10 કલાક પેહલા
- કૉપી લિંક
ફેબ્રુઆરી 2017માં મલયાલમ ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીની એક અભિનેત્રી સાથે ચાલતી કારમાં યૌન ઉત્પીડન કરવામાં આવ્યું હતું. આ ઘટના પાછળ એક્ટર દિલીપનું નામ સામે આવ્યું હતું, ત્યારપછી ઘણા લોકોએ મલયાલમ ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીમાં મહિલાઓ સાથે થઈ રહેલા દુર્વ્યવહાર પર અવાજ ઉઠાવવાનું શરૂ કર્યું હતું.
આ ઘટના બાદ સરકારે હેમા કમિટીની રચના કરી હતી. આ સમિતિએ ડિસેમ્બર 2019માં સરકારને પોતાનો રિપોર્ટ સોંપ્યો હતો, જે હવે 5 વર્ષ પછી બહાર આવ્યો છે. આ રિપોર્ટમાં ઘણા ચોંકાવનારા ખુલાસા થયા છે, જેણે મલયાલમ ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીને હચમચાવી દીધી છે. આવો જાણીએ શું છે આ હેમા કમિટીનો રિપોર્ટ જે આજકાલ હેડલાઈન્સમાં છે.
હેમા કમિટીના રિપોર્ટમાં સામે આવી 10 મોટી વાતો
1) જાતીય સતામણી એ સૌથી મોટી સમસ્યા છે
ઈન્ડસ્ટ્રીમાં મહિલાઓની સૌથી મોટી સમસ્યા જાતીય સતામણી છે. ઘણી વખત મહિલાઓ આ વિશે ખૂલીને વાત કરતાં ડરે છે. તેમને લાગે છે કે જો તેઓ મોં ખોલશે તો તેમના પર ઈન્ડસ્ટ્રીમાંથી પ્રતિબંધ લગાવી દેવામાં આવશે અને કોઈ તેમને કામ નહીં આપે. ઘણી મહિલા કલાકારો પણ સમિતિની સામે કંઈ પણ બોલતાં અચકાતી હતી.
2) ઇન્ડસ્ટ્રીનાં ઘણાં મોટાં નામો પણ હેરાનગતિમાં સામેલ છે.
મહિલાઓના મતે, ઉત્પીડન ખૂબ જ શરૂઆતના સ્તરથી શરૂ થાય છે. ડિરેક્ટર, પ્રોડ્યુસરથી લઈને પ્રોડક્શન કંટ્રોલર તેમાં સામેલ છે. જો કોઈ મહિલા પ્રોડક્શન કંટ્રોલર અથવા અન્ય કોઈ વ્યક્તિ સાથે કામ માટે સંપર્ક કરે છે, તો તેને સેક્સ્યુઅલ ફેવર વિશે કહેવામાં આવે છે.
મલયાલમ ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીમાં મહિલાઓમાં એડજસ્ટમેન્ટ અને કોમ્પ્રોમાઈઝ ખૂબ જ સામાન્ય શબ્દો છે. મહિલા કલાકારોએ આપેલા પુરાવાના આધારે માનવું રહ્યું કે આમાં ઈન્ડસ્ટ્રીના મોટા લોકો પણ સામેલ છે.
3) નવા આવનારાઓની સામે ઉદ્યોગની ખરાબ છબી
મલયાલમ ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીની ઈમેજ એવી બનાવવામાં આવી છે કે જો નવા આવનારાઓને અહીં સ્થાન બનાવવું હોય તો તેમને સેક્સ્યુઅલ ફેવર આપવી પડશે, જ્યારે એવું નથી. ઘણા એવા દિગ્દર્શક-નિર્માતાઓ છે જેઓ મહિલાઓ સાથે ખૂબ સારી રીતે વર્તે છે અથવા સેટ પર તેમની સુરક્ષાનું ખૂબ ધ્યાન રાખે છે. ઘણી મહિલા કલાકારોએ કમિટી સમક્ષ એવા લોકોનાં નામ લીધાં જેઓ કામના સ્થળે મહિલાઓને ઘણું સન્માન આપે છે.
4) પુરુષો ખુલ્લેઆમ શારીરિક સંબંધની માંગ કરે છે
મલયાલમ ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીમાં મોટા ભાગના પુરુષ કલાકારો વિચારે છે કે જો મહિલાઓ ફિલ્મોમાં ઈન્ટિમેટ સીન આપવામાં આરામદાયક હોય તો તેઓ ઓફ-સેટ કરવા માટે તૈયાર થઈ જશે. આ કારણે ઈન્ડસ્ટ્રીમાં પુરુષો ખુલ્લેઆમ મહિલાઓ પાસેથી શારીરિક સંબંધની માંગણી કરે છે.
ઘણી મહિલાઓએ આના પુરાવા તરીકે વીડિયો ક્લિપ્સ, ઓડિયો ક્લિપ્સ, સ્ક્રીનશોટ અને વોટ્સએપ મેસેજ પણ બતાવ્યા. મહિલાઓએ આ મુદ્દા પર ભાર મૂક્યો અને કહ્યું કે આ સ્થિતિ સિનેમામાં સમાપ્ત થવી જોઈએ.
હેમા કમિટીએ 2019માં કેરળ સરકારને પોતાનો રિપોર્ટ સોંપ્યો હતો. તે 19 ઓગસ્ટ 2024ના રોજ જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો.
5) પુરુષોએ કહ્યું- જાતીય સતામણી દરેક જગ્યાએ થાય છે
ઘણા પુરુષોએ કમિટી સમક્ષ કહ્યું કે જાતીય સતામણી માત્ર ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીમાં જ નથી પરંતુ દરેક ક્ષેત્રમાં થાય છે. સિનેમા ક્ષેત્રે આ મુદ્દો અતિશયોક્તિભર્યો છે. જો કે, મહિલાઓએ સમિતિની સામે આ વાતને સ્પષ્ટપણે નકારી કાઢી હતી.
તેણે કહ્યું કે અન્ય કોઈપણ ક્ષેત્ર અને સિનેમામાં જાતીય સતામણી તદ્દન અલગ છે. કાસ્ટિંગ કાઉચ ફિલ્મ ઉદ્યોગમાં નોકરી મેળવવાનાં પરિમાણોને સંપૂર્ણપણે બદલી નાખે છે જ્યારે અન્ય નોકરીઓમાં આવું થતું નથી.
6) પુરુષો રાત્રે દરવાજો ખખડાવે છે
ઘણી મહિલાઓએ જણાવ્યું કે જ્યારે પણ તેઓ કામ માટે અન્ય સહકર્મીઓ સાથે હોટલમાં રોકાય છે ત્યારે પુરુષો રાત્રે તેમના રૂમનો દરવાજો ખખડાવે છે. ઘણી વખત એવું બન્યું છે કે દરવાજો ન ખોલવા પર પુરુષો એટલી જોરથી ખખડાવે છે કે દરવાજો જ તૂટી જાય છે.
7) સ્ત્રીઓ વિશે કોડવર્ડમાં વાત કરવામાં આવે છે
મહિલાઓની વાત કોડવર્ડ્સમાં કરવામાં આવે છે. જો કોઈ સ્ત્રી કોમ્પ્રોમાઇઝ ન કરે તો તેના કામને ભૂલી જાઓ. રિપોર્ટમાં એ પણ દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે ઈન્ડસ્ટ્રીને લાગે છે કે મહિલાઓ અહીં માત્ર ફેમસ થવા અથવા પૈસા કમાવવા માટે આવી છે. આ માટે તે કોઈપણ હદ સુધી જઈ શકે છે. કોઈની પણ સાથે સૂવા માટે પણ સંમત થશે.
8) શૌચાલય જવાની મંજૂરી નથી
આઉટડોર શૂટિંગ દરમિયાન મહિલા કલાકારોને શૌચાલયની પ્રાથમિક સુવિધા પણ મળતી નથી. પ્રોડક્શન યુનિટ પણ ટોઇલેટ જવા માટે બ્રેક નથી આપતું કારણ કે તે આવવા-જવામાં સમય બગાડે છે. ઘણી મહિલા કલાકારોએ રિપોર્ટમાં જણાવ્યું હતું કે સેટ પર ટોઇલેટની સુવિધા ન હોવાને કારણે તેઓ ઓછું પાણી પીવે છે, જે બાદમાં ઈન્ફેક્શન અને ઘણી બીમારીઓ તરફ દોરી જાય છે.
પિરિયડ્સ દરમિયાન, તે કલાકો સુધી સેનિટરી પેડ બદલી શકતી નથી. મોટા સ્ટાર્સની વેનિટી વાનમાં સેટ પર ટોઇલેટની સુવિધા હોય છે, પરંતુ જુનિયર કલાકારોને આ વાનનો ઉપયોગ કરવાની મંજૂરી નથી. સેટ પર કપડાં બદલવા માટે માત્ર પાતળો પડદો હોય છે.
9) ઈન્ડસ્ટ્રીમાં પુરુષોનું વર્ચસ્વ છે
રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે સમગ્ર ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીમાં પુરુષોનું વર્ચસ્વ છે. કેટલાક નિર્માતાઓ, દિગ્દર્શકો અને અભિનેતાઓ સમગ્ર ઈન્ડસ્ટ્રી પર રાજ કરે છે. જો કોઈ તેમની સામે બોલવાની હિંમત કરે તો તેમને ધમકીઓ મળવા લાગે છે. શક્તિશાળી લોકોની લોબી એટલી મજબૂત છે કે લોકો તેમને માફિયા કહે છે. તે ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીમાં કંઈ પણ કરી શકે છે.
જો તેઓ ઈચ્છે તો કોઈપણ અભિનેતા, દિગ્દર્શક કે નિર્માતા પર કોઈ નક્કર કારણ વગર પ્રતિબંધ લગાવી શકે છે. જો કોઈ મહિલા કે પુરુષ આ શક્તિશાળી લોબી સામે અવાજ ઉઠાવવાનો પ્રયાસ કરશે તો તેને ઈન્ડસ્ટ્રીમાંથી હાંકી કાઢવામાં પણ આવી શકે છે.
10) જો કોઈ લેખિત કરાર ન હોય તો ફી ચૂકવવામાં આવતી નથી.
મલયાલમ ફિલ્મ ઉદ્યોગમાં લેખિત કરાર કરવામાં આવતા નથી. નિર્માતા મોટા કલાકારો સાથે જ લેખિત કરાર કરે છે. ઘણી વખત, કામ પૂર્ણ કર્યા પછી, નિર્માતાઓ ક્રૂ સભ્યોને નિયત ફી ચૂકવવાનો ઇનકાર કરે છે.
ફીના મામલે મહિલાઓની સ્થિતિ વધુ ખરાબ છે. એક મહિલા કલાકારે સમિતિને જણાવ્યું કે તે એક ફિલ્મમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી રહી છે. ચર્ચા દરમિયાન તેને ફિલ્મમાં ઈન્ટિમેટ સીન્સ વિશે જાણકારી આપવામાં આવી હતી, પરંતુ વધુ બહાર આવ્યું ન હતું. ત્રણ મહિનાની તૈયારી પછી જ્યારે તેણે ફિલ્મનું શૂટિંગ શરૂ કર્યું ત્યારે ડિરેક્ટરે તેને ફિલ્મમાં નગ્નતા અને લિપલોક સીન્સ વિશે જણાવ્યું.
તેના પર કિસિંગ સીન કરવા અને તેની પીઠ ઉજાગર કરવાનું દબાણ કરવામાં આવ્યું હતું. જ્યારે મહિલા કલાકારે ફિલ્મ છોડી ત્યારે તેની પાસે કોઈ લેખિત કરાર નહોતો જેના આધારે તે ફી માંગી શકે.
હેમા કમિટીનો રિપોર્ટ બહાર આવ્યા પછી શું થયું?
- રિપોર્ટ સામે આવ્યા બાદ મલયાલમ ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીમાં કામ કરતી ઘણી મહિલા કલાકારો તેમની સાથે થયેલા યૌન શોષણની ઘટનાઓનો ઉલ્લેખ કરી રહી છે.
- બંગાળી અભિનેત્રી શ્રીલેખાએ મલયાલમ ફિલ્મ નિર્માતા રંજિત વિરુદ્ધ જાતીય સતામણી અને બળાત્કારની ફરિયાદ નોંધાવી હતી, જેના પછી રંજિતે કેરળ ચલચિત્ર એકેડમીના પ્રમુખ પદેથી રાજીનામું આપવું પડ્યું હતું.
- અભિનેત્રી રેવતી સંપતના આરોપોને પગલે અભિનેતા સિદ્દીકીએ એસોસિયેશન ઓફ મલયાલમ મૂવી આર્ટિસ્ટ (AMMA) ના જનરલ સેક્રેટરી પદ પરથી રાજીનામું આપી દીધું છે.
- એએમએમએના જનરલ સેક્રેટરી એક્ટર સિદ્દીકી અને જોઈન્ટ સેક્રેટરી બાબુરાજ સામે જાતીય શોષણના આરોપો પછી, પ્રમુખ મોહનલાલ સહિત 17 લોકોએ રાજીનામું આપ્યું.
- અભિનેત્રી મીનુ મુનીરે મલયાલમ અભિનેતા અને CPI(M) કોલ્લમના ધારાસભ્ય મુકેશ એમ પર સેટ પર જાતીય સતામણીનો આરોપ લગાવ્યો હતો, ત્યારબાદ અભિનેતા જયસૂર્યા સહિત 7 લોકો સામે કલમ 354 હેઠળ કેસ નોંધવામાં આવ્યો હતો. મીનુએ પોતાની ફેસબુક પોસ્ટમાં આ તમામ આરોપીઓનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો.
- આ તમામ કેસોની તપાસ SIT (સ્પેશિયલ ઇન્વેસ્ટિગેશન ટીમ) દ્વારા કરવામાં આવશે, જેની રચના 25 ઓગસ્ટે કરવામાં આવી છે
દિવ્ય ભાસ્કરે તનુશ્રી દત્તા, આહાના કુમરા અને સોના મહાપાત્રા સાથે વાત કરી જેમણે MeToo અભિયાન વિશે પોતાનો અભિપ્રાય વ્યક્ત કર્યો.
#MeToo મૂવમેન્ટને લઈને તનુશ્રીએ કહ્યું, આ પછી મેં બદલાવ જોયો છે. છોકરીઓને હેરાન કરતા નાના-નાના શિકારીઓ હવે સાવધાન થઈ ગયા છે. તેમને ડર છે કે કદાચ યુવતી રેકોર્ડિંગ કરી રહી છે અને મામલો પોલીસ સુધી પહોંચી શકે છે. જો કે, ખૂબ જ ગંદા લોકો, જેમની પાસે વધુ શક્તિ છે, તેઓ હજુ પણ તેમનો અહંકાર ધરાવે છે. તેમના માટે કાયદો કડક બનાવવો પડશે જેથી તેમને સજા મળે.
ચળવળ પછી, અમારા માટે કામની તકો બંધ થઈ ગઈ. અનુ મલિકને વારંવાર જજ બનાવવામાં આવી રહ્યા છે. સાજિદ ખાન પણ બિગ બોસમાં આવ્યો હતો. તેના જેવો પુરુષ, જેણે આટલી બધી સ્ત્રીઓ સાથે અન્યાય કર્યો છે, તે હજી પણ મુક્તપણે ફરે છે.
ફિલ્મ ‘ક્વીન’ના ડાયરેક્ટર વિકાસ બહલ ફરીથી ફિલ્મોમાં કામ કરી રહ્યા છે. આ લોકો ફરી કામ કરવા લાગ્યા અને સત્ય બોલનારને ‘મુશ્કેલી સર્જનારા’ કહીને ચૂપ કરવામાં આવ્યા.