28 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
ઈરાન અને ઈઝરાયેલ વચ્ચે વધતા તણાવને કારણે મિડલ ઇસ્ટની સાથે સાથે સમગ્ર દુનિયામાં જોખમ ઉભુ થઇ રહ્યું છે. ઈરાન અને ઈઝરાયેલ વચ્ચેના તણાવને કારણે મોટા યુદ્ધનો ખતરો વધી રહ્યો છે. પરંતુ આ હવાઇ હુમલાઓને કારણે ત્રણ દેશો ખરાબ રીતે ફસાયા છે. આ ત્રણ દેશો છે- ઈરાક, સીરિયા અને જોર્ડન. ઈરાન અને ઈઝરાયેલ વચ્ચે ઘણું અંતર છે અને તેમની વચ્ચે ત્રણ દેશો આવેલા છે. ઈરાન અને ઈઝરાયેલ વચ્ચેનું સૌથી ઓછું અંતર એક હજાર કિલોમીટર છે, પરંતુ તેના માટે પણ આ ત્રણ દેશોને પાર કરવા પડશે. આવી સ્થિતિમાં, જો કોઈ એકબીજા પર હુમલો કરવા માંગે છે, તો તેમને આ ત્રણ દેશો ઉપરથી પસાર થવું પડશે.
ઈરાને 13 એપ્રિલે મધ્યરાત્રિએ ઈઝરાયેલ પર હુમલો કર્યો હતો. લગભગ એક સપ્તાહ બાદ ઈઝરાયેલે પણ ઈરાન સામે જવાબી કાર્યવાહી કરી હતી. જો કે ઈરાને ઈઝરાયેલના હુમલાના સમાચારને ફગાવી દીધા છે. જ્યારે ઈઝરાયેલ તરફથી હજુ સુધી કોઈ સત્તાવાર નિવેદન આવ્યું નથી.
આ પહેલા અમેરિકન અધિકારીઓએ ઈરાન પર ઈઝરાયેલ હુમલાનો દાવો કર્યો હતો. એવો દાવો કરવામાં આવી રહ્યો હતો કે ઈઝરાયેલે ઈરાનના ઘણા મહત્વપૂર્ણ ટાર્ગેટ પર હવાઈ હુમલા કર્યા છે. સૌથી વધુ નુકસાન ઈરાનના શહેર ઈસ્ફહાનમાં થયું છે. ઈરાનના દૃષ્ટિકોણથી ઈસ્ફહાન ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ શહેર છે, કારણ કે તેનો પરમાણુ પ્લાન્ટ પણ અહીં સ્થિત છે.
ઈરાનના ત્રણ અધિકારીઓએ અમેરિકન અખબાર ન્યૂયોર્ક ટાઈમ્સને પુષ્ટિ આપી છે કે ઈસ્ફહાન નજીક એક સૈન્ય એરબેઝ પર હુમલો થયો છે. તે જ સમયે, ઈરાનની સ્પેસ એજન્સીના પ્રવક્તા હુસૈન દલિરિયનએ ત્રણ ઈઝરાયેલ ડ્રોનને તોડી પાડવાનો દાવો કર્યો છે.
દરમિયાન, સીરિયાના સ્થાનિક મીડિયાએ પણ દાવો કર્યો છે કે મોડી રાત્રે ઇઝરાયેલની એક મિસાઇલ તેની એર ડિફેન્સ સિસ્ટમ સાથે ટકરાઇ છે. એવો પણ દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે કે ઈઝરાયેલની એક મિસાઈલ ઈરાકમાં પડી છે. જોકે, અમેરિકાએ સીરિયા અને ઈરાકમાં મિસાઈલ હુમલાની પુષ્ટિ કરી નથી.
જો કે આ બધાની વચ્ચે મિડલ ઇસ્ટમાં વધુ એક નવું યુદ્ધ ફાટી નીકળવાનો ખતરો પણ વધી ગયો છે. કારણ કે ઈરાન અને ઈઝરાયેલ વચ્ચે બીજા ઘણા દેશો આવે છે. આવી સ્થિતિમાં આ બંને દેશો વચ્ચેના તણાવને કારણે આ દેશો પર પણ સંકટમાં છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જો વસ્તુઓ બગડે છે, તો મધ્ય પૂર્વમાં પરિસ્થિતિ ખરાબથી વધુ ખરાબ થઈ શકે છે.
ઈરાન-ઈઝરાયેલ વચ્ચે પરેશાન દેશો
ઈરાન અને ઈઝરાયેલ વચ્ચેનો તણાવ માત્ર આ બે દેશો પૂરતો સીમિત નથી, પરંતુ નવ દેશો તેમાં સામેલ છે. એક તરફ ઈરાન સાથે ઈરાક, સીરિયા અને યમન છે. બીજી તરફ અમેરિકા, બ્રિટન અને જોર્ડન ઈઝરાયેલને સમર્થન આપી રહ્યા છે.
પરંતુ આ બે દેશો વચ્ચે ઈરાક, સીરિયા અને જોર્ડન ખરાબ રીતે ફસાયેલા છે. આ ત્રણ દેશો ઈરાન અને ઈઝરાયલ વચ્ચે ફસાયા છે. ઈરાન અને ઈઝરાયેલ વચ્ચેનું સૌથી ઓછું અંતર એક હજાર કિલોમીટર છે, પરંતુ તેના માટે પણ આ ત્રણ દેશોને પાર કરવા પડશે.
(ક્રેડિટ: બ્રિટાનિકા)
કેવી રીતે ફસાયા છે આ ત્રણ દેશો?
જોર્ડનઃ લગભગ 1.25 કરોડની વસ્તી ધરાવતો આ દેશ ઈરાન અને ઈઝરાયેલ વચ્ચે સેન્ડવિચ જેવો છે. જોર્ડન સીરિયા, ઈરાન અને સાઉદી અરેબિયા તેમજ વેસ્ટ બેંક અને ઈઝરાયેલ સાથે સરહદો વહેંચે છે.
સીરિયા: તેની વસ્તી લગભગ 2 કરોડ 30 લાખ છે. સીરિયા જોર્ડન કરતા વિસ્તારની દ્રષ્ટિએ મોટું છે, પરંતુ તે પણ ચારે બાજુથી ઘેરાયેલું છે. સીરિયા તુર્કી, ઇરાક, જોર્ડન, લેબેનોન અને ઇઝરાયેલ સાથે સરહદો વહેંચે છે.
ઈરાકઃ 4 કરોડ 50 લાખથી વધુ વસ્તી ધરાવતો આ દેશ વિસ્તારની દૃષ્ટિએ મધ્ય પૂર્વનો બીજો સૌથી મોટો દેશ છે. ઈરાકની સરહદો તુર્કી, ઈરાન, કુવૈત, સાઉદી અરેબિયા, જોર્ડન અને સીરિયા સાથે જોડાયેલી છે.
ઈરાન સાથે સીરિયા-ઈરાક..!
ઈરાક અને સીરિયા પણ ઈઝરાયેલ સામેના યુદ્ધમાં ઈરાનને સાથ આપી રહ્યા છે. જ્યારે ઈરાને 13 એપ્રિલે મધ્યરાત્રિએ ઈઝરાયેલ પર ડ્રોન અને મિસાઈલથી હુમલો કર્યો ત્યારે સીરિયા અને ઈરાક પણ તેમાં સામેલ હતા.
અમેરિકાના સંરક્ષણ વિભાગે દાવો કર્યો હતો કે અમેરિકાએ ઈરાન, સીરિયા, ઈરાક અને યમનથી આવતા ડ્રોન અને મિસાઈલોને તોડી પાડ્યા છે.
લેબનોનના ઈરાન સમર્થિત ઉગ્રવાદી જૂથ હિઝબુલ્લાહે પણ સીરિયામાં બનેલા ઈઝરાયેલના સૈન્ય મથક પર હુમલો કર્યો હતો. આ ઇઝરાયેલનું સૈન્ય મથક સીરિયામાં ગોલાન હાઇટ્સમાં બનેલ છે. ગોલાન હાઇટ્સ 1967થી ઇઝરાયલના કબજામાં છે.
જો કે, ઈરાન અને ઈઝરાયેલ વચ્ચેના યુદ્ધમાં ઈરાક પણ પોતાનું સંતુલન જાળવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. તેનું કારણ અમેરિકા છે. ઈરાકમાં હજુ પણ લગભગ અઢી હજાર અમેરિકન સૈનિકો છે. અને તેને ડર છે કે જો ઈઝરાયેલ અને ઈરાન વચ્ચે તણાવ વધશે તો સીરિયામાં અમેરિકન સૈનિકોની હાજરી વધી શકે છે.
મુસ્લિમ દેશ જોર્ડન કેમ ઇઝરાયલને સમર્થન આપી રહ્યું છે?
ઇઝરાયેલની સૌથી નજીકનો દેશ પણ જોર્ડન છે. ઈરાન, ઈરાક કે સીરિયામાંથી ઈઝરાયેલ તરફ કોઈ મિસાઈલ કે ડ્રોન છોડવામાં આવશે તો તે જોર્ડનમાંથી જ પસાર થશે.
13 એપ્રિલે જ્યારે ઈરાને ઈઝરાયેલ પર હુમલો કર્યો ત્યારે જોર્ડને તેની ઘણી મિસાઈલો અને ડ્રોન તોડી પાડ્યા હતા.
ઈઝરાયેલના એક અધિકારીએ દાવો કર્યો હતો કે જોર્ડને ઈરાની મિસાઈલ અને ડ્રોનને મારવા માટે ઈઝરાયેલની વાયુસેનાને તેના એરસ્પેસમાં પ્રવેશવાની પણ મંજૂરી આપી હતી. એવું માનવામાં આવે છે કે અમેરિકાએ ઈઝરાયેલ અને જોર્ડન વચ્ચે તાલમેલ જાળવી રાખ્યો હતો. આ પ્રથમ વખત હતું જ્યારે ઇઝરાયેલ અને જોર્ડન એક સાથે યુદ્ધ લડ્યા હતા.
જોર્ડનના આ પગલાને ઈઝરાયેલની મદદ સાથે જોડવામાં આવી રહ્યું છે. જો કે જોર્ડનનું કહેવું છે કે તેણે સ્વબચાવમાં આ કર્યું અને જો ઈરાનની જગ્યાએ ઈઝરાયેલ હોત તો પણ તેને આ જ કર્યું હોત.
જોર્ડનમાં રાજાશાહી છે. અહીં શાહ અબ્દુલ્લા II છે. શાહ અબ્દુલ્લા દરેક સાથે સંતુલન જાળવવા માટે જાણીતા છે. તે પેલેસ્ટાઈનને સમર્થન આપે છે. તેમણે ગાઝામાં ઈઝરાયેલની કાર્યવાહીનો પણ વિરોધ કર્યો હતો. જો કે, એવું માનવામાં આવે છે કે તેમણે આવું એટલા માટે કર્યું કારણ કે તે હમાસ સાથે દુશ્મની કરવા માંગતા ન હતા.
હવે આગળ શું?
હાલમાં મધ્ય પૂર્વમાં જબરદસ્ત તણાવ છે. ઈરાને ઈઝરાયેલના હુમલાના દાવાને ફગાવી દીધા છે. તે જ સમયે, ઈઝરાયેલે પણ ઈરાન પરના હુમલા અંગે સત્તાવાર રીતે કંઈ કહ્યું નથી.
જો કે શુક્રવારે વહેલી સવારે ઈરાન પર ઈઝરાયેલના હુમલાના સમાચાર આવ્યા બાદ યુદ્ધનો ખતરો પણ વધી રહ્યો હોવાનું જણાય છે.
કેટલાક નિષ્ણાતો માને છે કે ઈરાન ઈઝરાયેલ સાથે સીધું યુદ્ધ ટાળશે. ઈરાક, સીરિયા, લેબનોન, ગાઝા પટ્ટીમાં ઘણા ઉગ્રવાદી સંગઠનોને ઈરાનનું સમર્થન છે, જે ‘પ્રોક્સી’ તરીકે ઓળખાય છે. જો તણાવ વધશે તો ઈરાન ઈઝરાયેલ સામે પ્રોક્સી વોર વધારી શકે છે.
તે જ સમયે, અમેરિકન સેનેટર માર્કો રુબિયોએ સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ X પર લખ્યું છે કે ઈરાનની એરસ્પેસનો ઉપયોગ કર્યા વિના પણ ઇઝરાયેલ તેની પર હુમલો કરી શકે છે. રૂબિયોએ લખ્યું છે કે ઈઝરાયેલ ઈરાક અને સીરિયાની એરસ્પેસનો ઉપયોગ કરીને ઈરાનની અંદર હુમલો કરી શકે છે.
