3 કલાક પેહલાલેખક: શૈલી આચાર્ય
- કૉપી લિંક
જેમ આપણા શરીરને ડિટોક્સની જરૂર હોય છે, તેવી જ રીતે સમયાંતરે આપણા મનને પણ ડિટોક્સ કરવું જરૂરી છે. આખા દિવસના કામ પછી થાક, તણાવ અને કેટલાક નકારાત્મક વિચારો આપણા મન પર વર્ચસ્વ જમાવે છે. તેનાથી મગજ થાકી જાય છે. પરંતુ આપણે તેને નાનો માથાનો દુખાવો અથવા થાક માનીને તેની અવગણના કરીએ છીએ. આવી સ્થિતિમાં, આપણે માઇન્ડ ડિટોક્સ વિશે દૂરથી વિચારી પણ શકતા નથી.
‘વર્લ્ડ મેન્ટલ હેલ્થ મન્થ’ ચાલી રહ્યો છે, જેનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય વધુ સારા માનસિક સ્વાસ્થ્યને પ્રોત્સાહન આપવાનો અને લોકોને તેના વિશે શિક્ષિત કરવાનો છે. આ પ્રસંગે આપણે આપણા માનસિક સ્વાસ્થ્યની કાળજી કેવી રીતે રાખી શકીએ તે વિશે વાત કરીએ છીએ. ‘માઇન્ડ ડિટોક્સ’ માનસિક સ્વાસ્થ્યને સુધારવામાં મોટી ભૂમિકા ભજવી શકે છે.
જો આપણે માઇન્ડ ડિટોક્સની પરંપરાગત પદ્ધતિઓ વિશે વાત કરીએ, તો આજે વિશ્વમાં સૌથી વધુ લોકપ્રિય તકનિકો જાપાનીઝ તકનિકો છે. આ એવી પદ્ધતિઓ છે જે પ્રાચીન પરંપરાગત દાર્શનિક વિચારસરણીમાંથી ઉદ્ભવે છે. જાપાની ફિલસૂફીનો ઉદ્દભવ લગભગ 1400 વર્ષ પહેલાં થયો હતો, જેમાં વિદેશી વિચારો અને પરંપરાગત વિચારસરણી બંનેના મિશ્ર પ્રભાવ સાથે. બૌદ્ધ ફિલસૂફી પાંચમી સદીમાં ચીન થઈને જાપાનમાં આવી.
કેટલાક સામાજિક અને ઐતિહાસિક કારણો હોવા જોઈએ કે આજે પણ જાપાનીઓ માટે જીવનને સજાવવું, કુદરત સાથે જોડાવું, પરિવારના સભ્યની જેમ સાદા ઘાસ, ફૂલ, પાંદડા અને વૃક્ષને પણ વહાલ કરવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
આજે જાપાની ફિલસૂફી અને તેની માઇન્ડ ડિટોક્સની ટેકનિક સમગ્ર વિશ્વમાં લોકપ્રિય છે. જાપાનમાં લોકો માઇન્ડ ડિટોક્સને ખૂબ મહત્ત્વ આપે છે. આ કારણે તેઓ અન્ય દેશોના લોકો કરતાં લાંબુ અને સુખી જીવન જીવે છે.
તેઓ જીવન, વૃક્ષો, હવા, પાણીને પણ મહત્ત્વ આપે છે કારણ કે જાપાન કદાચ વિશ્વના કેટલાક અપવાદરૂપ દેશોમાંથી એક છે, જ્યાં ભારે ઔદ્યોગિકીકરણ હોવા છતાં, હવા સ્વચ્છ છે, નદીનું પાણી સ્વચ્છ છે અને વૃક્ષો, પ્રકૃતિ, જંગલો સુરક્ષિત છે. એટલા માટે અહીંના લોકો વૃદ્ધાવસ્થા સુધી સ્વસ્થ રહે છે. તેનું એક કારણ શરીર અને મનનું સંતુલન છે.
તો આજે રિલેશનશિપ કોલમમાં આપણે મનને ડિટોક્સિફાય કરવાની જાપાનીઝ ટેકનિક વિશે વાત કરીશું.
મન-શરીર સંતુલનની જાપાનીઝ ફિલસૂફી શું છે? જાપાનમાં લોકોની જીવનશૈલી ખૂબ જ સ્વસ્થ છે. અહીં લોકો સ્વસ્થ અને સુખી જીવન જીવે છે. જાપાનના લોકો માઇન્ડ ડિટોક્સની ઘણી તકનીકોનો અભ્યાસ કરે છે. દરેક ટેકનિક પાછળ ઊંડી ફિલોસોફિકલ સમજ અને વિચાર હોય છે.
જ્યારે ડિટોક્સની વાત આવે છે ત્યારે તે માત્ર શરીરને સાફ કરવા વિશે નથી, શુદ્ધ આહાર ખાવાની છે. તેનો ઊંડો આધ્યાત્મિક અર્થ પણ છે. જેમ કે-
- તે વર્તમાન ક્ષણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા વિશે છે.
- આનો અર્થ એ છે કે ન તો ભૂતકાળ વિશે આનંદ કરવો કે ભવિષ્ય વિશે ચિંતા કરવી. તમારું સંપૂર્ણ ધ્યાન ફક્ત વર્તમાન ક્ષણ પર કેન્દ્રિત કરો.
- પ્રકૃતિ અને પ્રાણીઓ સાથે સુમેળમાં રહેવું.
- જીવનનું મૂલ્ય સમજવું અને તેને કદી ગ્રાન્ટેડ ન લેવું.
- તમારી આસપાસના લોકોનો આદર કરો અને તેમને પ્રેમ કરો.
- જીવનમાં સંપત્તિ અને ભૌતિક વસ્તુઓ કરતાં સંબંધોની કિંમત હંમેશા વધુ સમજો.
- ખોરાક એ ધર્મ, વિજ્ઞાન, તત્વજ્ઞાન છે. ખોરાકને ગ્રાન્ટેડ ન લો. માત્ર આરોગ્યપ્રદ વસ્તુઓ જ ખાઓ.
- તમારા મનને ડિટોક્સ કરવા માટે ધ્યાન અને કસરત કરો.
- તે તમારા જીવનનો હેતુ શોધવા જેવું છે.
શિનરીન-યોકૂ (ફોરેસ્ટ બાથિંગ) શિનરીન-યોકૂ અથવા વન સ્નાન એ જાપાનની સૌથી પ્રખ્યાત માનસિક ડિટોક્સ તકનીકોમાંની એક છે. તેનો અર્થ છે વૃક્ષો, જંગલો વચ્ચે પ્રકૃતિમાં સમય પસાર કરવો. અભ્યાસો દર્શાવે છે કે જંગલમાં ચાલવાથી તણાવના હોર્મોન્સ ઘટાડી શકાય છે, મૂડમાં સુધારો થાય છે અને એકાગ્રતામાં વધારો થાય છે.
નેશનલ લાઇબ્રેરી ઑફ મેડિસિનમાં પ્રકાશિત થયેલા અભ્યાસ અનુસાર, શિનરીન-યોકૂ પર પ્રયોગો જાપાનના 24 જંગલોમાં કરવામાં આવ્યા હતા. જેમાં લોકોને અલગ-અલગ જગ્યાએ મોકલવામાં આવ્યા હતા અને ત્યારબાદ તેમનું બ્લડ પ્રેશર, પલ્સ રેટ અને હાર્ટ રેટ ચેક કરવામાં આવ્યા હતા. પરિણામો શહેરી વાતાવરણ કરતાં ઘણા સારા હતા.
કિન્તસુગી (ગોલ્ડન જોઇનરી)
તે એક જાપાની કળા છે જેમાં તૂટેલા વાસણોને સોના, ચાંદી અથવા પ્લેટિનમ જેવી કિંમતી ધાતુઓના પાવડરથી રિપેર કરવામાં આવે છે. તેનો હેતુ તિરાડોને છુપાવવાનો નથી પરંતુ તેને પ્રકાશિત કરવાનો છે. આ બતાવે છે કે તમે ખામીઓને પણ કેટલી સુંદર રીતે સ્વીકારી શકો છો.
તાઈ ચી તે એક ચીની કલા છે, જે ચોક્કસ પ્રકારની કસરતની તકનીકોથી બનેલી છે. જાપાનીઓ માને છે કે તેનાથી માનસિક શાંતિ મળે છે. તાઈ ચી યીન (કોમળતા) અને યાંગ (કઠોરતા) ના તત્ત્વો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.
ઇકિગાઈ જાપાનના લોકો ‘ઈકિગાઈ’ના ખ્યાલને ખૂબ મહત્ત્વ આપે છે. તેનો અર્થ છે સવારે ઉત્સાહ સાથે જાગવું અને એક હેતુ સાથે જીવન જીવવું. તે ઝનૂન, કૌશલ્ય અને વિશ્વની જરૂરિયાતો સાથે સુમેળમાં રહેવા વિશે છે. તમને શું ગમે છે, તમે શામાં કુશળ છો, તમે તેમાં કેવી રીતે વધુ સુધારો કરી શકો છો જેવી બાબતો ઇકિગાઇ દ્વારા સમજી શકાય છે.
કાઈઝેન કાઈઝેન એક જાપાની ટેકનિક છે જેનો અર્થ થાય છે સતત સુધારણા માટે પ્રયત્નશીલ રહેવું અને ક્યારેય હાર ન માનવી. જાપાની સંસ્કૃતિમાં તેને ખૂબ જ મહત્ત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે અને તેનો ઉપયોગ વ્યવસાય, શિક્ષણ અને વ્યક્તિગત જીવનમાં પણ થાય છે.
શોડો જાપાનીઝ ટેકનિક શોડો એ પરંપરાગત જાપાનીઝ સુલેખન(કેલિગ્રાફી) છે જે સુંદર અક્ષરો બનાવવા માટે બ્રશ અને શાહીનો ઉપયોગ કરે છે. આ ટેકનિક માત્ર કળાનું એક સ્વરૂપ નથી, પરંતુ તેને માનસિક શાંતિ અને એકાગ્રતા માટે પણ ઉપયોગી માનવામાં આવે છે.
ઝાઝેન ઝાઝેન એ એક જાપાની ધ્યાન તકનીક છે જેનો હેતુ શાંતિ અને એકાગ્રતા પ્રાપ્ત કરવાનો છે. આ ધ્યાન બેસીને કરવામાં આવે છે, જેમાં વ્યક્તિ પોતાના મન અને શરીરને શાંત કરી શકે છે. તમે આ જમીન પર અથવા ખુરશી પર બેસીને કરી શકો છો. આમાં તમારે તમારા શ્વાસ પર ધ્યાન આપવું પડશે. આ સામાન્ય રીતે સવારે અને સાંજે જ કરવામાં આવે છે.
વાબી-સાબી વાબી-સાબી એ જાપાનીઝ સંસ્કૃતિનો એક ભાગ છે જેનો અર્થ છે જીવનની નાની નાની બાબતોને સ્વીકારવી અને સંતુષ્ટ રહેવું. આ આપણને શીખવે છે કે આપણે સંપૂર્ણતાની પાછળ ન દોડવું જોઈએ. વ્યક્તિએ ફક્ત વધુ સારું કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ.
માઇન્ડ ડિટોક્સ કરવાથી શું ફાયદો થાય છે? આજના ઝડપી વિશ્વમાં માનસિક સ્વાસ્થ્ય ચિંતાનો વિષય બની ગયો છે અને ઘણા લોકો માનસિક શાંતિ માટે જૂના મૂલ્યો અને પરંપરાઓ તરફ પાછા ફરી રહ્યા છે. કેટલાક લોકો મેડિટેશન, યોગ અને ધ્યાન કરી રહ્યા છે તો કેટલાક લોકો પ્રાકૃતિક સૌંદર્ય વચ્ચે સારું જીવન જીવવા માટે ગામડાઓમાં જઈ રહ્યા છે.
આ જાપાનીઝ હીલિંગ તકનીકો વિશે સૌથી મહત્વની બાબત એ છે કે તે પ્રાચીન પરંપરાઓ, મૂલ્યો, ફિલસૂફી અને વિચારોનું આધુનિક સંસ્કરણ છે. તેણે જૂનું છોડ્યું નથી. તેથી, જૂનામાં પાછા ફરવાના અને તે જીવનશૈલીને તમારા રોજિંદા જીવનમાં સામેલ કરવાના ઘણા ફાયદા છે. તેનાથી શરીર સ્વસ્થ રહે છે અને મન શાંત રહે છે.
જો તમે પણ જાપાનીઓની જેમ વધુ સારું અને વધુ સફળ જીવન જીવવા માગતા હો, તો ઉપરોક્ત તકનીકોને અપનાવીને તમે તમારા મનને ડિટોક્સ કરી શકો છો અને સ્વસ્થ અને સુખી જીવન જીવી શકો છો.
