નવી દિલ્હી25 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
પીએમ નરેન્દ્ર મોદીની અમેરિકા મુલાકાત દરમિયાન સૌથી વધુ ચર્ચાનો વિષય F-35 ફાઇટર જેટ છે. બેઠક બાદ સંયુક્ત પત્રકાર પરિષદમાં ટ્રમ્પે કહ્યું કે અમે ભારત સાથે શસ્ત્રોનું વેચાણ વધારી રહ્યા છીએ અને આખરે F-35 ફાઇટર એરક્રાફ્ટ ડીલ માટે પણ માર્ગ મોકળો કરી રહ્યા છીએ.
F-35 એ અમેરિકાનું 5મી પેઢીનું ફાઇટર એરક્રાફ્ટ છે. તેને લોકહીડ માર્ટિન કંપની દ્વારા વિકસાવવામાં આવ્યું છે. આ વિમાનનું ઉત્પાદન 2006માં શરૂ થયું હતું. તે 2015 થી યુએસ એરફોર્સ સાથે સેવામાં છે. પેન્ટાગોનના ઇતિહાસમાં આ સૌથી મોંઘુ વિમાન છે. અમેરિકા F-35 ફાઇટર પ્લેન પર સરેરાશ $82.5 મિલિયન (લગભગ રૂ. 715 કરોડ) ખર્ચ કરે છે.
તો પછી શું કારણ છે કે ટ્રમ્પ ભારત પર આ ફાઇટર જેટ ખરીદવા માટે દબાણ કરી રહ્યા છે, આટલું મોંઘુ વિમાન ખરીદવાથી ભારતને ફાયદો થશે કે નુકસાન… જાણીશું આપણે આ સ્ટોરીમાં…
F-35 ફાઇટર જેટ ડીલમાં શું ખામીઓ છે?
1. દુનિયાનું સૌથી મોંઘુ, એક F-35 વિમાનની કિંમત 700-944 કરોડ રૂપિયા
F-35ના 3 વેરિયન્ટ છે, જેની કિંમત રૂ. 700 કરોડથી રૂ. 944 કરોડની વચ્ચે છે. આ ઉપરાંત, F-35ને ઓપરેટ કરવા માટે પ્રતિ કલાક 31.20 લાખ રૂપિયાનો વધારાનો ખર્ચ થશે.
2. વાર્ષિક જાળવણી ₹53 કરોડ, ઉડાનના દરેક કલાકનો ખર્ચ 30 લાખ
યુએસ સરકારના કામ પર નજર રાખતી સંસ્થા ગવર્મેન્ટ એકાઉન્ટિબિલિટી ઓફિસ (GAO) ના નવા અંદાજ મુજબ, F-35 વિકસાવવાના યુએસ સરકારના પ્રોજેક્ટનો આજીવન ખર્ચ 2 લાખ કરોડ ડોલર એટલે કે લગભગ 170 લાખ કરોડ રૂપિયા હશે. 2018માં, આ પ્રોગામનો કુલ ખર્ચ 1.7 લાખ કરોડ ડોલર એટલે કે 157 લાખ કરોડ રૂપિયા નક્કી કરવામાં આવ્યો હતો. આ સંસ્થાનું કહેવું છે કે આ ફાઇટર જેટના જાળવણી ખર્ચમાં વધારો થવાને કારણે તેનો આજીવન ખર્ચ પણ વધ્યો છે.
GAO અનુસાર, એક F-35ના જાળવણી માટે દર વર્ષે 53 કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ થશે. આ ઉપરાંત, તેની પ્રતિ કલાકની ફ્લાઇટ પર 30 લાખ રૂપિયાનો ખર્ચ થશે. આવી સ્થિતિમાં, જો ભારત આ વિમાન 1000 કરોડ રૂપિયામાં ખરીદે છે, તો તેના 60 વર્ષના સેવા સમયગાળામાં 3,180 કરોડ રૂપિયા ખર્ચ થશે. આ વિમાનની કિંમત કરતાં ત્રણ ગણું વધારે છે.
3. ડ્રોન ટેક્નોલોજી સામે ફાઇટર જેટ જૂના, રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધમાં જોવા મળ્યા
ડ્રોન ટેકનોલોજીએ યુદ્ધ લડવાની રીત બદલી નાખી છે. ફાઇટર જેટ કરતાં ડ્રોનથી ફ્રન્ટ લાઇન પર હુમલો કરવો સરળ છે. રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધમાં ફ્રન્ટ લાઇનની નજીક એન્ટી-એરક્રાફ્ટ સિસ્ટમની હાજરીને કારણે ફાઇટર જેટ માટે હુમલો કરવો મુશ્કેલ છે. આવી સ્થિતિમાં, નાના અને અત્યંત ઓછી કિંમતના ડ્રોન સૌથી ઘાતક શસ્ત્રો સાબિત થયા છે.
4. ઈલોન મસ્કે કહ્યું- કેટલાક મૂર્ખ લોકો હજુ પણ F-35 જેવા ફાઇટર જેટ બનાવી રહ્યા છે
મસ્કે X પર એક પોસ્ટમાં વીડિયો અપલોડ કર્યો હતો. આમાં, સેંકડો નાના ડ્રોન એક સાથે આકાશને ઘેરી રહ્યા હતા. મસ્કે લખ્યું: કેટલાક મૂર્ખ લોકો હજુ પણ F-35 જેવા પાયલોટેડ ફાઇટર જેટ બનાવી રહ્યા છે.
મસ્કે કહ્યું કે F-35ની ડિઝાઇન શરૂઆતના તબક્કે ખામીયુક્ત હતી. તે એવી રીતે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું હતું કે દરેક વ્યક્તિ દરેક સુવિધાનો લાભ લઈ શકે. પરંતુ આનાથી F-35 એક મોંઘુ અને જટિલ પ્રોડક્ટ બની ગયું છે. આવી ડિઝાઇન ક્યારેય સફળ થવાની નહોતી. ગમે તે હોય, ડ્રોનના યુગમાં આવા ફાઇટર જેટનો હવે કોઈ અર્થ નથી. આ ફક્ત પાઇલટને મારવા માટે છે.
ટ્રમ્પ ભારતને F-35 કેમ વેચવા માંગે છે?
કોંગ્રેસનલ રિસર્ચ સર્વિસ (CRS), જે યુએસ સંસદ માટે સંશોધન અને વિશ્લેષણ કરે છે, જેને કોંગ્રેસ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે તે કહે છે કે ભારત આગામી 10 વર્ષમાં 200 અરબ ડોલર એટલે કે લગભગ 17 લાખ કરોડ રૂપિયા ખર્ચ કરશે. ટ્રમ્પ આ ખર્ચમાં અમેરિકાને સૌથી મોટો હિસ્સો ધરાવતો દેશ બનાવવા માંગે છે.
અમેરિકા પહેલા, રશિયાએ પાંચમી પેઢીના Su 57 વેચવાની ઓફર કરી છે. આવી સ્થિતિમાં તમામ ઉત્પાદનો પર આયાત ડ્યુટી વધારવાનું દબાણ લાવી ટ્રમ્પ ભારત સાથે આ સોદો કરવા માંગે છે.
ભારતીય વાયુસેનાને 42 સ્ક્વોડ્રન વિમાનોની જરૂર છે. તેના બદલે, વાયુસેના પાસે ફક્ત 31 સ્ક્વોડ્રન છે. આમાં પણ સક્રિય સ્ક્વોડ્રનની સંખ્યા માત્ર 29 છે. આ વર્ષે મિગ 29 બાઇસનના બે સ્ક્વોડ્રન નિવૃત્ત થશે.
એક સ્ક્વોડ્રનમાં 18 વિમાન હોય છે. આ મુજબ, વાયુસેના 234 વિમાનોની ભારે અછતનો સામનો કરી રહી છે. ટ્રમ્પ ભારતની આ મજબૂરીનો ફાયદો ઉઠાવવા માંગે છે અને કોઈપણ અન્ય દેશ પહેલાં ભારતને F-35ના ઓછામાં ઓછા 2 સ્ક્વોડ્રન વેચવા માંગે છે.
ભારત પાસે F-35 ફાઇટર જેટ માટે કયા વિકલ્પો છે?
1. રશિયાનું પાંચમી પેઢીનું Su-57 ફાઇટર એરક્રાફ્ટ, જેની કિંમત F-35 કરતા અડધી
રશિયાએ ભારતને તેનું પાંચમી પેઢીનું વિમાન Su-57 ઓફર કર્યું છે. તેની કિંમત F-35 કરતા અડધી છે. અહેવાલો અનુસાર, એક Su-57ની કિંમત લગભગ 325 કરોડ રૂપિયા છે.
આ અઠવાડિયે બેંગલુરુમાં એરો ઈન્ડિયા 2025માં હાજરી આપનારા Su-57ના અધિકારીઓએ અમેરિકાનું નામ લીધા વિના, કહ્યું કે જો ભારત રશિયન જેટ ખરીદે છે તો તેને પ્રતિબંધોની ચિંતા કરવાની જરૂર રહેશે નહીં કે સ્પેરપાર્ટ્સની રાહ જોવાની જરૂર રહેશે નહીં.
તેનું જાળવણી પણ F-35 કરતા સસ્તું હશે. હકીકતમાં, જો ભારત અમેરિકા પાસેથી F-35 ખરીદે છે, તો તેને સર્વિસથી લઈને સ્પેરપાર્ટ્સ સુધીની દરેક બાબત માટે અમેરિકન કંપની પર આધાર રાખવો પડશે. જ્યારે Su-57માં આવી કોઈ સમસ્યા નથી. રશિયાએ તેનું ઉત્પાદન ભારતમાં જ કરવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો છે. જો તે ભારતમાં બનશે તો તેને લગતી બધી સેવાઓ ફક્ત ભારતમાં જ મળી રહેશે.
રશિયા ભારતનો વિશ્વસનીય સંરક્ષણ સપ્લાયર
રશિયા ઘણા દાયકાઓથી ભારતનો મુખ્ય લશ્કરી સપ્લાયર રહ્યો છે. રશિયા ભારતને ફાઇટર જેટ અને સબમરીનથી લઈને મિસાઇલ સિસ્ટમ અને હેલિકોપ્ટર સુધી બધું જ પૂરું પાડી રહ્યું છે. આમાં ભારતીય વાયુસેનાના Su-30MKI, નૌકાદળના તલવાર વર્ગના ફ્રિગેટ્સ અને આર્મીના T-90 ટેન્કનો સમાવેશ થાય છે, જે બધા રશિયા પાસેથી ખરીદવામાં આવ્યા છે.
2. ભારત પોતાના દમ પર પાંચમી પેઢીના ફાઇટર જેટ વિકસાવી રહ્યું છે
ભારત પોતાના 5મી પેઢીના ફાઇટર એરક્રાફ્ટ પર કામ કરી રહ્યું છે, જે 2-3 વર્ષમાં પૂર્ણ થશે. એપ્રિલ 2024માં સુરક્ષા પરની કેબિનેટ સમિતિ (CCS) એ સ્વદેશી પાંચમી પેઢીના ફાઇટર જેટની ડિઝાઇન અને વિકાસ માટે 15,000 કરોડ રૂપિયાના પ્રોજેક્ટને મંજૂરી આપી. આ ફાઇટર જેટનું નામ ‘એડવાન્સ્ડ મીડિયમ કોમ્બેટ એરક્રાફ્ટ’ (AMCA) છે.
કેબિનેટ કમિટી અનુસાર, AMCA વિમાન ભારતીય વાયુસેનાના અન્ય ફાઇટર વિમાનો કરતા મોટું હશે. દુશ્મનના રડારથી બચવા માટે તેમાં અદ્યતન સ્ટીલ્થ ટેકનોલોજી હશે. તે વિશ્વમાં અસ્તિત્વમાં રહેલા પાંચમી પેઢીના સ્ટીલ્થ ફાઇટર એરક્રાફ્ટ જેવું જ અથવા તેનાથી પણ સારું હશે.
