મુંબઈ10 કલાક પેહલાલેખક: આશિષ તિવારી
- કૉપી લિંક
ફિલ્મ-નિર્માતા વસીમ રિઝવી ઉર્ફે જિતેન્દ્ર ત્યાગી લખનઉ શિયા વકફ બોર્ડના અધ્યક્ષ રહી ચૂક્યા છે. તેમણે થોડા સમય પહેલાં હિંદુ ધર્મ સ્વીકાર્યો છે.
બાંગ્લાદેશમાં 1 ઓક્ટોબર 2001ના રોજ એક ઘટના બની હતી. બહુમતી લોકોએ ત્યાં એક હિન્દુ પરિવાર પર હુમલો કર્યો અને પછી તેમની હત્યા કરી. ઘરમાં એક 14 વર્ષની છોકરી હતી. જેહાદીઓએ તે છોકરી પર સામૂહિક બળાત્કાર કર્યો. દૃશ્ય એટલું ભયાનક હતું કે તેને શબ્દોમાં વર્ણવી શકાય તેમ નથી. માતાને લાગ્યું કે તેની દીકરી હવે મરી જશે. તે રાક્ષસો સામે રડી પડી અને કહ્યું કે એક બાદ એક કરો, નહીં તો મારી પુત્રી મરી જશે.
માતાના મુખમાંથી આવા શબ્દો કોઈની પણ આત્માને હચમચાવી નાખશે. આ ઘટનાને તે સમયે દબાવી દેવામાં આવી હતી, પરંતુ જ્યારે બાંગ્લાદેશી લેખિકા તસ્લીમા નસરીને આ બર્બરતા પર પુસ્તક લખ્યું ત્યારે આ બાબતને મોટા સ્તરે ઉજાગર કરવામાં આવી હતી.
આ જ પરિવારની અન્ય એક છોકરી કોઈક રીતે ત્યાંથી ભાગીને પશ્ચિમ બંગાળમાં આશરો લે છે. જોકે, પશ્ચિમ બંગાળમાં પણ તેને ઘણી હેરાનગતિનો સામનો કરવો પડે છે. તે લવ જેહાદનો શિકાર બને છે, રોહિંગ્યા મુસ્લિમો તેનું શોષણ કરે છે.
આ વાતો વસીમ રિઝવી ઉર્ફે જિતેન્દ્ર ત્યાગીએ કહી છે. વસીમ રિઝવી લખનૌ શિયા વકફ બોર્ડના અધ્યક્ષ રહી ચૂક્યા છે. તેણે થોડા સમય પહેલાં હિંદુ ધર્મ સ્વીકાર્યો છે. હવે તે પશ્ચિમ બંગાળ અને બાંગ્લાદેશમાં હિંદુઓની સ્થિતિ પર એક ફિલ્મ લઈને આવી રહ્યા છે, જેનું નામ છે – ‘ધ ડાયરી ઑફ વેસ્ટ બંગાળ’. વસીમ રિઝવી ઉર્ફે જિતેન્દ્ર ત્યાગીએ કહ્યું કે, ફિલ્મમાં બાંગ્લાદેશમાં હિંદુઓની વર્તમાન સ્થિતિ પહેલાંથી જ બતાવવામાં આવી છે. આ ફિલ્મનું શૂટિંગ 6 મહિના પહેલાં જ થઈ ચૂક્યું છે.
અમે વસીમ રિઝવી ઉર્ફે જિતેન્દ્ર ત્યાગીને આ સંવેદનશીલ મુદ્દા પર ફિલ્મ બનાવવા પાછળનું કારણ પૂછ્યું. શું તેઓ આના દ્વારા સત્ય બતાવવા માગે છે કે કોઈ ચોક્કસ ધર્મને નિશાન બનાવવા માગે છે? તેણે એક પછી એક અમારા બધા પ્રશ્નોના જવાબ આપ્યા. વાંચો..
સવાલ- તમે આ મુદ્દા પર ફિલ્મ બનાવવાનું કેમ વિચાર્યું, શું તમને નથી લાગતું કે સામાજિક સમરસતા બગડી શકે છે?
જવાબ- અમારી ફિલ્મ તથ્યો પર આધારિત છે. શું તમે એ વાતનો ઇનકાર કરશો કે અત્યારે બંગાળમાં હિંદુઓની હાલત બદથી બદતર છે? રોહિંગ્યા મુસ્લિમો ત્યાં બળાપો કાઢી રહ્યા છે. ત્યાંની સરકાર સત્તામાં રહેવા માટે તેમને ઓળખકાર્ડ આપી રહી છે. તેમને કાયદેસર નાગરિકતા આપવામાં આવી રહી છે, જેથી તેઓ કોઈ ચોક્કસ પક્ષને મતદાન કરી શકે. બહારથી આવેલા આ લોકો હવે દેશના ખૂણે ખૂણે ફેલાઈ રહ્યા છે, જે રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા માટે ખતરાની ઘંટડી સમાન છે.
સવાલ- આ ફિલ્મની રિલીઝના સમયને લઈને સવાલો થઈ શકે છે, આ સમયે બાંગ્લાદેશમાં શું થઈ રહ્યું છે એ કોઈનાથી છુપાયેલું નથી.
જવાબ- અમારી ફિલ્મ 6 મહિના પહેલાં જ બની ચૂકી છે. બાંગ્લાદેશમાં અશાંતિ એક મહિના પહેલાં જ શરૂ થઈ હતી. હા, એક વાત ચોક્કસ છે કે આપણે જે કંઈ ફિલ્મમાં બતાવ્યું છે, તે જ આ દિવસોમાં બાંગ્લાદેશમાં થઈ રહ્યું છે.
બાંગ્લાદેશમાં હિન્દુઓ હંમેશાંથી પીડાતા રહ્યા છે, જે આજે સમગ્ર વિશ્વને ખુલ્લેઆમ દેખાઈ રહ્યું છે. શેખ હસીનાએ દેશ છોડતાંની સાથે જ ત્યાંની કટ્ટરવાદી શક્તિઓએ હિન્દુઓનું જીવન મુશ્કેલ બનાવી દીધું છે. તેમનાં ઘરો લૂંટાઈ રહ્યાં છે, મંદિરો તોડી રહ્યાં છે. મહિલાઓ સામે જાતીય હિંસાના અહેવાલો પણ છે.
સવાલ- શું તમે તમારી ફિલ્મમાં લવ-જેહાદ વિશે પણ વાત કરી છે?
જવાબ- લવ-જેહાદ અને ગઝવા-એ-હિંદ જેવી વિચારધારાઓ આપણા દેશ માટે ખતરો છે, શું આમાં કોઈ શંકા છે? માત્ર લોકોને મારવા એ આતંકવાદ નથી. લવ-જેહાદ કરનારા લોકો વૈચારિક આતંકવાદી છે. તેઓ પહેલા બિન-મુસ્લિમ છોકરીઓનું બ્રેઈનવોશ કરે છે અને પછી તેમની સાથે લગ્ન કરીને ધર્મ પરિવર્તન કરાવે છે. અમારી ફિલ્મમાં આ વિશે વાત કરવામાં આવી છે.
સવાલ- ફિલ્મના ટ્રેલરમાં એક મદરેસાનો સીન છે, બોમ્બ બનાવતી વખતે અકસ્માતે આખું મદરેસું ઊડી જાય છે. આવાં દૃશ્યો રાખવાનો શો અર્થ છે?
જવાબ : અમે તે જાતે બતાવ્યું નથી. અગાઉ એમ પણ કહ્યું હતું કે આ સત્ય ઘટનાઓ પર આધારિત ફિલ્મ છે. પશ્ચિમ બંગાળના મુર્શિદાબાદની એક મદરેસામાં બોમ્બ બનાવવાની તાલીમ આપવામાં આવી હતી. એક દિવસ ભૂલથી ત્યાં ધડાકો થયો. આખી મદરેસા ઊડી ગઈ હતી. તપાસમાં સામે આવ્યું છે કે બાંગ્લાદેશી શિક્ષક છોકરાઓને બોમ્બ બનાવવાની તાલીમ આપતો હતો. જ્યારે આવા મામલાઓની સુનાવણી થાય છે ત્યારે તમામ મદરેસાઓ પર પ્રશ્નાર્થ ચિહ્ન ઊભા થાય છે.
પ્રશ્ન- શું તમને લાગે છે કે આતંકવાદી વિચારધારા ધરાવતા લોકો ખરેખર કોઈ ધર્મમાં માને છે?
જવાબ- આ એક વિચિત્ર વાત છે. આજે આ લોકો ધર્મના નામે આખી દુનિયામાં આતંક મચાવી રહ્યા છે. આ લોકો ધર્મનો પ્રચાર કરીને જ હંગામો મચાવે છે. તમે જ મને કહો કે આતંકવાદીઓના મૃતદેહોને કેમ દફનાવવામાં આવે છે અને સળગાવવામાં આવતા નથી. તેમના મૃત્યુ પર માત્ર ફાતિયા શા માટે પઢવામાં આવે છે? આ એવા લોકો છે જેઓ તેમના ધર્મને બદનામ કરી રહ્યા છે.
સવાલ: વિરોધીઓ તમને મુસ્લિમવિરોધી કહે છે, શું તમે જાણીજોઈને મુસ્લિમો વિરુદ્ધ બોલો છો?
જવાબ- આ બધી વાતો માત્ર મારી વાત દબાવવા માટે કહેવાય છે. હું જે કહું છું તેનો કોઈ ઉકેલ છે? શું એ સાચું નથી કે આજે બંગાળના હિંદુઓ ત્યાંથી હિજરત કરવા મજબૂર છે? મેં મારી ફિલ્મમાં પણ આ હકીકત બતાવી છે.
હું ક્યારેય ઈમાનદાર મુસ્લિમ વિરુદ્ધ બોલતો નથી. જેઓ કટ્ટરપંથી છે તેમની સામે આપણે બોલવું પડશે. આ કટ્ટરપંથીઓ માત્ર અન્યોને જ નહીં, ખુદ મુસ્લિમોને પણ નુકસાન પહોંચાડે છે.
પ્રશ્ન- જો કેન્દ્ર સરકાર કે ગુપ્તચર એજન્સીઓને તમે જે સંદેશ આપવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છો એની જાણ ન હોય તો તેઓ પગલાં કેમ લેતાં નથી?
જવાબ : કેન્દ્ર સરકાર અને ગુપ્તચર એજન્સી પાસે ચોક્કસ માહિતી છે. જો કે હવે સૈન્ય કાર્યવાહી કરી શકાશે નહીં. કાર્યવાહી ધીમી ગતિએ કરવામાં આવી રહી છે, પરંતુ જેહાદીઓની કડીઓ એટલી મજબૂત છે કે તેઓ ઝડપથી પકડાતા નથી. ધર્મના નામે લોકો સાથે છેતરપિંડી કરીને, તેઓ પકડાય તેના કરતાં વધુ લોકોને પ્રવેશ આપે છે. જો એક મૃત્યુ પામે છે, તો 10 જન્મે છે.
સવાલ- આવી ફિલ્મ બનાવવા માટે તમને કોઈ પાર્ટી દ્વારા ફંડ આપવામાં આવ્યું છે?
જવાબ- જો ફંડિંગ આપવામાં આવ્યું હોત તો શું હું મારી ફિલ્મમાં મોટા સ્ટાર્સને લાવ્યો ન હોત? અમે દરેકે પાઇ ઉમેરીને આ ફિલ્મ બનાવી છે. કોઈની મદદ લીધી નથી. સિનેમા સમાજને અરીસો બતાવે છે. લોકો હસતાં હસતાં થિયેટર છોડી દે છે, હું ઈચ્છું છું કે આ ફિલ્મ જોઈને લોકો રડે.
પ્રશ્ન- શું તમને તમારા જીવની ચિંતા નથી? આ ફિલ્મ બનાવવા માટે તમારા વિરુદ્ધ ફતવો બહાર પાડવામાં આવ્યો છે?
જવાબ- મારું જીવન એક હેતુ માટે છે. જે દિવસે હેલિકોપ્ટર દુર્ઘટનામાં મને સહેજ ખરોચ પણ નહોતી આવી તે દિવસે મારા હૃદયમાંથી ડર નીકળી ગયો. દાઉદ ઈબ્રાહિમે મને મારવા માટે ગુંડાઓ મોકલ્યા હતા, જેઓ ક્રાઈમ બ્રાંચ દિલ્હીની ટીમે પકડ્યા હતા. હું મૃત્યુથી ડરતો નથી. આપણે બધાએ મૃત્યુથી નહીં પણ જીવનથી ડરવું જોઈએ. મૃત્યુ અનિવાર્ય છે, તે એક દિવસ આવશે. જ્યાં સુધી ફતવાની વાત છે, હું આ મૌલાનાઓને ગંભીરતાથી લેતો નથી.
સવાલ- બંગાળમાં પણ ફિલ્મ પર પ્રતિબંધ લાગી શકે છે, તમારી સામે કેસ પણ થઈ શકે છે. શું તમે આ માટે તૈયાર છો?
જવાબ- તેના પર પ્રતિબંધ ન મૂકવો જોઈએ, કારણ કે અમે ફિલ્મ દ્વારા સત્ય બતાવ્યું છે. મેં પશ્ચિમ બંગાળનાં મુખ્યમંત્રી મમતા બેનર્જીને પણ ફિલ્મ જોવા માટે આમંત્રણ મોકલ્યું છે. અમે ઈચ્છીએ છીએ કે તેઓ આવીને ફિલ્મ જુએ, જેથી તેમની આંખો પણ ખૂલે. અમે ઈચ્છીએ છીએ કે તેઓ એસી રૂમમાંથી બહાર આવે અને બંગાળમાં અત્યાચાર ગુજારાયેલા હિંદુઓની પીડા અને વેદનાને સમજે.
હવે ફિલ્મના મુખ્ય કલાકારો યજુર અને અર્શીન સાથેની વાતચીત..
સવાલ- આ ફિલ્મ કરતી વખતે તમને બંનેને ડર નહોતો લાગતો?
અર્શિન – મેં શરૂઆતમાં મારા પરિવારને પણ કહ્યું ન હતું કે હું આવી ફિલ્મમાં કામ કરવાનો છું. જ્યારે મમ્મી-પપ્પાને તેની જાણ થઈ, ત્યારે તેઓ ચોક્કસપણે થોડા નર્વસ થઈ ગયાં. પરિવારના ઘણા લોકોએ મને કહ્યું પણ. જ્યારે મેં વાર્તા સાંભળી ત્યારે મને બિલકુલ લાગ્યું ન હતું કે આ ફિલ્મ કોઈ ધર્મની વિરુદ્ધ છે. મને પણ લાગે છે કે હું બધાને ખુશ નથી રાખી શકતો.
યજુર- એક અભિનેતાએ માત્ર સ્ક્રિપ્ટ અને તેની ભૂમિકા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ. મને ફિલ્મની વાર્તા એકદમ વાસ્તવિક લાગી. આ મારી પ્રથમ ફિલ્મ હોવાથી મને આ દ્વારા મારી પ્રતિભા બતાવવાનો મોકો મળ્યો.
વસીમ રિઝવી ઉર્ફે જિતેન્દ્ર ત્યાગી ફિલ્મના સ્ટાર કાસ્ટ યજુર મારવાહ (જમણે) અને અર્શિન મહેતા (વચ્ચે) સાથે.
ફિલ્મના શૂટિંગ દરમિયાન તમને કઈ સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડ્યો?
અર્શિન- અમારે બંગાળ જઈને શૂટિંગ કરવાનું હતું. અમારે ત્યાં લો પ્રોફાઈલ જાળવવાનું હતું, જેથી બીજાને ખબર ન પડે કે અમે કોઈ ફિલ્મનું શૂટિંગ કરી રહ્યા છીએ. તે ઉપરાંત અમારી સાથે કેમેરા વગેરે પણ હતા, તે પણ છુપાયેલા રાખવાના હતા. નાની હોટલોમાં રહેતા હતા, જેથી કોઈને શંકા ન જાય. જંગલોમાં શૂટિંગ કરવા જતા હતા, જ્યાં વેનિટી વાન પણ જઈ શકતી ન હતી. જંગલોમાં જ ફ્રેશ થવાનું હતું.
