નવી દિલ્હી2 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
જૂન 2024 ની વાત છે. રોશન અગ્રવાલ આસામ સ્થિત સીએ છે. બી-ટેક થર્ડ યરનો વિદ્યાર્થી તેની પાસે આવકવેરા રિટર્ન ભરવા આવ્યો હતો. 2023-2024માં ફ્યુચર્સ એન્ડ ઓપ્શન્સ (F&O) ટ્રેડિંગમાં તેને રૂ. 26 લાખનું નુકસાન થયું હતું, પરંતુ આવકનો કોઈ સ્ત્રોત નહોતો. એક વર્ષ પહેલા પણ તે વિદ્યાર્થીને 20 લાખ રૂપિયાનું નુકસાન થયું હતું.
માતા-પિતાને પણ આ નુકસાનની જાણ નથી. માતા-પિતા અલગ થઈ ગયા છે. માતા હોટલનો બિઝનેસ કરે છે. તેણે ફ્યુચર્સ અને ઓપ્શન્સ ટ્રેડિંગ માટે માઈક્રોફાઈનાન્સ મોબાઈલ એપ્સમાંથી પર્સનલ લોન લીધી હતી, મિત્રો પાસેથી પૈસા ઉછીના લીધા હતા અને તેના માતા-પિતાના ખાતામાંથી પણ તેમને જાણ કર્યા વિના પૈસા ઉપાડી લીધા હતા.
CAએ કહ્યું- વિદ્યાર્થી સોશિયલ મીડિયા અને મિત્રોના પ્રભાવમાં પોતાના નાણાકીય નિર્ણયો લેતો હતો. તેના એક મિત્રે ગયા વર્ષે F&O ટ્રેડિંગમાંથી 1 કરોડ રૂપિયાની કમાણી કરી હતી. જ્યારે CAએ વિદ્યાર્થીને પૂછ્યું કે તે શા માટે ટ્રેડિંગ છોડતો નથી, તો વિદ્યાર્થીએ કહ્યું કે તે આનો વ્યસની થઈ ગયો છે અને તે છોડી શકતો નથી.
આ માત્ર એક વ્યક્તિની વાર્તા નથી, તાજેતરનો SEBI રિપોર્ટ દર્શાવે છે કે F&O સેગમેન્ટમાં ટ્રેડિંગ કરતા દર 100માંથી 93% એટલે કે 93 ટ્રેડર્સ ખોટમાં છે. નાણાકીય વર્ષ 2022 અને 2024ની વચ્ચે, 1 કરોડથી વધુ F&O ટ્રેડર્સમાંથી 93 લાખને 1.8 લાખ કરોડ રૂપિયાનું નુકસાન થયું છે. F&O ટ્રેડિંગ કરતા 30 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના લોકોનું પ્રમાણ FY23માં 31% હતું, જે FY24માં વધીને 43% થયું છે.
રિટેલ રોકાણકારોને નુકસાનથી બચાવવા સેબીનો નવો પરિપત્ર, ત્રણ મોટી બાબતો…
1. ઓપ્શન બાયર્સ પાસેથી પ્રીમિયમનું અપફ્રન્ટ કલેક્શન: ઓપ્શન બાયર્સ પાસેથી ઓપ્શન પ્રીમિયમનું અપફ્રન્ટ કલેક્શન કરવામાં આવશે. મોટાભાગના બ્રોકર્સ પહેલેથી જ આ નિયમનું પાલન કરી રહ્યા છે, પરંતુ જેઓ નથી તેઓને પણ આવું કરવું પડશે. આ નિયમ 1 ફેબ્રુઆરી 2025થી અમલમાં આવશે.
2. ઈન્ડેક્સ ડેરિવેટિવ્ઝ માટે કોન્ટ્રાક્ટનું કદ વધ્યું: સેબીએ ઈન્ડેક્સ ફ્યુચર્સ અને ઓપ્શન્સ માટે કોન્ટ્રાક્ટનું કદ રૂ. 5-10 લાખથી વધારીને રૂ. 15 લાખ કર્યું છે. એટલે કે, હવે ખરીદદારોએ એક લોટ માટે વધુ ચૂકવણી કરવી પડશે, આ નિયમ 20 નવેમ્બર, 2024 થી લાગુ થશે.
3. એક્સ્ચેન્જ દીઠ એક સુધીની સમાપ્તિને મર્યાદિત કરવી: સાપ્તાહિક ઇન્ડેક્સની સમાપ્તિ એક્સચેન્જ દીઠ એક સુધી મર્યાદિત કરવામાં આવી છે. એટલે કે નિફ્ટી, બેન્ક નિફ્ટી, નિફ્ટી ફાઇનાન્શિયલ જેવા સૂચકાંકોની સમાપ્તિ એક જ દિવસે થશે. પહેલા અઠવાડિયાના અલગ-અલગ દિવસોમાં આવું થતું હતું.
નિફ્ટી 50ની લોટ સાઈઝ 25થી વધીને 75 થઈ
માર્કેટ રેગ્યુલેટર સેબીના આદેશને પગલે નેશનલ સ્ટોક એક્સચેન્જ (NSE) એ તેના તમામ પાંચ ઈન્ડેક્સ ડેરિવેટિવ્ઝ કોન્ટ્રાક્ટની લોટ સાઈઝ વધારી છે. નિફ્ટી 50ની લોટ સાઈઝ 25થી વધારીને 75 કરવામાં આવી છે, જે 3 ગણી વધારે છે.
નિફ્ટી બેંકની લોટ સાઈઝ 15થી વધારીને 30 કરવામાં આવી છે. સેબીને આશા છે કે આ પગલાથી F&Oમાં રિટેલ રોકાણકારોની ભાગીદારી ઘટશે. નવી લોટ સાઇઝ 20 નવેમ્બર 2024થી લાગુ થશે.