રૂપિયો અત્યાર સુધીના સૌથી નીચલા સ્તરે: ડોલર સામે 67 પૈસા ઘટીને 87.29 પર પહોંચ્યો, વિદેશી વસ્તુઓ મોંઘી થશે

આજે એટલે કે 3 ફેબ્રુઆરીના રોજ રૂપિયો તેની સર્વકાલીન નીચી સપાટીએ પહોંચ્યો હતો. યુએસ ડોલર સામે 67 પૈસાનો ઘટાડો થયો હતો અને તે 87.29 રૂપિયા પ્રતિ ડોલરના સર્વકાલીન નીચા સ્તરે પહોંચી ગયો છે.

નિષ્ણાતોના મતે રૂપિયામાં આ ઘટાડાનું કારણ ટ્રમ્પ દ્વારા કેનેડા, મેક્સિકો અને ચીન પર ટેરિફ લાદવાનું છે, જેને ફોરેક્સ ટ્રેડર્સે વૈશ્વિક વેપાર યુદ્ધનું પ્રથમ પગલું ગણાવ્યું છે. આ સિવાય ભૌગોલિક રાજકીય તણાવની પણ રૂપિયા પર નકારાત્મક અસર પડી છે.

1 ફેબ્રુઆરીએ અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિએ ત્રણ દેશોમાં વધારાની ટેરિફ લાદવાની જાહેરાત કરી 1 ફેબ્રુઆરીના રોજ, યુએસ પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે કેનેડા અને મેક્સિકો પર 25% અને ચીન પર વધારાના 10% ટેરિફની જાહેરાત કરી હતી. જો કે આ દરમિયાન તેમણે ભારતનું નામ લીધું ન હતું. અગાઉ ફ્લોરિડામાં એક કાર્યક્રમમાં તેણે ભારત, ચીન અને બ્રાઝિલ જેવા દેશો પર ઊંચા ટેરિફ લાદવાની ધમકી આપી હતી.

ટ્રમ્પે ઘણી વખત બ્રિક્સ દેશો પર 100% ટેરિફ લાદવાની ધમકી આપી છે. ભારત, બ્રાઝિલ અને ચીન ત્રણેય બ્રિક્સનો ભાગ છે. આ સિવાય ટ્રમ્પે ભારત દ્વારા અમેરિકન ઉત્પાદનો પર વધુ પડતા ટેરિફ લગાવવાની ફરિયાદ કરી છે. આવી સ્થિતિમાં ભારત પર પણ ટેરિફનો ખતરો હતો.

આયાત કરવી મોંઘી પડશે રૂપિયામાં ઘટાડાનો અર્થ એ છે કે માલની આયાત ભારત માટે મોંઘી થવા જઈ રહી છે. આ ઉપરાંત વિદેશ પ્રવાસ અને અભ્યાસ પણ મોંઘો થઈ ગયો છે. ધારો કે, જ્યારે ડોલર સામે રૂપિયાની કિંમત 50 હતી, ત્યારે અમેરિકામાં ભારતીય વિદ્યાર્થીઓને 50 રૂપિયામાં 1 ડૉલર મળી શકે છે. હવે 1 ડોલર માટે વિદ્યાર્થીઓને 86.31 રૂપિયા ખર્ચવા પડશે. આના કારણે ફીથી લઈને રહેઠાણ, ભોજન અને અન્ય વસ્તુઓ મોંઘી થઈ જશે.

ચલણનું મૂલ્ય કેવી રીતે નક્કી થાય? જો ડોલરની સરખામણીમાં અન્ય કોઈ ચલણનું મૂલ્ય ઘટે તો તેને ચલણનું પડવું, તૂટવું, નબળું પડવું કહેવાય છે. અંગ્રેજીમાં ચલણનું અવમૂલ્યન. દરેક દેશ પાસે વિદેશી ચલણ અનામત છે જેની સાથે તે આંતરરાષ્ટ્રીય વ્યવહારો કરે છે. વિદેશી ભંડારમાં વધારો અને ઘટાડાની અસર ચલણના ભાવ પર જોવા મળી રહી છે.

જો ભારતના ફોરેન રિઝર્વમાં ડોલર અમેરિકાના રૂપિયાના ભંડાર સમાન હોય તો રૂપિયાનું મૂલ્ય સ્થિર રહેશે. જો આપણો ડોલર ઘટશે તો રૂપિયો નબળો પડશે, જો તે વધશે તો રૂપિયો મજબૂત થશે. તેને ફ્લોટિંગ રેટ સિસ્ટમ કહેવામાં આવે છે.