ્લડ સુગર લેવલ કેવી રીતે કંટ્રોલ કરવું?
નિષ્ણાત: ડૉ. અભિનવ ગુપ્તા, એન્ડોક્રોનોલોજિસ્ટ, નારાયણ હોસ્પિટલ, જયપુર
પ્રશ્ન- શિયાળામાં બ્લડ સુગર લેવલ વધવાનું જોખમ કેમ છે? જવાબ: શિયાળામાં તાપમાન ઘટવાથી શરીરમાં ઇન્સ્યુલિનનું ઉત્પાદન ઘટે છે, જ્યારે ઠંડીમાં તેની જરૂરિયાત વધુ હોય છે. આ જ કારણ છે કે શિયાળામાં બ્લડ સુગર લેવલ વધવાનો ખતરો રહે છે. આ સિવાય અન્ય કેટલાક કારણો પણ છે. જેમ કે-
- ઠંડીમાં લોકોની શારીરિક પ્રવૃત્તિ ઓછી થઈ જાય છે. ઘણીવાર લોકો કસરત કરવાનું બંધ કરી દે છે. જેના કારણે કેલરી બર્ન થતી નથી અને બ્લડ સુગર લેવલ વધી શકે છે.
- શિયાળામાં ખોરાકમાં ફેરફારને કારણે બ્લડ સુગર લેવલ પણ વધી શકે છે.
- ઠંડા વાતાવરણમાં તરસ ઓછી લાગે છે. જેના કારણે લોકો પાણી ઓછું પીવે છે. આવી સ્થિતિમાં ડિહાઇડ્રેશનને કારણે બ્લડ સુગર લેવલ વધી શકે છે.
પ્રશ્ન- Glycemic Index (GI) શું છે? જવાબ- ગ્લાયસેમિક ઇન્ડેક્સ એ એક સ્કેલ છે જેના દ્વારા આપણે જાણીએ છીએ કે ખાદ્ય પદાર્થ આપણા બ્લડ સુગર લેવલને કેટલી ઝડપથી વધારે છે. આપણે કંઈ પણ ખાઈએ પછી શરીરમાં બ્લડ સુગરનું પ્રમાણ વધી જાય છે.
લીલા શાકભાજીમાં સૌથી ઓછો જીઆઈ ઈન્ડેક્સ હોય છે. તેમને ખાધા પછી, બ્લડ સુગરનું લેવલ ખૂબ જ ધીમે ધીમે વધે છે. જ્યારે ગ્લુકોઝનું ગ્લાયકેમિક ઇન્ડેક્સ 100 છે. પેટમાં પ્રવેશ્યા પછી, તે તરત જ બ્લડ સુગરનું સ્તર વધારી દે છે. ગ્લાયસેમિક ઇન્ડેક્સ પર ઉચ્ચ રેટિંગ ધરાવતા ખોરાકમાં ઉચ્ચ કાર્બોહાઇડ્રેટ સામગ્રી હોય છે. આ પેટમાં ઝડપથી અને સરળતાથી પચી જાય છે અને તરત જ બ્લડ સુગર લેવલ વધે છે.
તે જ સમયે, ગ્લાયકેમિક ઇન્ડેક્સ પર નીચા રેન્કવાળા ખોરાકને પચવામાં સમય લાગે છે અને તેને ખાધા પછી લોહીમાં શર્કરાનું લેવલ વધે તે દર ખૂબ જ ધીમો હોય છે, જેમ કે ફાઇબર, પ્રોટીન અને ઉચ્ચ ગુણવત્તાની ચરબી.
પ્રશ્ન- ગ્લાયસેમિક લોડ (GL) શું છે? જવાબ- ગ્લાયસેમિક લોડ જણાવે છે કે ખોરાકમાં કેટલી ખાંડ હોય છે અને તે બ્લડ સુગરનું લેવલ કેટલું વધારે છે. આ તેના ગ્લાયસેમિક લોડને દર્શાવે છે.
પ્રશ્ન- શિયાળામાં ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે કયા ફળો ફાયદાકારક છે? જવાબ- શિયાળાની ઋતુમાં ઘણા મોસમી ફળો હોય છે, જે ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે રામબાણ તરીકે કામ કરે છે. આ શિયાળામાં બ્લડ સુગર લેવલને કંટ્રોલ કરવામાં મદદરૂપ છે. નીચે આપેલા ગ્રાફિકમાંથી તેમના વિશે જાણો-
પ્રશ્ન- શું આપણે ફળ ખાવાને બદલે જ્યુસ પી શકીએ? જવાબ- ઘણા લોકો એવું વિચારે છે કે ફળોના રસમાં પણ ફળોની જેમ પોષણ ભરપૂર હોય છે. જ્યારે કે આવું બિલકુલ નથી. આ માત્ર એક મિથ છે. ફળોનો રસ કાઢતી વખતે તેના ફાઇબર્સ અને મિનરલ્સ દૂર થાય છે. આ કારણોસર, ફળોના રસ બ્લડ સુગર લેવલને વધારે છે. તેથી ડાયાબિટીસના દર્દીઓએ ફળોનો રસ પીવાને બદલે માત્ર મોસમી ફળો જ ખાવા જોઈએ.
પ્રશ્ન- ફળ ખાતી વખતે કઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જરૂરી છે? જવાબ- ફળ ખાતી વખતે કેટલીક મહત્ત્વપૂર્ણ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ. જેમ કે-
- ભોજન સાથે કોઈપણ ફળ ન ખાઓ.
- હંમેશા તાજા ફળો જ ખાઓ. ફ્રોઝન અને કાપેલા ફળ ખાવાનું ટાળો.
- જ્યારે તમે તેને ખાવા માગતા હોવ ત્યારે ફળો કાપો. તેને લાંબા સમય સુધી ઝીણી સમારેલી રાખવાથી તેના પોષક તત્ત્વોમાં ઘટાડો થાય છે.
પ્રશ્ન- શિયાળામાં ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે કયા શાકભાજી ફાયદાકારક છે? જવાબ- શિયાળામાં ઉપલબ્ધ કેટલીક લીલા શાકભાજી બ્લડ સુગર લેવલને નિયંત્રિત કરવામાં મદદરૂપ છે. નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી આને સમજો-
ચાલો ઉપર જણાવેલ શાકભાજીને વિગતવાર સમજીએ.
પાલક
પાલકમાં ગ્લાયસેમિક લોડ ઓછો હોય છે. તમે ગ્રીન્સ તૈયાર કરીને ખાઈ શકો છો. તેમાં ફાઈબર, વિટામિન્સ, કેલ્શિયમ અને આયર્ન જેવા પોષક તત્વો હોય છે, જે બ્લડ શુગર લેવલને કંટ્રોલ કરવામાં મદદ કરે છે.
મેથી
મેથી સ્વાસ્થ્ય માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. તે ફાઈબર અને એમિનો એસિડથી ભરપૂર છે, જે ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે ફાયદાકારક છે. મેથીના પાનને આહારમાં સામેલ કરીને બ્લડ સુગર લેવલને કંટ્રોલ કરી શકાય છે.
રીંગણ
તમે રીંગણનું શાક બનાવીને અથવા તેને ઉકાળીને ખાઈ શકો છો. તે બ્લડ સુગર લેવલને કંટ્રોલ કરવામાં મદદરૂપ છે.
બ્રોકોલી
તે એક સુપરફૂડ છે. તેમાં એન્ટીઓક્સીડેન્ટ્સ અને એન્ટી ડાયાબિટીક ગુણ હોય છે. આ કારણે તે બ્લડ સુગર લેવલને કંટ્રોલ કરવામાં મદદરૂપ છે.
સરસવના લીલા શાકભાજી
સરસવના લીલા શાકભાજીમાં વિટામિન્સ, મિનરલ્સ અને ફાઈબર ભરપૂર માત્રામાં હોય છે. તે બ્લડ સુગર લેવલને કંટ્રોલ કરવાનું કામ કરે છે. સરસવના શાકભાજી ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે ફાયદાકારક છે.