8 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
2007ની વાત છે. પાકિસ્તાનની જનરલ ચૂંટણીને હવે માત્ર 2 મહિના બાકી રહ્યા છે. 27 ડિસેમ્બરે પાકિસ્તાન પીપલ્સ પાર્ટીના નેતા બેનઝીર ભુટ્ટો રાવલપિંડીમાં રેલી યોજીને પોતાની કાર તરફ જઈ રહ્યા હતા. ત્યારબાદ 15 વર્ષના છોકરા બિલાલે તેમના પર ગોળીબાર કર્યો અને પછી ધમાકો કરીને પોતાની જાતને ઉડાવી દીધી.
બેનઝીરની હત્યાને 3 જ દિવસ થયા હતા કે 30 ડિસેમ્બરે 19 વર્ષના યુવકને પાર્ટીમાં બેનઝીરના પદ પર બેસાડવામાં આવ્યો. આટલી નાની ઉંમરે તેણે તેની રાજકીય આવડતના કારણે પાર્ટીમાં અધ્યક્ષ પદ મળ્યું ન હતું.
હકીકતમાં, જે છોકરો અધ્યક્ષ બન્યો તે બીજું કોઈ નહીં પણ પાકિસ્તાનના એકમાત્ર મહિલા વડા પ્રધાન બેનઝીર ભુટ્ટોના પુત્ર બિલાવલ ભુટ્ટો અને આસિફ અલી ઝરદારી હતા. હવે બેનઝીરના મૃત્યુને 16 વર્ષ વીતી ગયા છે.
પાકિસ્તાન ફરી રાજકીય ઊથલપાથલમાંથી પસાર થઈ રહ્યું છે, ફેબ્રુઆરી 2024માં ચૂંટણી છે. નવાઝ શરીફ 4 વર્ષના વનવાસ બાદ રાજનીતિ માટે દેશમાં પરત ફર્યા છે. પૂર્વ વડાપ્રધાન ઈમરાન ખાન જેલમાં કેદ છે. આ દરમિયાન પાકિસ્તાન પીપલ્સ પાર્ટીએ ફરી એકવાર બિલાવલ પર દાવ લગાવ્યો છે. પાર્ટી દ્વારા તેને વડાપ્રધાન પદના દાવેદાર જાહેર કરવામાં આવ્યા છે.
આજે આપણે જાણીશું કે બિલાવલ કોણ છે, જે પાકિસ્તાનના શિવ મંદિરમાં પૂજા કરે છે અને પીએમ મોદીને અપશબ્દો કહે છે, શું તે પાકિસ્તાની રાજકારણના અનુભવી નવાઝ અને પોસ્ટર બોય ઈમરાન ખાનને હરાવીને વડાપ્રધાન બની શકશે?
માતાના અવસાનના 3 દિવસ બાદ બિલાવલ ભુટ્ટો પાર્ટીમાં માતાનું સ્થાન લેવા પહોંચેલાં
સપ્ટેમ્બર 1988માં જે પરિવારમાં બિલાવલ ભુટ્ટોનો જન્મ થયો હતો, એ નક્કી હતું કે તેઓ પાકિસ્તાનની રાજનીતિથી અછૂત રહી શકશે નહીં. બિલાવલનો જન્મ 21 સપ્ટેમ્બર 1988ના રોજ થયો હતો, પાકિસ્તાનમાં સામાન્ય ચૂંટણીના લગભગ બે મહિના પહેલા, જેમાં પાકિસ્તાન પીપલ્સ પાર્ટીએ જીત મેળવી હતી.
જ્યારે તેની માતા બેનઝીરે વડાપ્રધાન તરીકે શપથ લીધા ત્યારે બિલાવલ લગભગ 3 મહિનાના હતા. બેનઝીર માત્ર પાકિસ્તાનના જ નહીં પરંતુ સમગ્ર મુસ્લિમ વિશ્વની પ્રથમ મહિલા વડાપ્રધાન હતા. તેમના દાદા ઝુલ્ફીકાર અલી ભુટ્ટો પાકિસ્તાનના પહેલા રાષ્ટ્રપતિ અને પછી વડાપ્રધાન હતા.
તેમના પિતા આસિફ અલી ઝરદારી પણ પાકિસ્તાની રાજકારણનો જાણીતો ચહેરો હતા. જોકે આસિફ અલી ઝરદારીની ઈમેજ બિલાવલની માતા અને દાદાની સરખામણીમાં વધુ મજબૂત નહોતી. જ્યારે બિલાવલ 2 વર્ષના હતા ત્યારે ઝરદારીને જેલમાં જવું પડ્યું હતું. તેમના પર ભ્રષ્ટાચારનો આરોપ હતો. ઝરદારી પાકિસ્તાનમાં મિસ્ટર 10 ટકા તરીકે કુખ્યાત હતા.
તેમના પર આરોપો હતા કે તેમણે તેમની પત્નીના વડાપ્રધાન બનવાનો ફાયદો ઉઠાવ્યો અને દરેક પ્રોજેક્ટમાં 10 ટકા કમિશન લીધું. ઝરદારીએ 1988 થી 2007 સુધી પાકિસ્તાનમાં 14 વર્ષ જેલમાં વિતાવ્યા હતા. મતલબ કે બિલાવલના બાળપણનો મોટાભાગનો સમય તેમના પિતા જેલમાં જ રહ્યા હતા.
માતા બેનઝીર અને પિતા આસિફ અલી ઝરદારી સાથે બિલાવલ ભુટ્ટો.
બિલાવલે તેમનું મોટાભાગનું બાળપણ લંડન અને દુબઈમાં વિતાવ્યું હતું. તેમની માતાના અવસાન અને પાર્ટીમાં આટલા મહત્ત્વપૂર્ણ પદ પર તેમની અચાનક નિમણૂક હોવા છતાં, બિલાવલ શરૂઆતમાં રાજકારણમાં સક્રિય ન હતા. ઈતિહાસમાં ડિગ્રી મેળવવા માટે તેઓ ઓક્સફર્ડ યુનિવર્સિટીમાં પાછા ફર્યા.
2010માં જ્યારે તે પાકિસ્તાન પરત ફર્યા ત્યારે તેના પિતા આસિફ અને દેશના વડાપ્રધાન યુસુફ રઝા ગિલાની ભ્રષ્ટાચારના આરોપોથી ઘેરાયેલા હતા. ગિલાનીએ બે વર્ષમાં ખુરશી છોડવી પડી હતી.
બિલાવલ ભુટ્ટો 2 વર્ષ સુધી પાકિસ્તાનમાં રહ્યા, જો કે આ સમય દરમિયાન પણ તેઓ પાર્ટીના કાર્યક્રમો પૂરતા મર્યાદિત રહ્યા હતા. તેમની સત્તાવાર એન્ટ્રી 27 ડિસેમ્બર 2012ના રોજ બેનઝીરની 5મી પુણ્યતિથિએ થઈ હતી. પાકિસ્તાનમાં સામાન્ય ચૂંટણીનો સમય હતો. બિલાવલને તેમના પિતાની આગેવાનીમાં એક રેલીમાં પાકિસ્તાનના લોકોને સંબોધિત કરવા લાવવામાં આવ્યા હતા.
બિલાવલનું પહેલું ભાષણ
24 વર્ષના બિલાવલે પોતાનું પહેલું ભાષણ યાદ કરી લીધું હતું. આ પ્રથમ વખત હતો જ્યારે તે કોઈપણ પ્રિસ્ક્રિપ્શન વિના સ્ટેજ પર હતા. આસિફ અલી ઝરદારીએ હવામાં હાથ ઉંચા કરીને જનતા સમક્ષ રજૂ કર્યા હતા. જિયો ટીવીના પત્રકાર હામિદ મીરના જણાવ્યા અનુસાર, ભુટ્ટોની ઉર્દૂ સારી ન હોવા છતાં, તેમણે સંકોચ વિના તેમનું ભાષણ વાંચ્યું.
પ્રથમ ભાષણમાં ભુટ્ટોએ અંગ્રેજી ઉચ્ચાર ઉર્દૂમાં કહ્યું હતું – હું, ઝુલ્ફીકાર અલી ભુટ્ટોનો વારસદાર, હું, શહીદ બેનઝીર ભુટ્ટોનો પુત્ર તમને પૂછું છું. મારી માતાના હત્યારાઓને કેમ સજા નથી મળી રહી? જો તમે એક ભુટ્ટોને મારશો તો દરેક ઘરમાંથી એક ભુટ્ટો બહાર આવશે.
તેમની માતાની જેમ તેમણે લોકોની ખોરાક, કપડાં અને આશ્રયની જરૂરિયાતો પૂરી કરવાનું વચન આપ્યું હતું. કેટલાક લોકો તેમનામાં બેનઝીરની ઝલક જોઈ શક્યા હતા, જો કે, અન્યને તેઓ તેમના પિતાની કઠપૂતળી લાગતા હતા, જેઓ ભુટ્ટોના નામનો ઉપયોગ કરીને રાજકારણમાં રહેવા માંગતા હતા.
27 ડિસેમ્બર 2012ના રોજ યોજાયેલી રેલીમાં બિલાવલ ભુટ્ટો તેમના પિતા સાથે.
આ સમયે બિલાવલ એકલા નહોતા, જે પહેલીવાર પાકિસ્તાનની રાજનીતિમાં પ્રવેશી રહ્યા હતા. તેની સાથે પાકિસ્તાન ક્રિકેટનો પોસ્ટર બોય ઈમરાન ખાન પણ પહેલીવાર ચૂંટણી લડી રહ્યો હતો. ક્રિકેટમાંથી રાજનીતિમાં પ્રવેશેલા ઈમરાન બિલાવલને કોઈ નવોદિતો કરતાં વધુ મહત્ત્વ આપતા નહોતા. બિલાવલની નબળી ઉર્દૂ પર તે વારંવાર તેમનો મજાક ઉડાવતા.
બિલાવલથી તદ્દન વિપરીત, ઈમરાને પાકિસ્તાનની રાજનીતિમાં સ્થાન બનાવવા માટે ઈસ્લામનો સહારો લીધો. તેણે તાલિબાનને સમર્થન આપવાનું શરૂ કર્યું. તે સમયે ઇમરાને તેની ભારત મુલાકાત માત્ર એટલા માટે રદ કરી હતી કારણ કે ત્યાં લેખક સલમાન રશ્દી આવે તેવી શક્યતા હતી. સાથે જ સલમાન રશ્દી પર ઈસ્લામનું અપમાન કરવાનો આરોપ છે.
ઈમરાનને ધાર્મિક છબી અપનાવવાનો ફાયદો મળ્યો કે તેમની પાર્ટીએ 2013ની સામાન્ય ચૂંટણીમાં 35 બેઠકો જીતી. જ્યારે પાકિસ્તાન પીપલ્સ પાર્ટીને 76 બેઠકોનું નુકસાન થયું હતું અને તે 118થી ઘટીને 42 બેઠકો પર આવી ગઈ હતી. આ ચૂંટણીમાં નવાઝ શરીફની પાર્ટી વિજેતા બનીને ઉભરી આવી હતી.
જ્યારે પિતા વચ્ચે મતભેદ હતા ત્યારે બિલાવલ માતાની પુણ્યતિથિ પર પણ આવ્યા ન હતા
પિતાના માર્ગદર્શનમાં રાજનીતિની શરૂઆત કરનાર બિલાવલે 2014માં મોટા પડકારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. પિતા આસિફ અલી ઝરદારી સાથે બિલાવલના મતભેદો વધવા લાગ્યા. બંને વચ્ચેના મતભેદને કારણે પાર્ટી બે ભાગમાં વહેંચાઈ ગઈ. બિલાવલના સમર્થકો ભુટ્ટો સાથીઓ તરીકે અને તેમના પિતાના સમર્થકો ઝરદારીના વફાદાર તરીકે જાણીતા થયા.
બંને પોતાની જીદથી પીછેહઠ કરવા તૈયાર ન હતા. સ્થિતિ એવી બની કે બિલાવલે તેની માતાની સાતમી પુણ્યતિથિના કાર્યક્રમમાં પણ હાજરી આપી ન હતી. કહેવામાં આવ્યું હતું કે બંને વચ્ચે ટિકિટની વહેંચણી અને પાર્ટી ચલાવવાની પદ્ધતિને લઈને મતભેદ હતા. એક સમયે ઝરદારીએ બિલાવલને સાઇડલાઇન કરવાનો નિર્ણય પણ લીધો હતો.
બિલાવલ પોતાના ભાષણોમાં વિપક્ષી પાર્ટીઓને સીધો ટોણો મારતો હતો, આ વાત તેમના પિતાને પસંદ ન હતી જેઓ ચાલાકીનું રાજકારણ કરતા હતા. તેઓ ઈચ્છતા હતા કે બિલાવલ તેમના ભાષણોમાં સંયમિત હોય. બાદમાં, તેમના પરિવારના હસ્તક્ષેપ પછી, આસિફ અલી ઝરદારીએ બિલાવલ સાથે સમાધાન કર્યું.
બિલાવલ ભુટ્ટો તેમના પિતા આસિફ અલી ઝરદારી અને પાકિસ્તાનના પૂર્વ વિદેશ રાજ્ય મંત્રી હિના રબ્બાની ખાર સાથે.
બિલાવલની પહેલી ચૂંટણી
પત્રકાર ઈમ્તિયાઝ અહેમદના જણાવ્યા અનુસાર, પાકિસ્તાન પીપલ્સ પાર્ટીએ બિલાવલ ભુટ્ટોના ચહેરા સાથે 2018ની ચૂંટણી લડી હતી. જો કે, તે પહેલાથી જ નક્કી હતું કે તેમના માટે વડાપ્રધાન પદ સુધી પહોંચવું અશક્ય છે. ચૂંટણી પહેલા બિલાવલે સમગ્ર પાકિસ્તાનનો પ્રવાસ કર્યો હતો. એક તરફ, તમામ પક્ષો રાજકીય લાભ માટે અપશબ્દો અને વ્યક્તિગત હુમલાઓનો આશરો લે છે.
જ્યારે બિલાવલે આવું કર્યું નથી. એકવાર ખૈબર પખ્તુનખ્વામાં તેમની રેલી પર પથ્થરમારો કરવામાં આવ્યો હતો. આ સમયે પણ તે હસતો રહ્યો. તેમણે તેમના સમર્થકો અને પાર્ટી કાર્યકર્તાઓને ઉત્સાહિત કર્યા. આ સમયે પાર્ટી તેના સૌથી ખરાબ તબક્કામાં હતી. તેનું કારણ તેના પિતા હોવાનું કહેવાય છે. તેમણે નવાઝ શરીફની સરકારને ઉથલાવવાનો વિરોધ કર્યો ન હતો.
જ્યારે બંને પક્ષો વચ્ચે સમજૂતી થઈ હતી કે તેઓ સેનાનો એકબીજા વિરુદ્ધ ઉપયોગ થવા દેશે નહીં. મૌન રહેવાના બદલામાં સેનાએ ઝરદારી સામેના ભ્રષ્ટાચારના આરોપો છોડી દીધા. 2018ની ચૂંટણીમાં બિલાવલે કોઈ જોખમ લીધા વિના ત્રણ સીટો પરથી ચૂંટણી લડી હતી.
વ્યૂહરચના એ હતી કે તેણે કોઈપણ ભોગે જીતીને પાકિસ્તાનની નેશનલ એસેમ્બલીમાં પહોંચવું હતું. બિલાવલ ત્રણમાંથી માત્ર એક જ સીટ જીતી શક્યા. તે પણ સિંધની બેઠક પરથી, જ્યાં તેમના પરિવારની મજબૂત પકડ માનવામાં આવે છે. 2018ની ચૂંટણીમાં પણ બિલાવલ પીપીપી માટે ચમત્કારિક પ્રદર્શન કરી શક્યા ન હતા. તેમની પાર્ટી માત્ર 54 સીટો જીતી શકી અને ત્રીજા ક્રમે રહી. સેનાના પ્રિય ઈમરાન વડાપ્રધાન બન્યા.
બિલાવલે પહેલીવાર નેશનલ એસેમ્બલીમાં પોતાના ભાષણથી લોકો તરફથી ઘણી પ્રશંસા મેળવી હતી. એટલા માટે કે તેમના ભાષણના અંતે, નવા નિયુક્ત વડા પ્રધાન ઇમરાન ખાને પણ તેમના વખાણમાં ટેબલ થપથપાવ્યું.
બિલાવલ ભુટ્ટો ઝરદારી સાંસદ તરીકે ચૂંટાયા બાદ પાકિસ્તાનની નેશનલ એસેમ્બલીમાં પોતાનું પ્રથમ ભાષણ આપી રહ્યા છે.
પીએમ મોદીને ગાળો આપીને ભારત સાથેના સંબંધો બગાડ્યા
બિલાવલ એવા કેટલાક પાકિસ્તાની નેતાઓમાં સામેલ છે જેઓ ભારત સાથે સારા સંબંધો અને પાકિસ્તાનમાં લઘુમતીઓના અધિકારોનું રક્ષણ કરવાના પક્ષમાં છે. એકવાર તેમણે મંદિરમાં પૂજા પણ કરી હતી, આ ઘટના ઓક્ટોબર 2016માં બની હતી. દિવાળીની પૂર્વસંધ્યાએ, બિલાવલે પાર્ટીના નેતાઓ સાથે કરાચીના ક્લિફ્ટન રોડ પરના શિવ મંદિરમાં પૂજા કરી હતી. બિલાવલે ભગવાન શિવને જળ અર્પણ કરીને અભિષેક કર્યો.
તે જ સમયે, 2018માં એક ભારતીય ન્યૂઝ ચેનલને આપેલા ઇન્ટરવ્યુમાં બિલાવલે કહ્યું હતું કે ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે વિવાદ હોવા છતાં, બંને દેશોએ શાંતિનો માર્ગ શોધવો જોઈએ. તેઓ બે વખત ભારત આવી ચૂક્યા છે.
પાકિસ્તાની રાજનીતિમાં ઝંપલાવતા પહેલા 2012માં પ્રથમ વખત અને ફરી 2023માં ગોવામાં યોજાયેલી SCOની બેઠક દરમિયાન ભારતની પ્રથમ મુલાકાત વખતે બિલાવલે રાહુલ ગાંધી સાથે મુલાકાત કરી અને તેમને પાકિસ્તાન આવવાનું આમંત્રણ આપ્યું. તેઓ અજમેર શરીફ પણ ગયા હતા.
બિલાવલ ભલે ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે શાંતિના હિમાયતી હોવાનો દાવો કરે છે, પરંતુ તેમના નિવેદનોએ બંને દેશો વચ્ચે ઘણી કડવાશ પેદા કરી છે.
ઈમરાન ખાનના બળવા પછી, બિલાવલને એપ્રિલ 2022માં કેબિનેટમાં સામેલ કરવામાં આવ્યો અને તે પાકિસ્તાનના સૌથી યુવા વિદેશ પ્રધાન બન્યા. આ પછી તેણે સતત બાલિશ નિવેદનો આપવાનું શરૂ કર્યું. બિલાવલ ભુટ્ટોએ ડિસેમ્બર 2022માં પીએમ મોદી પર ટિપ્પણી કરી હતી.
પાકિસ્તાનના વિદેશ મંત્રી બિલાવલ ભુટ્ટોએ કહ્યું હતું કે, “ઓસામા બિન લાદેન મરી ગયો છે પરંતુ ‘ગુજરાતનો કસાઈ’ જીવતો છે અને તે ભારતના વડાપ્રધાન છે. જ્યાં સુધી તે વડાપ્રધાન ન બને ત્યાં સુધી તેના અમેરિકા આવવા પર પ્રતિબંધ હતો.” આ નિવેદન બાદ તેની આકરી ટીકા થઈ હતી અને ભારતે તેના પર સખત વિરોધ વ્યક્ત કર્યો હતો.
બિલાવલ ભુટ્ટો કરાચીના શિવ મંદિરમાં પાર્ટીના નેતાઓ સાથે પૂજા કરી રહ્યા છે.
શું બિલાવલ ભુટ્ટો ઝરદારી બનશે વડાપ્રધાન?
3 કારણોસર અટકળો લગાવવામાં આવી રહી છે…
1. સેનાની મદદથી વિદેશ મંત્રી બન્યાઃ વિલ્સન સેન્ટર વોશિંગ્ટનમાં સાઉથ એશિયા ઈન્સ્ટિટ્યૂટના ડાયરેક્ટર માઈકલ કુગેલમેનના જણાવ્યા અનુસાર ચૂંટણી જીત્યા બાદ બિલાવલ પહેલીવાર પાકિસ્તાનની સંસદમાં પહોંચ્યા. આ પહેલા તેમને સરકારમાં કોઈ મોટું મંત્રાલય ચલાવવાનો અનુભવ નહોતો.
સેનાના સમર્થન વિના તેમના માટે સરકારમાં વિદેશ મંત્રી જેવું મોટું પદ મેળવવું શક્ય નથી. ઈસ્લામાબાદના રાજકીય નિષ્ણાત મુર્તઝા સોલંગી પણ કહે છે કે ભુટ્ટો ઝરદારી આગામી ચૂંટણીઓ પછી નબળી ગઠબંધન સરકારનું નેતૃત્વ કરી શકે તેવી શક્યતાને નકારી શકાય નહીં.
2. સેહબાઝ શરીફ કરતા વધુ વિશ્વાસપાત્ર બની રહી છે: તાજેતરમાં જ સેનાની ગુપ્તચર એજન્સીઓએ ઘણા મોટા નેતાઓના કોલ રેકોર્ડ કર્યા છે. જેમાં માત્ર વિપક્ષના નેતાઓ જ નહીં પરંતુ શાસક પક્ષના નેતાઓ પણ સામેલ હતા. જો કે આ કોલ રેકોર્ડમાં બિલાવલની પાર્ટીના એક પણ નેતાનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો નથી. આ દર્શાવે છે કે સેનાને શાહબાઝ કરતાં બિલાવલ અને તેમની પાર્ટી પર વધુ વિશ્વાસ છે.
કુગેલમેનના મતે બિલાવલ ભુટ્ટો ઝરદારી ભલે યુવા અને બિનઅનુભવી નેતા હોય, પરંતુ શાસક પક્ષોના ગઠબંધનમાં તેમનું વિશેષ સ્થાન છે. સેનાના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ તેને સમર્થન આપે છે. આ જ કારણ છે કે ભલે પાકિસ્તાનમાં અત્યાર સુધી કોઈ યુવા પીએમ નથી બન્યા પરંતુ જો સેના ઈચ્છે તો બિલાવલ આ વખતે ચોક્કસ બની શકે છે.
3. પંજાબમાં સારા પ્રદર્શનની શક્યતાઃ બિલાવલની પાકિસ્તાન પીપલ્સ પાર્ટી (PPP)માં ઈમરાન ખાનની પાકિસ્તાન તહરીક-એ-ઈન્સાફ (PTI) પાર્ટી છોડનારા ઘણા મોટા નેતાઓ સામેલ થઈ શકે છે. આ જ કારણ છે કે આ ચૂંટણીમાં પાકિસ્તાનના સિંધ પ્રાંત સિવાય બિલાવલની પાર્ટી પંજાબમાં પણ વધુ સીટો જીતી શકે છે.
પાકિસ્તાનની નેશનલ એસેમ્બલીની 266 બેઠકોમાંથી અડધી એટલે કે 141 બેઠકો પંજાબ ક્ષેત્રની છે. તેથી સરકાર બનાવવા માટે અહીં કોઈ પણ પક્ષ સારૂ પ્રદર્શન કરે તે જરૂરી છે.
સ્ત્રોત
https://www.thenews.com.pk/tns/detail/557776-ppp-the-son-and-father-party
https://www.bbc.com/news/world-asia-20849445
https://thebusinessyear.com/article/pakistan-five-key-developments-between-2010-2019/
https://www.hindustantimes.com/world-news/pakistan-election-bilawal-bhutto-wins-hearts-but-has-big-shoes-to-fill/story-koAFbYQPVtU9R6rj8qghYL.html
https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3222361/imran-khans-star-wanes-pakistans-military-pushing-bilawal-bhutto-zardari-prime-minister
