28 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
સૌથી પહેલા આ તસવીર જુઓ, ગયા વર્ષે જૂન મહિનામાં પાકિસ્તાનના પૂર્વ વડાપ્રધાનની આવા સંજોગોમાં ધરપકડ થઈ હતી.
ઈમરાનની ધરપકડના 9 મહિના બાદ 8 ફેબ્રુઆરીએ પાકિસ્તાનમાં સામાન્ય ચૂંટણી યોજાઈ હતી. આ સમયે પાકિસ્તાનના પૂર્વ વડાપ્રધાન ઈમરાન ખાન જેલમાં હતા. ચૂંટણીના 5 દિવસ પહેલા તેમને 3 અલગ-અલગ કેસમાં 31 વર્ષની જેલની સજા ફટકારી હતી. પાકિસ્તાનના ચૂંટણી પંચે ખાન પાસેથી તેમનું ચૂંટણી ચિન્હ બેટ પણ છીનવી લીધું હતું.
તેમની પાર્ટીના પ્રચાર પર પણ પ્રતિબંધ હતો. ખાનને લોકોની સ્મૃતિમાંથી ભૂંસી નાખવા માટે સેનાએ દરેક પેંતરા અજમાવ્યા. આ હોવા છતાં, જ્યારે 8 ફેબ્રુઆરીએ ચૂંટણી યોજાઈ હતી, ત્યારે ઈમરાનને સમર્થન આપતા અપક્ષ ઉમેદવારોએ સૌથી વધુ 93 બેઠકો મેળવી હતી. આ પરિણામોએ સમગ્ર વિશ્વને આશ્ચર્યચકિત કરી દીધું. પાકિસ્તાનના ચૂંટણી પંચે 67 કલાકના વિલંબ સાથે પરિણામ આપ્યા.
ક્રિકેટ રમતો છોકરો રાજકારણમાં એટલો લોકપ્રિય કેવી રીતે થયો કે તેમણે જેલમાંથી ચૂંટણી જીતવાનું શરૂ કર્યું? ખાન કેવી રીતે રાજનીતિમાં આવ્યા અને કેવી રીતે તેઓ સેનાના પ્રિયમાંથી તેના સૌથી મોટા દુશ્મન બની ગયા. આ સમાચારમાં તેની સંપૂર્ણ કહાની જાણો…
પાકિસ્તાનના પરિણામો પર નજર કરો
સૌથી પહેલા જાણી લો ઈમરાનની જીતના 2 કારણો…
1. ઈમરાન ખાનને મળ્યો સહાનુભૂતિના વોટ- જિયો ન્યૂઝ મુજબ ઈમરાન ખાનને ચૂંટણી પહેલા એક પછી એક સજા સંભળાવવામાં આવી હતી. તેમના લગ્ન પણ ગેરકાયદેસર જાહેર કર્યા હતા. આનાથી પાકિસ્તાનના લોકોમાં તેમના પ્રત્યે સહાનુભૂતિ ઊભી થઈ.
જેલમાં ગયા બાદ એક સર્વેમાં સામે આવ્યું છે કે લોકોને તેમની પાર્ટી વધુ પસંદ છે. જેલમાં ગયા પછી ખાને કોઈને કોઈ રીતે લોકો સાથે સંપર્ક રાખ્યો હતો. તે જેલમાંથી તેના સંદેશા મોકલવામાં સફળ રહ્યો હતો. તેમણે લોકોના મનમાં આ વાતની પુષ્ટિ કરી હતી કે આર્મી અને અમેરિકાની દખલગીરીને કારણે તેમની સરકાર પડી હતી. આ કારણે લોકો ખાન પ્રત્યે સહાનુભૂતિ રાખવા લાગ્યા જે હવે પરિણામોમાં દેખાઈ રહ્યા છે.
2. નવાઝની ઘટતી લોકપ્રિયતા- ચૂંટણીના માત્ર 4 મહિના પહેલા નવાઝ શરીફ 4 વર્ષ બાદ પાકિસ્તાન પરત ફર્યા. ન્યૂયોર્ક ટાઈમ્સ અનુસાર, પરત ફર્યા બાદ પણ તેમણે કોઈ ખાસ રેલીઓ યોજી ન હતી. તે લોકોની વચ્ચે ગયા નહોતા.
નવાઝની ગેરહાજરી દરમિયાન ઈમરાન ભ્રષ્ટાચારને લઈને તેમની ઈમેજ ખરાબ કરવામાં સફળ રહ્યા. આ એક મહત્વનું કારણ હતું કે ઈમરાન જેલમાં હોવા છતાં અને નવાઝ મુક્ત હોવા છતાં, લોકોએ PTIને વધુ સમર્થન આપતા સ્વતંત્ર ઉમેદવારોને પસંદ કર્યા.
ઈમરાને મુશર્રફ માટે ફાંસીની સજાની માગણી કરી હતી, પછી ફરાર થઈ ગયા
ઈમરાન ખાનના કરિયરમાં બે એવી ઘટનાઓ બની હતી જેને તેમના જીવનનો સૌથી મોટો ટર્નિંગ પોઈન્ટ માનવામાં આવે છે. પ્રથમ- 1992 ક્રિકેટ વર્લ્ડ કપમાં પાકિસ્તાનની જીત અને બીજી- 1996માં પાકિસ્તાન તહરીક-એ-ઈન્સાફ (PTI) પાર્ટીની રચના.
ક્રિકેટની દુનિયામાં ઈમરાન પાકિસ્તાનનો પ્રથમ ઓલરાઉન્ડર હતા. 1987માં, તેમણે પાકિસ્તાનને ભારતમાં તેમની પ્રથમ ટેસ્ટ શ્રેણી જીતવામાં નેતૃત્વ કર્યું. તે સમયે પાકિસ્તાનના સરમુખત્યાર ઝિયા-ઉલ-હકે ખાનને પાકિસ્તાન મુસ્લિમ લીગ (PML)માં જોડાવાનું આમંત્રણ આપ્યું હતું. જો કે ઈમરાને આ ઓફર ફગાવી દીધી હતી.
ત્યારબાદ 1996માં પહેલીવાર ઈમરાને પોતાની પાર્ટી પાકિસ્તાન તહરીક-એ-ઈન્સાફ (PTI) બનાવી. માત્ર 7 બેઠકો પર ચૂંટણી લડ્યા હતા, પરંતુ પછી તેમને કારમી હારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. જોકે, ધીરે ધીરે ઈમરાનનો રાજકીય અનુભવ અને પાર્ટી કેડર બંને વધતા ગયા. 1999માં કારગિલ યુદ્ધમાં કારમી હાર બાદ જનરલ પરવેઝ મુશર્રફે તત્કાલિન વડાપ્રધાન નવાઝ શરીફને હટાવી દીધા હતા.
તે સમયે ઈમરાને ખુલ્લેઆમ આ બળવાને સમર્થન આપ્યું હતું, પરંતુ 2002 સુધીમાં તે મુશર્રફના વિરોધી બની ગયા હતા. આ વર્ષે ઈમરાનની પાર્ટી ફરી એકવાર ચૂંટણી મેદાનમાં ઉતરી છે, પરંતુ તેમને 272માંથી માત્ર 1 સીટ મળી શકી છે.
3 નવેમ્બર 2007ના રોજ, રાષ્ટ્રપતિ મુશર્રફે પાકિસ્તાનમાં કટોકટી લાદી. ત્યારબાદ ઈમરાને મુશર્રફને ફાંસીની સજાની માગ કરી હતી. આ પછી તેમને નજરકેદ કરવામાં આવ્યા, પરંતુ તેઓ ભાગી ગયા. બાદમાં તેમને ગાઝી ખાન જેલમાં રાખવામાં આવ્યા હતા. જોકે, 21 નવેમ્બરે અન્ય રાજકીય કેદીઓની સાથે ઈમરાનને પણ મુક્ત કર્યા હતા.
પાકિસ્તાનના સરમુખત્યાર ઝિયા-ઉલ-હકે ખાનને તેમની પાર્ટીમાં સામેલ થવા આમંત્રણ આપ્યું હતું.
સેનાને ખુશ કરીને ઈમરાન વડાપ્રધાન બન્યા
પાકિસ્તાની પત્રકાર અતીકા રહેમાનના જણાવ્યા અનુસાર, “પાકિસ્તાન લોકો દ્વારા નહીં પરંતુ જનરલો દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે. કેટલાક સૈન્ય અધિકારીઓ પાકિસ્તાનની ચૂંટણીમાં છેડછાડ કરે છે. તેઓ સરકાર બનાવે છે અને તોડે છે. તેઓ પાકિસ્તાનની પરમાણુ અને વિદેશ નીતિ પણ નક્કી કરે છે.
પાકિસ્તાનના વડાપ્રધાનોએ સત્તામાં રહેવા માટે એક કામ કરવું પડે છે, અને તે છે સેનાને ખુશ રાખવી. ઈમરાન હવે ભલે સેના પર તેમને હટાવવાનો આરોપ લગાવતા હોય, પરંતુ તેઓ પોતે આ કાર્યનો એક ભાગ બનીને વડાપ્રધાન પદ સુધી પહોંચ્યા હતા.
તે વર્ષ 2018 છે, જ્યારે પાકિસ્તાનની સેના ત્યાંના બે મુખ્ય રાજકીય પક્ષો, પાકિસ્તાન પીપલ્સ પાર્ટી અને પાકિસ્તાન મુસ્લિમ લીગ પાર્ટીનો વિકલ્પ શોધી રહી હતી. એક વિકલ્પ જે રાજવંશની બહાર છે. હકીકતમાં, PPP પર ભુટ્ટો પરિવારનું નિયંત્રણ છે અને PML પાર્ટી પર શરીફ પરિવારનું નિયંત્રણ છે.
જેના કારણે સેના તેમના પર યોગ્ય રીતે નિયંત્રણ કરી શકી ન હતી. સેના કોઈ પ્રખ્યાત વ્યક્તિને દેશમાં સત્તા પર લાવવા માગતી હતી. પછી સેના ખાનમાં એવી વ્યક્તિ જુએ છે જે બંને પક્ષોને સત્તા પરથી હટાવવાનું તેમનું સપનું પૂરું કરી શકે.
ખાન પાસે તેમની કારકિર્દીની ટોચ પર તે બધા ગુણો હતા. તેમણે 1992માં ક્રિકેટના દિવાના દેશને વર્લ્ડ કપ જીતવામાં મદદ કરી હતી, તેમણે ઓક્સફર્ડમાં અભ્યાસ કર્યો હતો અને સમગ્ર વિશ્વમાં તેમની ઓળખ થઈ હતી. ઈમરાન ખાન લાહોરમાં હોસ્પિટલો અને યુનિવર્સિટીઓને ફંડિંગ કરતા હતા. 1996માં તેમણે પાકિસ્તાન તહરીક-એ-ઈન્સાફ (PTI)ના નામથી પોતાની પાર્ટી બનાવી. આનાથી સાબિત થયું કે ખાનને રાજકારણમાં રસ હતો.
પાકિસ્તાન પ્રત્યેની તેમની દ્રષ્ટિ અને ઇસ્લામ વિશેના તેમના વિચારોએ સેનાની નજરમાં ખાનની છબીને વધુ મજબૂત બનાવી. ખાન ઉર્દૂ અને અંગ્રેજીમાં ભાષણો આપતા અને લોકોને પાકિસ્તાનને મહાન બનાવવાના સપના બતાવતા. પાકિસ્તાનના રાજકીય વિવેચક સિરિલ અલ્મેડાના જણાવ્યા અનુસાર, સતત 20 વર્ષ સુધી સેનાએ પાકિસ્તાનના લોકોના મનમાં બંને મુખ્ય રાજકીય પક્ષો વિરુદ્ધ નફરત જગાડી.
ઇમરાન સેનાને જુનિયર પાર્ટનર તરીકે રાખવા માંગતો હતો
પાકિસ્તાનના લોકોમાં મજબૂત અનુસરણ હોવાનો દાવો કરતી વખતે, ઇમરાને હંમેશા એ વાતનો ઇનકાર કર્યો હતો કે તેમને સત્તામાં લાવવા પાછળ સેનાનો હાથ હતો. 2018માં સત્તામાં આવ્યા પછી, તેમણે પાકિસ્તાનના મુખ્ય મુદ્દાઓમાં પોતાની રીતે ચલાવવાનું શરૂ કર્યું. પાકિસ્તાની પત્રકાર સિરિલ અલ્મેડાનું કહેવું છે કે પહેલીવાર સત્તામાં આવ્યા છતાં ઈમરાન વડાપ્રધાન તરીકે ખૂબ જ આરામદાયક બનવા લાગ્યા હતા.
ત્રણ વર્ષ સુધી સેના સાથે કામ કર્યા પછી, તેઓ લશ્કરી જુનિયર પાર્ટનર તરીકે રહેવા માગતા હતા. ઇમરાનના ઘણા નિર્ણયોમાં સેનાને સાઇડલાઇન કરવાના પ્રયાસો જોવા મળ્યા હતા. 2019માં, ઇમરાને પાકિસ્તાનના આર્મી ચીફ જનરલ કમર જાવેદ બાજવાનો કાર્યકાળ લંબાવવાથી બચવા માટે સખત પ્રયાસ કર્યો, જોકે તેઓ આમાં સફળ થયા ન હતા.
એ જ રીતે ઇમરાને બાજવાના ફેવરિટ ગણાતા જનરલ નદીમ અંજુમને પાકિસ્તાની જાસૂસી સંસ્થા ISIના ચીફના પદ પર નિયુક્ત કરવામાં વિલંબ કર્યો અને જાણી જોઈને વિલંબ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો. ઈમરાને ISI ચીફ ફૈઝ હમીદને કોર્પ્સ કમાન્ડર તરીકે પેશાવર મોકલ્યા, જેથી તેઓ નિવૃત્ત થતાની સાથે જ બાજવાના સ્થાને આર્મી ચીફ બની શકે.
આ સાથે જ ઈમરાન ખાન દેશને સંભાળવાના મુદ્દે પણ નિષ્ફળ જતા જોવા મળ્યા હતા. ખાન જ્યારે સત્તામાં આવ્યા ત્યારે પાકિસ્તાન સામે સૌથી મોટી સમસ્યા સતત ઘટતી જતી વિદેશી મુદ્રા ભંડાર હતી. આ સમય દરમિયાન, ખાને IMF પાસેથી લોન લેવાના વિચારને સંપૂર્ણપણે ફગાવી દીધો.
તેમણે IMF પાસેથી લોન લેવાની તુલના ગુલામી સાથે કરી. તેમણે કહ્યું કે તે મરી જશે, પરંતુ IMF પાસેથી લોન નહીં લે. જોકે, 9 મહિના પછી જ તેમને IMF તરફથી લોનનો પહેલો હપ્તો મળી ગયો. ઈમરાન સત્તામાં આવ્યા પછી, પાકિસ્તાનની જીડીપી 2018માં $315 બિલિયન હતી, જે 2022માં ઘટીને $264 બિલિયન થઈ ગઈ.
મોંઘવારીએ તમામ રેકોર્ડ તોડી નાખ્યા. ફેબ્રુઆરી 2022માં જથ્થાબંધ ફુગાવો 12.2% અને જથ્થાબંધ ફુગાવો 23.6% પર પહોંચ્યો. ટ્રાન્સપરન્સી ઈન્ટરનેશનલના રિપોર્ટ મુજબ ઈમરાન ખાનના સત્તામાં આવ્યા બાદ પાકિસ્તાનમાં ભ્રષ્ટાચાર વધુ વધ્યો છે. તે 180 સૌથી ભ્રષ્ટ દેશોની યાદીમાં 2021માં 140મા સ્થાને પહોંચી ગયું હતું. આમાં વિશ્વનો સૌથી ભ્રષ્ટ દેશ 180મા ક્રમે છે. પાકિસ્તાનનું રેન્કિંગ 2018માં 117, 2019માં 120 અને 2020માં 124મું હતું.
આ તસવીરો ઈમરાનને પીએમ તરીકે મળેલી ભેટની છે. ખાને તેમને ગેરકાયદેસર રીતે વેચી દીધા હતા.
શું ઈમરાન ખાન ઘમંડી છે?
નવેમ્બર 2022માં એક દિવસ, સાંજે, પાકિસ્તાની પત્રકાર અતીકા રહેમાન ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન ઇમરાન ખાનના લાહોરના ઘરે બેઠા હતા. 3 નવેમ્બરે રેલી પર થયેલા હુમલા બાદ અતિકા ઈમરાન ખાનનો ઇન્ટરવ્યૂ લઈ રહી હતી. ખાન તેમને હસતાં હસતાં કહે છે, ‘જ્યારે મારા માથાની ઉપરથી એક પછી એક ગોળી પસાર થઈ, ત્યારે મારા મગજમાં પહેલો વિચાર એ આવ્યો કે શું મને પણ બીજે ક્યાંક ઈજા થઈ છે?’
વાતચીત દરમિયાન, ખાન એક માણસને રૂમમાં બોલાવે છે અને તેને કોફી લેવા મોકલે છે. થોડા સમય પછી, તેના માટે એક ટ્રેમાં કોફી આવે છે, જે ખાન આતિકાના પ્રશ્નોના જવાબ આપતી વખતે પીવે છે… લગભગ 4 મહિના પછી, આતિકા ધ પ્રોસ્પેક્ટ નામના મેગેઝિનના એક લેખમાં લખે છે, ‘એક એવા દેશમાં જ્યાં સૌથી ગરીબ પણ તેના ઘરે આવતા મહેમાનોને ચા-પાણી આપે છે, ખાને ક્યારેય મને કોફી વિશે પણ પૂછ્યું નહીં.’
2018માં જ્યારે ખાન પાકિસ્તાનમાં સત્તામાં આવ્યા ત્યારે તેમની સાથે ક્રિકેટ રમી ચૂકેલા ભારતના અંશુમન ગાયકવાડે કહ્યું હતું કે ઈમરાન ખાન ઘમંડી છે. તેઓ જાણે છે કે તેઓ અન્ય લોકો કરતા અલગ છે. તે પાકિસ્તાન ટીમના અન્ય ખેલાડીઓ કરતા અલગ દેખાતા હતા.
ધ સ્ટેટ્સમેનમાં પાકિસ્તાની રાજદ્વારી મલીહા લોધીએ 2022માં તેમની સરકારના પતન પાછળનું વાસ્તવિક કારણ ઈમરાન ખાનના ઘમંડને ટાંક્યું છે. તે લખે છે કે જ્યારે ઈમરાન સત્તામાં આવ્યા ત્યારે તેમને સેનાનું સંપૂર્ણ સમર્થન હતું, જનતામાં તેમની છબી સારી હતી, સૌથી વધુ વસ્તીવાળા રાજ્ય પંજાબમાં તેમની પાર્ટીની તાકાત હતી. આ પછી પણ તે પોતાના કામમાં નિષ્ફળ ગયા.
મલીહા લખે છે કે ઈમરાનની પાર્ટીને 2018ની ચૂંટણીમાં બહુમતી નથી મળી. તેમણે ગઠબંધન સાથે સરકાર બનાવી હતી. ગઠબંધન સરકાર ચલાવવા માટે નમ્રતા અને સમાધાનની જરૂર છે. ઈમરાને આવું બિલકુલ કર્યું નથી.
પાકિસ્તાની પત્રકાર મુર્તઝા અલી શાહ પણ એવું જ માને છે. મુર્તઝાએ અંગ્રેજી વેબસાઈટ ધ ઈન્ડિપેન્ડન્ટમાં ઈમરાનની સત્તા ગુમાવવા પાછળ બે કારણોને જવાબદાર ગણાવ્યા. ઘમંડ અને અસમર્થતા. મુર્તઝા લખે છે કે સત્તામાં આવ્યા બાદ ઈમરાને સૌથી પહેલા પોતાના ટીકાકારોને જેલમાં નાખવાનું શરૂ કર્યું. અનેક પત્રકારોનું કામ અટકી ગયું હતું. તે સ્પષ્ટ છે કે ઈમરાન ટીકા બિલકુલ સહન કરતા નથી.
અભિમાનને કારણે ઈમરાન માત્ર રાજકારણમાં જ નહીં પરંતુ અંગત જીવનમાં પણ નિષ્ફળ ગયા
એક ખેલાડી તરીકે ઈમરાનની છબી પ્લેબોય જેવી હતી. 1995માં, 43 વર્ષની ઉંમરે, તેમણે 21 વર્ષની જેમિમા ગોલ્ડસ્મિથ સાથે લગ્ન કર્યા, પરંતુ આ લગ્ન લાંબા સમય સુધી ટકી શક્યા નહીં અને 2004માં તેમના છૂટાછેડા થઈ ગયા. આ પછી ઈમરાને 2014માં પત્રકાર રેહમ ખાન સાથે લગ્ન કર્યા, આ લગ્ન પણ માત્ર 1 વર્ષ જ ચાલ્યા.
ત્રણ વખત લગ્ન કરનાર ઇમરાને કહ્યું- હું લગ્ન કરવા માગતો ન હતો
બુશરા બીબી ઈમરાનની ત્રીજી પત્ની છે, જે પાકિસ્તાનના પંજાબ પ્રદેશના ખૂબ જ રૂઢિચુસ્ત પરિવારમાંથી આવે છે. બુશરા પાકિસ્તાનમાં સૂફી સંત તરીકે ખૂબ પ્રખ્યાત છે, જેના કારણે તેમને પીરણી પણ કહેવામાં આવે છે. આ પદવી સંતોને આપવામાં આવે છે. 48 વર્ષની બુશરા વિશે કહેવાય છે કે તે દુષ્ટ આત્માઓથી પરેશાન લોકોને પોતાની પ્રાર્થનાથી સાજા કરે છે.
પોતાના ડ્રોઈંગ રૂમમાં બેસીને પત્રકાર અતિકાએ ઈમરાનને બુશરા બીબી વિશે પૂછ્યું હતું? ઈમરાને પહેલા આ સવાલને નજરઅંદાજ કર્યો. અતિકાએ ફરીથી ઈમરાનને તેમના અંગત જીવન વિશે પૂછ્યું. આના પર ઈમરાને શરમાઈને કહ્યું, ‘હવે હું પરિણીત પુરુષ છું… વધુ શું કહું.’
‘સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, પહેલા હું ક્યારેય કોઈના જીવન સાથી બનવામાં માનતો ન હતો, પરંતુ હવે મને લાગે છે કે મારી પાસે જીવનસાથી છે. હું લગ્ન કરવા માગતો ન હતો કારણ કે મને લાગતું હતું કે તે નિષ્ફળ જશે. તે સમયે, જ્યારે પણ કોઈ મારી સાથે જીવનસાથી રાખવાની વાત કરે ત્યારે હું વિચારતો કે શું મારી પાસે પણ આવી વ્યક્તિ હશે? શું હું પણ આટલો ભાગ્યશાળી હોઈશ?’
પ્રેમ વિશે વાત કરતી વખતે ઈમરાન આતિકાને નેલ્સન મંડેલાને મળવાની કહાની સંભળાવે છે. તેઓ કહે છે કે, ‘એકવાર મને અને મારી પહેલી પત્ની જેમિમાને નેલ્સન મંડેલાએ ફંડ એકત્ર કરવા માટે ટ્રેનની મુસાફરીમાં આમંત્રણ આપ્યું હતું. ત્યાં મેં મંડેલાને તેમની પત્ની સાથે બેઠેલા જોયા. તેમની વચ્ચેની કેમેસ્ટ્રી શાનદાર હતી. પછી મેં વિચાર્યું, શું મારો પણ કોઈ આવો જીવનસાથી હશે? પણ હવે હું કહી શકું છું કે હા મારો પણ એક આવો જીવનસાથી છે.’
