32 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
તારીખ- 22 સપ્ટેમ્બર 2019
સ્થળ- અમેરિકાનું ટેક્સાસ રાજ્ય
પીએમ મોદી ટેક્સાસના હ્યુસ્ટનમાં ‘હાઉડી મોદી’ કાર્યક્રમને સંબોધિત કરી રહ્યા હતા. આ દરમિયાન મોદીએ ટ્રમ્પની હાજરીમાં કહ્યું, અબ કી બાર ટ્રમ્પ સરકાર. અમેરિકામાં એક વર્ષ પછી જ ચૂંટણી હતી. આવી સ્થિતિમાં મોદીનું આ નિવેદન ડેમોક્રેટિક પાર્ટીના વિરોધમાં અને ટ્રમ્પના સમર્થનમાં જોવા મળ્યું હતું.
તારીખ- 22 જૂન 2023
સ્થળ- વોશિંગ્ટન ડીસી
પીએમ મોદી યુએસ સંસદના સંયુક્ત સત્રને સંબોધિત કરી રહ્યા હતા. આ દરમિયાન તેમણે કહ્યું, “અમેરિકામાં લાખો લોકો એવા છે જેમના મૂળ ભારતમાં છે. ઘણા લોકો આ ગૃહમાં ગર્વથી બેઠા છે.” આટલું કહીને મોદી એકાએક પાછળ ફરી ગયા અને પછી હસતાં હસતાં કમલા સામે જોયું અને કહ્યું, મારી પાછળ એક પણ બેઠા છે.
તેમની વાત સાંભળીને ગૃહમાં હાજર તમામ નેતાઓ ઉભા થઈ ગયા અને તાળીઓ પાડવા લાગ્યા. આખું ઘર તાળીઓના ગડગડાટથી ગૂંજવા લાગ્યું. ગૃહના સ્પીકર માઈક જોન્સન પણ ખુરશી પરથી ઉભા થયા અને તાળીઓ પાડવા લાગ્યા.
5 નવેમ્બરે 2 મહિના પછી યોજાનારી યુએસ પ્રમુખપદની ચૂંટણીમાં કમલા અને ટ્રમ્પ આમને-સામને છે. આ પહેલા મોદી અમેરિકા પહોંચી ગયા છે. તેઓ ન્યૂયોર્કમાં 25 હજાર ભારતીયોને સંબોધિત કરશે. અમેરિકામાં લગભગ 50 લાખ ભારતીય મૂળના લોકો રહે છે. જે ચૂંટણીમાં નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવી શકે છે.
આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ ઉઠે છે કે ચૂંટણી પહેલા મોદીનું અમેરિકા જવું કોના માટે ફાયદાકારક રહેશે, કમલા અને ટ્રમ્પના મોદી સાથેના સંબંધો કેવા છે, ભારતીય મુદ્દાઓ પર બંને ઉમેદવારોનું શું વલણ છે?
ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ પીએમ મોદીને પોતાના મિત્ર માને છે અને તેમને ‘ફેન્ટાસ્ટિક મેન’ કહે છે.
અમેરિકી સંસદમાં કમલાના વખાણ કરતા વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી.
PM મોદીએ 12 મિનિટ સુધી સતત ટ્રમ્પના વખાણ કર્યા… બંને નેતાઓ વચ્ચે અત્યાર સુધીની ભાગીદારી ટ્રમ્પ અને મોદી વચ્ચે ખૂબ જ મજબૂત સંબંધો રહ્યા છે. બંને એકબીજાને સારા મિત્રો કહે છે અને એકબીજાને ખૂબ જ હૂંફથી મળે છે. સપ્ટેમ્બર 2019માં જ્યારે મોદી અમેરિકાની મુલાકાતે ગયા ત્યારે તેમના માટે ટેક્સાસમાં “હાઉડી મોદી” કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું.
પીએમ મોદીને સાંભળવા માટે 50 હજાર ભારતીયો આવ્યા હતા. ટ્રમ્પે પણ આ કાર્યક્રમમાં ભાગ લીધો હતો. ત્યારબાદ પીએમ મોદીએ 12 મિનિટ સુધી ટ્રમ્પના વખાણ કર્યા. આટલા લાંબા સમય સુધી મોદીના વખાણ સાંભળીને ટ્રમ્પ હસતા હતા.
પીએમ મોદીએ ટ્રમ્પના વખાણ કરતાં કહ્યું હતું-
ટ્રમ્પ વિશ્વભરમાં લોકપ્રિય છે. પૃથ્વી પર દરેક વ્યક્તિ તેમને ઓળખે છે. વિશ્વ ટ્રમ્પને રાષ્ટ્રપતિ બનતા પહેલા જ ઓળખતું હતું. તેમણે સીઈઓથી કમાન્ડર ઇન ચીફ સુધીની સફર કરી છે. ભારતના લોકો ‘અબકી બાર, ટ્રમ્પ સરકાર’ ના નારા સાથે જોડાયેલા અનુભવે છે.
ભારતીયોમાં મોદીએ કરેલા આ નિવેદન પર ભારતમાં વિવાદ થયો હતો. રાહુલ ગાંધીએ કહ્યું કે જયશંકરે વડાપ્રધાન મોદીને થોડી કૂટનીતિ શીખવવી જોઈએ. તેમના નિવેદનથી ડેમોક્રેટિક પાર્ટી નારાજ થઈ શકે છે. ટીકા બાદ જયશંકરે ખુદ મોદીના ભાષણ પર સ્પષ્ટીકરણ આપ્યું હતું.
2019માં હાઉડી મોદી પછી ટ્રમ્પે ફેબ્રુઆરી 2020માં ભારતની મુલાકાત લીધી હતી. અમદાવાદમાં વિશ્વના સૌથી મોટા ક્રિકેટ સ્ટેડિયમમાં તેમના સ્વાગત માટે એક કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. તેને ‘નમસ્તે ટ્રમ્પ’ નામ આપવામાં આવ્યું હતું. જેમાં 1 લાખથી વધુ લોકોએ ભાગ લીધો હતો. પીએમ મોદીએ તેમનો હાથ પકડીને સ્ટેડિયમની મુલાકાત પણ લીધી હતી.
ટ્રમ્પે હાલમાં જ કહ્યું હતું કે તેઓ તેમની અમેરિકા મુલાકાત દરમિયાન મોદીને મળવા માગે છે.
કમલાના ભાષણોમાં ભારતની ધરોહરનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ તે ભારત આવ્યા ન હતા 2021માં મોદી પહેલીવાર કમલાને મળ્યા હતા. આ દરમિયાન તેણે કમલાને ભારત આવવાનું આમંત્રણ આપ્યું હતું, પરંતુ તે છેલ્લા 4 વર્ષમાં એકવાર પણ ભારત આવ્યા ન હતા. ગયા વર્ષે 2023માં જ્યારે મોદી ફરીથી અમેરિકા ગયા ત્યારે કમલાએ તેમના માટે લંચનું આયોજન કર્યું હતું. આ દરમિયાન તેમણે લગભગ 15 મિનિટનું ભાષણ આપ્યું.
જો કે, ભાષણમાં ભારત સાથે સંબંધિત તેમના વારસાનો વધુ ઉલ્લેખ હતો અને પીએમ મોદીનો ઓછો ઉલ્લેખ હતો. કમલાએ પીએમ મોદીની કોરોના સાથેની લડાઈ અને ભારતની આર્થિક પ્રગતિની પ્રશંસા કરી હતી.
તે જ સમયે, પીએમ મોદીએ કમલા હેરિસના સ્વાગત માટે તેમનો આભાર માન્યો હતો. તેમણે કહ્યું હતું કે, “જ્યારે કમલા હેરિસની માતા અમેરિકા આવ્યા હતા, ત્યારે તેમણે પત્રો દ્વારા ભારત સાથે સંબંધો જાળવી રાખ્યા હતા. અંતર હજારો માઈલનું હતું, પરંતુ દિલ જોડાયેલા હતા. કમલા આ બાબતોને ખૂબ ઊંચાઈએ લઈ ગઈ હતી.”
અગાઉ જૂન 2021માં મોદીએ કમલાને ફોન કર્યો હતો. તેમણે અમેરિકામાં રહેતા ભારતીયોને મદદ કરવા બદલ કમલાનો આભાર માન્યો હતો.
કમલા હેરિસે સપ્ટેમ્બર 2021માં અમેરિકાની મુલાકાત દરમિયાન પીએમ મોદીને કહ્યું હતું કે ભારતે લોકશાહી અને માનવ અધિકારોનું રક્ષણ કરવાની જરૂર છે.
કમલા VS ટ્રમ્પ: ભારત માટે કોણ સારું?
ભારતીયોને વિઝા આપવાની બાબતમાં – ટ્રમ્પે H-1B પર પ્રતિબંધ લગાવ્યો હતો, કમલા પાસેથી કઇંક સારું થવાની અપેક્ષા વિઝા નીતિઓ અંગે કમલા હેરિસનું વલણ ટ્રમ્પના વલણ કરતાં વધુ લવચીક છે. નોકરીની શોધમાં ભારતથી અમેરિકા જતા લોકોને H-1B વિઝાની જરૂર પડે છે. ટ્રમ્પ હંમેશા આવા વિઝાના વિરોધમાં રહ્યા છે. તેઓ કહે છે કે તે અમેરિકન લોકો માટે ખરાબ છે. ટ્રમ્પે તેમના રાષ્ટ્રપ્રમુખના કાર્યકાળ દરમિયાન H-1B પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો.
તે જ સમયે, કમલા હેરિસ વિઝા મુદ્દે નરમ વલણ અપનાવે છે. તે ઈચ્છે છે કે અમેરિકા દેશને જોઈએ તેટલા વિઝા આપે જેથી ઈમિગ્રન્ટ્સ અમેરિકામાં રહી શકે. આ હિસાબે ભારતીયો માટે કમલા હેરિસ વધુ સારી છે.
આ જ કારણ છે કે અમેરિકાના 55% ભારતીયો ડેમોક્રેટિક પાર્ટીના સમર્થક છે. તે જ સમયે માત્ર 25% ભારતીયોને રિપબ્લિકન પાર્ટીના સમર્થક માનવામાં આવે છે.
વેપારના મામલામાં- ટ્રમ્પે ભારતને સ્પેશિયલ બિઝનેસ પાર્ટનરની શ્રેણીમાંથી હટાવી દીધું વેપાર મુદ્દે ટ્રમ્પ સરકાર ભારત માટે વધુ નુકસાનકારક છે. ટ્રમ્પ આયાત મોંઘી બનાવવા અને અમેરિકન નિકાસને પ્રોત્સાહન આપવાના પક્ષમાં છે. તેનાથી ભારતને નુકસાન થઈ શકે છે. ટ્રમ્પના કાર્યકાળ દરમિયાન ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે વેપારના મુદ્દે વિવાદના અનેક પ્રસંગો આવ્યા હતા.
ટ્રમ્પે પોતાના પ્રથમ કાર્યકાળ દરમિયાન ભારતને સ્પેશિયલ બિઝનેસ પાર્ટનરની શ્રેણીમાંથી હટાવી દીધું હતું. આ કેટેગરીમાં સામેલ દેશ અમેરિકામાં લગભગ 2 હજાર પ્રોડક્ટ્સ કોઈપણ ટેક્સ વગર વેચી શકે છે. પરંતુ ટ્રમ્પે કહ્યું કે ભારત આ સિસ્ટમનો ફાયદો ઉઠાવે છે. ભારત પોતે ઓછો ટેક્સ ભરવા માગે છે પરંતુ અમેરિકન કંપનીઓ પાસેથી વધુ ટેક્સ વસૂલ કરે છે.
જુલાઈ 2024માં ટ્રમ્પે એક ચૂંટણી રેલીમાં કહ્યું હતું કે ભારતે હાર્લી ડેવિડસન પર 200% ટેરિફ લાદી છે. ટેરિફ લાદવાને કારણે બાઈક મોંઘી થઈ ગઈ છે. એટલા માટે અમેરિકન કંપની ત્યાં પોતાની બાઇક વેચી શકી નથી. ટ્રમ્પે કહ્યું કે ભારત વિદેશી કંપનીઓને પોતાના દેશમાં લાવવા માગે છે પરંતુ તેમના ઉત્પાદનો પર મોંઘા ટેરિફ લાદે છે. ડેમોક્રેટ્સ વેપાર ખાધ અને ટેરિફ વિશે વધુ સાચા છે.
ભારતની આંતરિક રાજનીતિ – બાઇડન સરકારે ભારતની આંતરિક રાજનીતિ પર ટિપ્પણી કરીને ભારત સરકારને ઘણી વાર અસ્વસ્થ બનાવી છે. આ મામલે ટ્રમ્પ સરકારનો રેકોર્ડ સારો રહ્યો છે.
માનવ અધિકાર અને કાશ્મીર મુદ્દો
કાશ્મીર અને માનવ અધિકાર અંગે કમલા હેરિસનું સ્ટેન્ડ ભારત સાથે મેળ ખાતું નથી. કમલાએ કાશ્મીરમાં કલમ 370 હટાવવા અને તેના પછીના માનવાધિકાર સાથે જોડાયેલા પ્રશ્નો પર નિવેદન આપ્યું હતું. તેમણે મોદી સરકારની પણ ટીકા કરી હતી.
ઓક્ટોબર 2019માં, કલમ 370 હટાવ્યા બાદ હેરિસે કહ્યું હતું કે, “અમારે કાશ્મીરીઓને યાદ અપાવવાના છે કે તેઓ દુનિયામાં એકલા નથી. અમે પરિસ્થિતિ પર નજર રાખી રહ્યા છીએ. જો પરિસ્થિતિ બદલાશે તો હસ્તક્ષેપ કરવાની જરૂર પડશે.”
જોકે ઉપરાષ્ટ્રપતિ બન્યા બાદ કમલા હેરિસના વલણમાં બદલાવ આવ્યો છે. તેમણે ક્યારેય એવું કોઈ નિવેદન આપ્યું નથી જેનાથી ભારત સરકારને અસ્વસ્થતા થાય.
ડેમોક્રેટિક પાર્ટી અને કમલા હેરિસનું ઇમિગ્રન્ટ્સ અંગે સ્ટેન્ડ ડેમોક્રેટિક પાર્ટી ગેરકાયદેસર ઇમિગ્રેશન પર તેના નબળા વલણ માટે પણ જાણીતી છે. આ માટે પાર્ટીની ટીકા થઈ રહી છે. જોકે, કમલા હેરિસ ઈમિગ્રેશનને લઈને કડક કાયદા લાવવાની હિમાયત કરે છે. કમલાનો આરોપ છે કે રિપબ્લિકન સરકાર આ સમસ્યાનો કોઈ ઉકેલ ઈચ્છતી નથી.
હકીકતમાં દરરોજ હજારો લોકો ગેરકાયદેસર રીતે અમેરિકામાં પ્રવેશ કરી રહ્યા છે. તેઓ અમેરિકામાં નાની-નાની નોકરી કરીને કે મજૂરી કરીને જીવે છે. અમેરિકન ઉદ્યોગપતિઓને ફેક્ટરીઓ ચલાવવા માટે સસ્તા મજૂરની જરૂર પડે છે. જો ગેરકાયદેસર ઇમિગ્રેશન બંધ થાય તો તેમને સસ્તી મજૂરી નહીં મળે.
તે જ સમયે, જો ઇમિગ્રેશન કાયદેસર કરવામાં આવે છે, તો આ કામદારોને સરકારી નિયમો અનુસાર પગાર ચૂકવવો પડશે. તેનાથી બિઝનેસ કંપનીઓના નફામાં ઘટાડો થશે. આ જ કારણ છે કે મોટા ભાગના ઉદ્યોગપતિઓ સરકાર પર વર્તમાન સિસ્ટમમાં ફેરફાર ન કરવા દબાણ કરે છે. આ જ કારણ છે કે મોટાભાગના ઉદ્યોગપતિઓ ડેમોક્રેટિક પાર્ટીના સમર્થનમાં છે અને તેમને વધુ દાન પણ આપી રહ્યા છે.
અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં ઇમિગ્રેશન એક મોટો મુદ્દો બની ગયો છે.
ચીનનો મુકાબલો કરવામાં કમલા કે ટ્રમ્પ કોણ વધુ સારું? ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર ડિફેન્સ સ્ટડીઝ એન્ડ એનાલિસિસના પ્રિયંકા સિંહનું કહેવું છે કે અમેરિકા ચીનને સૌથી મોટો ખતરો માને છે. આવી સ્થિતિમાં, જે પણ પક્ષ સત્તામાં હશે, તે ચીન સાથે તે જ રીતે વ્યવહાર કરશે જે રીતે તે કરતું આવ્યું છે. જો ટ્રમ્પ વધુ અવાજ ઉઠાવશે તો તેઓ ચીનને લઈને અનેક નિવેદનો આપતા રહેશે, પરંતુ સરકારી સ્તરે બંને પક્ષો ચીન પ્રત્યે સમાન વલણ જાળવી રાખશે.
તેઓ ઘણી વખત કહે છે કે તેઓ ચીનથી આવતા માલ પર ભારે ટેરિફ લાદશે. પરંતુ બિડેન સરકારે પણ આવા પગલા લીધા છે. બિડેન વહીવટીતંત્રે ચાઈનીઝ ઈવી, સેમિકન્ડક્ટર, બેટરી, સોલાર સેલ, સ્ટીલ જેવી વસ્તુઓ પર 100% સુધી ટેરિફ લાદ્યો છે. આનો ફાયદો ભારતને મળી શકે છે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી સેમિકન્ડક્ટર ઉદ્યોગને ભારતમાં લાવવા માંગે છે.
કોણ વધુ સારી નિષ્ણાત ટિપ્પણી- પ્રિયંકા સિંહ કહે છે કે ભલે કમલા હેરિસ કે ટ્રમ્પ જીતે, ભારત-અમેરિકા સંબંધોમાં કોઈ ખાસ બદલાવ નહીં આવે. બંને ભારત માટે સારા છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે આર્થિક, સૈન્ય અથવા રાજદ્વારી સંબંધો નોંધપાત્ર રીતે આગળ વધ્યા છે.
આગામી રાષ્ટ્રપતિ જે પણ પક્ષનો હશે તે તેને આગળ લઈ જશે. હવે તેમાં કોઈ બ્રેક નહીં આવે. કેટલીક બાબતો પર મુદ્દાઓ હશે પરંતુ તેનાથી બંને દેશોના સંબંધોમાં કોઈ ફરક નહીં પડે. તેમ છતાં, એવા કેટલાક મુદ્દાઓ છે જ્યાં બે વહીવટીતંત્રો વચ્ચે તફાવતો જોઈ શકાય છે. ભારત કોઈ એક ઉમેદવારને સમર્થન આપે તેવી શક્યતા બહુ ઓછી છે.
