- Gujarati News
- Business
- Where Does The Money Come From And Where Does It Go, The Government Spends 1 To 20 Paise On Interest
નવી દિલ્હી7 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
બજેટ એક્સપ્લેનર ભાગ 1 માં આપણે સમજ્યા કે બજેટ શું છે. હવે ભાગ 2 માં જાણો સરકાર પાસે ખર્ચ કરવા માટે પૈસા ક્યાંથી મળે છે…
સરકારની તિજોરીમાં રહેલા દરેક રૂપિયામાંથી મહત્તમ 34 પૈસા લોનમાંથી આવે છે. તો સરકાર વ્યાજ ચૂકવવા પર મહત્તમ 20 પૈસા ખર્ચે છે. અમે આજે અહીં એટલા માટે જણાવી રહ્યા છીએ કારણ કે નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ 1 ફેબ્રુઆરીએ વચગાળાનું બજેટ રજૂ કરશે.
આ વર્ષે લોકસભાની ચૂંટણી યોજાવાની છે, તેથી પૂર્ણ બજેટને બદલે વચગાળાનું બજેટ રજૂ કરવામાં આવશે. નવી સરકાર આવે અને સંપૂર્ણ બજેટ રજૂ ન થાય ત્યાં સુધી વચગાળાનું બજેટ વર્તમાન સરકારને દેશ ચલાવવા માટે નાણાં પ્રદાન કરે છે. આવી સ્થિતિમાં તમારા મનમાં એક પ્રશ્ન હશે કે સરકાર પાસે પૈસા ક્યાંથી આવે છે અને ક્યાં ખર્ચાય છે.
આજની કહાનીમાં તમે સરળ શબ્દોમાં પૈસાના આવવા-જવાનું સંપૂર્ણ ગણિત જાણી શકશો…
સરકારના પૈસા ક્યાંથી આવે છે અને જાય છે ક્યાં?
સરકારને ટેક્સ અને નોન ટેક્સ બંને સ્ત્રોતોમાંથી નાણાં મળે છે. તો સરકાર વ્યાજ ચૂકવવા સબસિડી અને યોજનાઓ સહિત અન્ય કામો પર નાણાં ખર્ચે છે. ચાલો આને 1 ફેબ્રુઆરી 2023 ના બજેટ ડેટાના આધારે એક રૂપિયાના ઉદાહરણથી સમજીએ.
ભારતનું બજેટ વર્ષોથી કેવી રીતે વધ્યું છે?
26 નવેમ્બર 1947ના રોજ ષણમુગમ ચેટ્ટીએ સ્વતંત્ર ભારતનું પ્રથમ બજેટ રજૂ કર્યું હતું. આ બજેટ 197.39 કરોડ રૂપિયા હતું. 2023માં રજૂ કરાયેલું બજેટ 45.03 લાખ કરોડ રૂપિયાનું હતું. 1947થી દેશમાં 73 સામાન્ય બજેટ 14 વચગાળાના બજેટ અથવા ચાર વિશેષ અથવા મીની બજેટ રજૂ કરવામાં આવ્યા છે.
પૂર્ણ અને વચગાળાનું બજેટ શું છે? તેમની વચ્ચે શું તફાવત છે?
કેન્દ્રીય બજેટ એ દેશનું વાર્ષિક નાણાકીય ખાતું છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, બજેટ એ ચોક્કસ વર્ષ માટે સરકારની કમાણી અને ખર્ચનું અંદાજિત નિવેદન છે.
બજેટ દ્વારા સરકાર એ નક્કી કરવાનો પ્રયાસ કરે છે કે આગામી નાણાકીય વર્ષમાં તેની કમાણીની તુલનામાં તે કેટલી હદ સુધી ખર્ચ કરી શકે છે. સરકારે દરેક નાણાકીય વર્ષની શરૂઆતમાં બજેટ રજૂ કરવાનું હોય છે. ભારતમાં નાણાકીય વર્ષનો સમયગાળો 1 એપ્રિલથી 31 માર્ચ સુધીનો છે.
જ્યારે વચગાળાનું બજેટ સામાન્ય ચૂંટણીઓ નક્કી ન થાય અને નવી સરકારની રચના પછી સંપૂર્ણ બજેટની જાહેરાત ન થાય ત્યાં સુધી દેશને ચલાવવા માટે સરકારને ભંડોળ પૂરું પાડે છે. વચગાળાનું બજેટ સત્તાવાર નથી. સત્તાવાર રીતે તેને વોટ ઓન એકાઉન્ટ કહેવામાં આવે છે.
હવે ચાલો જાણીએ બજેટ સાથે જોડાયેલા કેટલાક તથ્યો…
સ્કેચ – સંદીપ પાલ
ગ્રાફિક્સ અને આર્ટ વર્ક – કુણાલ શર્મા
30 જાન્યુઆરી, મંગળવારના રોજ બજેટ એક્સપ્લેનરના ભાગ 3માં, આપણે જાણીશું કે સરકાર ક્યાંથી લોન લે છે…
