જગમોહન/વિવેક/અમન, જીંદ/પાણીપત5 કલાક પેહલા
- કૉપી લિંક
‘દેશાં મ્હ દેશ હરિયાણા, જીત દૂધ-દહી કા ખાના’ કહેવત ધરાવતા આ નાના રાજ્યએ નવી દિલ્હીને ત્રીજા મુખ્યમંત્રી આપ્યા છે. આજે દેશની રાજધાનીમાં મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લેનાર રેખા ગુપ્તાનો પરિવાર હરિયાણાના જીંદ જિલ્લાનો છે. આ પહેલા સુષ્મા સ્વરાજ અને અરવિંદ કેજરીવાલનો પણ હરિયાણા સાથે સંબંધ હતો. સુષ્માનો જન્મ અંબાલામાં થયો હતો, જ્યારે અરવિંદ કેજરીવાલનો જન્મ હિસાર જિલ્લાના સિવાની મંડીમાં થયો હતો.
દિલ્હીમાં અત્યાર સુધીમાં 4 મહિલાઓ મુખ્યમંત્રી બની છે. આમાંથી સુષ્મા સ્વરાજ અને રેખા ગુપ્તાના મૂળ હરિયાણામાં છે. બંનેએ રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ (RSS)થી શરૂઆત કરી હતી અને પછી ભાજપ દ્વારા સક્રિય રાજકારણમાં પ્રવેશ કર્યો. બંને વકીલ હતા. IITમાંથી સ્નાતક થયા પછી અરવિંદ કેજરીવાલે સિવિલ સર્વિસીસ પરીક્ષાની તૈયારી કરી અને 1995માં UPSC પરીક્ષા પાસ કરી અને ભારતીય મહેસૂલ સેવા (IRS)માં પસંદગી પામ્યા.
2006માં ભ્રષ્ટાચાર સામેના તેમના અભિયાન બદલ કેજરીવાલને રેમન મેગ્સેસે એવોર્ડથી નવાજવામાં આવ્યા હતા. કેજરીવાલે સામાજિક કાર્યકર્તા અણ્ણા હજારે સાથે મળીને 2011માં જન લોકપાલ બિલના અમલીકરણની માંગણી સાથે ઇન્ડિયા અગેઇન્સ્ટ કરપ્શન ગ્રુપ (IAC)ની રચના કરી અને આંદોલનના મુખ્ય ચહેરા તરીકે ઉભરી આવ્યા. 24 નવેમ્બર, 2012ના રોજ આમ આદમી પાર્ટી (AAP)ની રચના કરનારા કેજરીવાલે 2013ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસના દિગ્ગજ નેતા અને તત્કાલીન દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી શીલા દીક્ષિતને હરાવીને ઇતિહાસ રચ્યો હતો.
સુષ્મા સ્વરાજ અને રેખા ગુપ્તા વચ્ચે કેટલીક સામાન્ય બાબતો છે. પહેલા બંને રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ સાથે સંકળાયેલા હતા. બીજા બે કાયદાનો અભ્યાસ કર્યા પછી વકીલ બન્યા. ત્રીજું, સુષ્માની જેમ, રેખા ગુપ્તા પણ એક સ્વર વક્તા છે.
આ ફોટો 2 ફેબ્રુઆરીનો છે. પીએમ નરેન્દ્ર મોદીએ શાલીમાર બાગમાં રેખા ગુપ્તા માટે રેલી યોજી હતી. રેખા અહીંથી ધારાસભ્ય છે.
હવે ત્રણેય નેતાઓની કહાનીઓ ક્રમશઃ વાંચો…
સુષ્મા સ્વરાજ: 25 વર્ષની ઉંમરે હરિયાણામાં મંત્રી બન્યા સુષ્મા સ્વરાજે 11 ઓક્ટોબર, 1998ના રોજ દિલ્હીના પ્રથમ મહિલા મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લીધા હતા. ત્યાર બાદ ભાજપ સરકારમાં મુખ્યમંત્રીની ખુરશી માટે ખેંચતાણ શરૂ થઈ. એક તરફ પૂર્વ સીએમ મદન લાલ ખુરાના હતા અને બીજી તરફ સીએમ સાહિબ સિંહ વર્મા હતા. બંને જૂથના કાર્યકરો રોજ અથડાતા હતા. આનાથી એવી છાપ ઉભી થઈ કે પાર્ટી દિલ્હી પર શાસન કરવા માટે અસમર્થ છે.
બીજી તરફ, દિલ્હીમાં ડુંગળીના વધતા ભાવ, વીજળીની અછત અને કથળતી કાયદો અને વ્યવસ્થાની સ્થિતિને કારણે સરકાર પણ બદનામ થઈ રહી હતી. કોંગ્રેસે શીલા દીક્ષિતને પ્રદેશ પ્રમુખ બનાવીને મુખ્યમંત્રી પદના ચહેરા તરીકે મેદાનમાં ઉતાર્યા હતા. શીલા સાથે સ્પર્ધા કરવા માટે ભાજપ નેતૃત્વને એક ગતિશીલ મહિલા નેતાની જરૂર હતી જે દિલ્હીને સમજે. કોઈક રીતે લાલકૃષ્ણ અડવાણીએ સુષ્મા સ્વરાજને દિલ્હીનો હવાલો સંભાળવા માટે સંમત કરાવ્યા.
સુષ્મા સ્વરાજ એક શરત સાથે દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી તરીકેનો કાર્યભાર સંભાળવા સંમત થયા. શરત એ છે કે જો પાર્ટી તેમના નેતૃત્વમાં વિધાનસભાની ચૂંટણી હારી જાય, તો તેઓ ફરીથી કેન્દ્રમાં આવશે. સંગઠને શરત સ્વીકારી અને સાહિબ સિંહ વર્માએ 11 ઓક્ટોબર, 1998ના રોજ મુખ્યમંત્રી પદ માટે સુષ્મા સ્વરાજના નામની જાહેરાત કરી. આ વખતે રેખા ગુપ્તાનું નામ સાહિબ સિંહ વર્માના પુત્ર પ્રવેશ વર્માએ પ્રસ્તાવિત કર્યું હતું.
દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લેતા સુષ્મા સ્વરાજ. સુષ્મા 52 દિવસ સુધી મુખ્યમંત્રી રહ્યા. તેમના ટૂંકા કાર્યકાળ દરમિયાન તે કહેતી હતી કે મને મેચની છેલ્લી ઓવર નાખવા મળી છે અને મારે દરેક બોલ પર છગ્ગો મારવાનો છે.
તે ફક્ત 52 દિવસ માટે દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી રહ્યા, ડુંગળીના ભાવ વધારાને કારણે સત્તા ગુમાવી સુષ્મા સ્વરાજ ફક્ત 52 દિવસ માટે મુખ્યમંત્રી રહ્યા. તેમને વિધાનસભા સત્ર બોલાવવાની તક પણ મળી નહીં. જ્યારે ચૂંટણીઓ યોજાઈ, ત્યારે ડુંગળીના ભાવ વધારાને નિયંત્રિત કરવામાં અસમર્થતાને કારણે ભાજપે સત્તા ગુમાવી. જોકે, સુષ્મા હૌઝ ખાસથી પોતાની બેઠક બચાવવામાં સફળ રહ્યા. આમ છતાં, સુષ્માએ શરત મુજબ ધારાસભ્ય પદ પરથી રાજીનામું આપ્યું અને દક્ષિણ દિલ્હીથી સાંસદ રહેવાનો નિર્ણય લીધો.
અરવિંદ કેજરીવાલ: સિવાની મંડીમાં જન્મેલા, 2013માં પહેલીવાર મુખ્યમંત્રી બન્યા રેખા ગુપ્તા પહેલા, આમ આદમી પાર્ટી (AAP)ના કન્વીનર અરવિંદ કેજરીવાલ, જે દિલ્હીના રાજકારણનો મુખ્ય ચહેરો હતા, તેમનો જન્મ હરિયાણાના હિસાર જિલ્લાના સિવાની મંડીમાં થયો હતો. 2011માં, અરવિંદ કેજરીવાલે સામાજિક કાર્યકર્તા અણ્ણા હજારે સાથે મળીને જનલોકપાલ બિલના અમલીકરણની માંગણી સાથે ઇન્ડિયા અગેઇન્સ્ટ કરપ્શન ગ્રુપ (IAC)ની રચના કરી. 16 ઓગસ્ટના રોજ, અણ્ણા હજારેએ જનલોકપાલ બિલની માંગણી સાથે દિલ્હીના રામલીલા મેદાનમાં ભૂખ હડતાળ કરી. આ આંદોલન 28 ઓગસ્ટ સુધી ચાલુ રહ્યું. અણ્ણા હજારે પછી અરવિંદ કેજરીવાલ આ આંદોલનના મુખ્ય ચહેરા તરીકે ઉભરી આવ્યા.
2013માં પાર્ટી બનાવી, પહેલીવાર મુખ્યમંત્રી બન્યા અરવિંદ કેજરીવાલે 24 નવેમ્બર, 2012ના રોજ આમ આદમી પાર્ટી (AAP)ની રચના કરી. 2013માં આમ આદમી પાર્ટીએ દિલ્હી વિધાનસભા ચૂંટણી લડી અને અરવિંદ કેજરીવાલે કોંગ્રેસના ભૂતપૂર્વ સીએમ શીલા દીક્ષિતને હરાવ્યા. આ ચૂંટણીમાં આમ આદમી પાર્ટીને બહુમતી મળી ન હતી, પરંતુ કોંગ્રેસ સરકારમાં જોડાઈ ન હતી અને બહારથી ટેકો આપ્યો હતો, જેના કારણે અરવિંદ કેજરીવાલ દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી બન્યા હતા. પછી 2015માં પાર્ટીએ 67 બેઠકો જીતી. કેજરીવાલ બીજી વખત મુખ્યમંત્રી બન્યા. 2020ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં 62 બેઠકો જીતી અને કેજરીવાલ ત્રીજી વખત મુખ્યમંત્રી બન્યા.
ધરપકડ, જામીન અને રાજીનામું 2024ની લોકસભા ચૂંટણીના એક મહિના પહેલા, દારૂ કૌભાંડમાં એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટ (ED) દ્વારા કેજરીવાલની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. 13 સપ્ટેમ્બર, 2024ના રોજ સુપ્રીમ કોર્ટે તેમને જામીન આપ્યા. જેલમાંથી છૂટ્યાના થોડા દિવસો પછી તેમણે દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી પદ પરથી રાજીનામું આપી દીધું. ફેબ્રુઆરી 2025માં આતિશીએ તેમના સ્થાને મુખ્યમંત્રી તરીકે કામ કર્યું. આ ચૂંટણીમાં આમ આદમી પાર્ટીને 22 અને ભાજપને 48 બેઠકો મળી હતી. કેજરીવાલે વિધાનસભાની બેઠક પણ ગુમાવી.
રેખા ગુપ્તા: હરિયાણાનો પરિવાર, દિલ્હીમાં મોટો થયો દિલ્હીના નવા મુખ્યમંત્રી રેખા ગુપ્તાનો જન્મ 19 જુલાઈ, 1974ના રોજ થયો હતો. તેમના દાદા મણિરામ અને તેમનો પરિવાર હરિયાણાના જુલાનામાં રહેતા હતા. રેખાના પિતા જય ભગવાન 1972-73માં બેંક ઓફ ઇન્ડિયામાં મેનેજર બન્યા. તેમને દિલ્હીમાં ફરજ મળી. આ પછી પરિવાર દિલ્હી શિફ્ટ થઈ ગયો. રેખાએ પોતાનું સ્કૂલિંગ દિલ્હીમાં જ કર્યું હતું. તેમણે દિલ્હીની દૌલત રામ કોલેજમાંથી બી.કોમ કર્યું. આ પછી, તેમણે એલએલબીનો પણ અભ્યાસ કર્યો. તેમણે થોડો સમય કાયદાનો અભ્યાસ પણ કર્યો.
વિદ્યાર્થી નેતાથી દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી સુધીની સફર રેખા વિદ્યાર્થીકાળથી જ રાજકારણમાં સક્રિય થઈ ગઈ હતી. તેણી કોલેજના દિવસોથી જ રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ (RSS) સાથે સંકળાયેલી છે. રેખાના પતિ મનીષ સ્પેરપાર્ટ્સનો વ્યવસાય ચલાવે છે. રેખા આ પહેલા બે વાર વિધાનસભા ચૂંટણી લડી ચૂકી છે. પહેલીવાર તેઓ 11,000 મતોથી હારી ગયા હતા, જ્યારે છેલ્લીવાર તેઓ આપના વંદના સામે 4,500 મતોથી હારી ગયા હતા.
આ વખતે તેમણે વંદનાને મોટા મતોથી હરાવીને ઇતિહાસ રચ્યો. આ વખતે શાલીમાર બાગ બેઠક પરથી AAPના વંદનાને 38,605 મત મળ્યા જ્યારે રેખા ગુપ્તાને 68,200 મત મળ્યા. 50 વર્ષીય રેખા ગુપ્તા જિંદલ દિલ્હીના નવમા મુખ્યમંત્રી બન્યા છે.
