16 મિનિટ પેહલાલેખક: ગૌરવ તિવારી
- કૉપી લિંક
‘શિયાળાના સુપરફૂડ’ સિરીઝમાંનું આજનું ફૂડ છે આપણા સૌનું મનપસંદ ફળ – નારંગી.
શિયાળામાં રોગપ્રતિકારક શક્તિ નબળી પડી જાય છે. આનાથી અનેક રોગોનો ખતરો વધી જાય છે. તેથી જ કુદરતે આ સિઝનમાં કુદરતી રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારવા માટે બનાવ્યું છે – નારંગી. તે વિશ્વના સૌથી સ્વાદિષ્ટ ફળોમાંનું એક છે. તે હળવા ખાટા સાથે ગળ્યો સ્વાદ પણ ધરાવે છે. તે ઓછી કેલરી સાથે ખૂબ જ પૌષ્ટિક ફળ છે.
નારંગી વિટામિન સીનો ઉત્તમ સ્રોત છે. તેના સેવનથી રોગપ્રતિકારક શક્તિ મજબૂત બને છે અને આયર્નના શોષણમાં પણ મદદ મળે છે. તેમાં ડાયેટરી ફાઈબર, પોટેશિયમ અને ફોલેટ ભરપૂર માત્રામાં હોય છે. તે શરીરને મહત્ત્વપૂર્ણ એન્ટિઓક્સિડન્ટ્સ પણ પ્રદાન કરે છે.
સામાન્ય રીતે ડોકટરો અને ન્યુટ્રિશનિસ્ટ શિયાળામાં નારંગી ખાવાની સલાહ આપે છે. રોજ નારંગી ખાવાથી શરીરને જરૂરી પોષક તત્ત્વો મળી રહે છે, હૃદયની તંદુરસ્તી સુધરે છે અને પાચનક્રિયામાં પણ મદદ મળે છે.
તેથી જ આજે ‘ શિયાળાના સુપરફૂડ ‘ સિરીઝમાં આપણે નારંગી વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ શીખી શકશો કે-
- તેનું પોષણ મૂલ્ય કેટલું છે?
- આનાથી કયા રોગોનું જોખમ ટાળી શકાય છે?
- કયા લોકોએ નારંગી ન ખાવી જોઈએ?
શિયાળામાં દરરોજ નારંગી કેમ ખાવી જોઈએ?
દિલ્હીના ન્યુટ્રિશનિસ્ટ ડૉ. અનુ અગ્રવાલ કહે છે કે, જો તમે શિયાળામાં દરરોજ એક નારંગી ખાવ છો તો તે ખૂબ જ ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે. એક નારંગી ખાવાથી વિટામિન સીની દૈનિક જરૂરિયાત લગભગ 90 થી 100% મળે છે.
નારંગી એ ઓછી કેલરીવાળો ખોરાક છે. તેમાં ઘણા વિટામિન્સ અને મિનરલ્સ પણ હોય છે. જો તમે શિયાળામાં સ્વસ્થ રહેવા ઈચ્છો છો, તો તમારા રોજિંદા આહારમાં નારંગીનો સમાવેશ કરવામાં મદદ કરી શકે છે.
નારંગીનું પોષણ મૂલ્ય શું છે? નારંગીમાં લગભગ 86% પાણી હોય છે. તેમાં વિટામિન સી, કાર્બ્સ અને ફાઈબર ભરપૂર માત્રામાં હોય છે. તેમાં કેલ્શિયમ અને પોટેશિયમ જેવા મિનરલ્સ હોય છે. આ સિવાય, અન્ય કયા પોષક તત્વો છે, ગ્રાફિકમાં જુઓ:
નારંગી કયા ઔષધીય ગુણધર્મો માટે જાણીતું છે? નારંગીની સૌથી અદભુત ગુણવત્તા એ છે કે, તે એન્ટિ ઇન્ફ્લેમેટરી છે. આનો અર્થ એ છે કે તે શરીરના સોજાને દૂર કરે છે. તેના એન્ટિ-વાયરલ ગુણધર્મો વાયરસથી થતા ચેપ સામે પણ અસરકારક છે. તે સ્કિન પ્રોટેક્ટિવ છે. તેથી, તે શિયાળામાં પ્રદુષણને કારણે થતા નુકસાનથી ત્વચાને બચાવે છે. આ સિવાય અન્ય કયા ગુણો છે, ગ્રાફિકમાં જુઓ.
નારંગી કેમ સ્વાસ્થ્ય માટે આટલું ફાયદાકારક ફળ છે? નારંગી ઘણા વિટામિન્સ અને મિનરલ્સથી ભરપૂર છે. આ પોષક તત્વો આપણા શરીરને સ્વસ્થ રાખે છે. તેમની હાજરી સાથે, રોગપ્રતિકારક શક્તિ એટલી મજબૂત બને છે કે કોઈ વાયરસ, બેક્ટેરિયા અથવા ફૂગ હુમલો કરવા સક્ષમ બની શકતા નથી. જો તમે રોજ નારંગી ખાઓ છો તો તે તમને શરદી અને ફ્લૂથી પણ બચાવી શકે છે.
તે આપણને મોટાભાગની બીમારીઓથી બચાવે છે. તેના અન્ય ફાયદા શું છે, ગ્રાફિકમાં જુઓ:
ચાલો ગ્રાફિકમાં આપેલા કેટલાક મુદ્દાઓને વિગતવાર સમજીએ.
એનીમિયા અટકાવે છે નારંગીમાં આયર્ન નથી હોતું, પરંતુ તેમાં રહેલું વિટામિન સી આયર્નને શોષવાની ક્ષમતા વધારે છે. જો આપણે રોજ નારંગી ખાઈએ છીએ તો ખોરાક દ્વારા શરીરમાં આયર્નનું શોષણ સરળ બને છે. તેમાં વિટામિન B6 હોય છે. આ બંને ગુણોને કારણે શરીરમાં હિમોગ્લોબિન વધે છે અને એનીમિયાનું જોખમ ઓછું થાય છે.
કેન્સરનું જોખમ ઘટાડે છે નારંગી એન્ટિઑકિસડન્ટ વિટામીન સીનો ઉત્તમ સ્ત્રોત છે. આ સિવાય તેમાં ફ્લેવોનોઈડ્સ અને કેરોટીનોઈડ્સ જેવા શક્તિશાળી એન્ટિઓક્સીડેન્ટ પણ હોય છે. આ ફ્રી રેડિકલ્સ દ્વારા થતા કોષોને થતા નુકસાનને અટકાવે છે. ફ્રી રેડિકલ કેન્સરનું મુખ્ય કારણ છે. આ રીતે રોજ નારંગી ખાવાથી કેન્સરનું જોખમ ઓછું થઈ શકે છે.
બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રણમાં રાખે છે નારંગીમાં વિટામિન બી6 અને મેગ્નેશિયમની પૂરતી માત્રા હોય છે. તેમની હાજરીમાં હિમોગ્લોબિન વધે છે અને બ્લડ પ્રેશર પણ નિયંત્રણમાં રહે છે. આ હાઈપરટેન્શનનું જોખમ પણ ઘટાડે છે.
હૃદયનુ સ્વાસ્થ્ય સુધારે છે નારંગીમાં રહેલાં ઘણાં પોષક તત્ત્વો અને છોડના સંયોજનો હૃદયના સ્વાસ્થ્યને સુધારે છે. ખાસ કરીને વિટામિન સી, ફ્લેવોનોઈડ્સ અને કેરોટીનોઈડ્સ ખૂબ જ જરૂરી છે. નેશનલ લાઇબ્રેરી ઓફ મેડિસિનમાં પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસ અનુસાર નારંગીનું સેવન હૃદયરોગનું જોખમ ઘટાડે છે.
બ્લડ સુગર કંટ્રોલમાં રહે છે ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે નારંગી ખૂબ જ સારું છે. તેમાં હાજર ફાઈબર બ્લડ સુગરને કંટ્રોલમાં રાખવામાં મદદરૂપ છે. તેનો ગ્લાયકેમિક ઇન્ડેક્સ 40 છે અને ગ્લાયકેમિક લોડ માત્ર 5 છે. તેથી તે ઓછી સુગરવાળો ખોરાક છે અને ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે ફાયદાકારક છે.
હાડકાં માટે ફાયદાકારક છે નારંગીમાં હાજર કેલ્શિયમ હાડકાં અને દાંતને મજબૂત બનાવે છે. આ સિવાય વિટામિન સી આપણા આહારમાં રહેલા કેલ્શિયમ અને મિનરલ્સને શોષવામાં પણ મદદ કરે છે.
ઇન્ફ્લેમેશન દૂર કરે છે નારંગીમાં ફ્લેવોનોઈડ્સ અને અન્ય પાવરફુલ પ્લાન્ટ કંપાઉન્ડ હોય છે. આમાં ઇન્ફ્લેમેશન વિરોધી ગુણધર્મો છે. જો દરરોજ એક નારંગી ખાવામાં આવે તો તે ક્રોનિક સોજાને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. આ સંધિવા, સ્થૂળતા અને હૃદયરોગ જેવી ઘણી બીમારીઓની સારવારમાં મદદ કરે છે.
વજન નિયંત્રણમાં રાખે છે નારંગી ઓછી કેલરી અને ઉચ્ચ ફાઈબર ધરાવતું ફળ છે. તેથી તેને વેટ મેનેજમેન્ટ માટે આરોગ્યપ્રદ નાસ્તો માનવામાં આવે છે. ફાઈબરની હાજરીને કારણે પેટ લાંબા સમય સુધી ભરેલું લાગે છે અને પાચનમાં પણ મદદ કરે છે. તેનાથી ભૂખ ઓછી લાગે છે. નારંગી ખાવાથી વજન નિયંત્રણમાં મદદ મળે છે.
નારંગીને લગતા કેટલાક સામાન્ય પ્રશ્નો અને તેના જવાબો
પ્રશ્ન: વ્યક્તિએ દરરોજ કેટલી નારંગી ખાવી જોઈએ? જવાબ: તમે દરરોજ 1 થી 2 નારંગી ખાઈ શકો છો. જો તમે આના કરતાં વધુ નારંગી ખાઓ છો, તો વધુ પડતું વિટામિન સી પેટમાં બળતરા અને ઉલીટીનું કારણ બની શકે છે. આ સિવાય વધુ પડતા ફાઈબરથી પણ પાચન સંબંધી સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.
પ્રશ્ન: નારંગી ખાવાનો યોગ્ય સમય કયો છે? જવાબ: નારંગીની તાસીર ઠંડી હોય છે. તેથી તેને દિવસ દરમિયાન જ ખાવું જોઈએ. આ સિવાય જમ્યા પછી તરત અથવા સૂતા પહેલા નારંગીનું સેવન ન કરો. જમ્યા પછી નારંગી ખાવાથી પેટમાં એસિડ વધી શકે છે, જેનાથી પાચનની સમસ્યા થઈ શકે છે. સૂતા પહેલા ખાવાથી પેટ ભારે થઈ શકે છે અને ઊંઘમાં તકલીફ થઈ શકે છે.
પ્રશ્ન: નારંગીની કોઈ આડઅસર છે? જવાબ: વધુ પડતી નારંગી ખાવાથી શરીરમાં વિટામિન સી અને ફાઈબરનો ઓવરલોડ થઈ શકે છે. આનાથી ઉબકા, ઉલટી, પેટનું ફૂલવું અને ઝાડા થઈ શકે છે.
આનાથી આ સમસ્યાઓ પણ ઊભી થઈ શકે છે:
- ગેસ્ટ્રોએસોફેજીલ રીફ્લક્સ ડિસીઝ (GERD) નાં લક્ષણો દેખાઈ શકે છે.
- જો પહેલાથી જ GERD ની સમસ્યા હોય તો તેના લક્ષણો ગંભીર બની શકે છે.
- જો તમે હાઈપરટેન્શન માટે બીટા-બ્લૉકર લઈ રહ્યા છો, તો તેની સાથે વધુ પડતી નારંગી ખાવાથી કિડનીને નુકસાન થવાનું જોખમ વધી જાય છે.
પ્રશ્ન: કોને નારંગી ન ખાવી જોઈએ?
જવાબ: આ લોકોએ નારંગી ન ખાવી જોઈએ:
- જેમને પેટમાં અલ્સર છે.
- જેમને GERD ની સમસ્યા છે.
- જેમને હાયપરકલેમિયા છે, એટલે કે, પોટેશિયમ શરીરમાં નોંધપાત્ર રીતે વધી ગયું છે.
પ્રશ્ન: શું વધુ પડતી નારંગી ખાવાથી ઊંઘ પર અસર થાય છે?
જવાબ: હા, વધુ પડતી નારંગી ખાવાથી ઊંઘ આવતી નથી. વિટામીન સીની વધુ પડતી માત્રાથી હાર્ટ બર્ન અને પેટ ખરાબ થઈ શકે છે. આવી સ્થિતિમાં ઊંઘ આવવી મુશ્કેલ બની જાય છે. જે લોકોને અનિદ્રા (સ્લીપ ડિસઓર્ડર) હોય છે, તેમની સ્થિતિ વધુ ખરાબ થઈ શકે છે.
પ્રશ્ન: નારંગી ખાવાથી કિડનીને નુકસાન થઈ શકે છે?
જવાબ: ના, નારંગી સામાન્ય રીતે કિડનીની કામગીરીમાં મદદ કરે છે. જો કે, કેટલીક પરિસ્થિતિઓમાં તે કિડની માટે જોખમી હોઈ શકે છે:
- જો તમે હાઈપરટેન્શન (બીટા-બ્લૉકર) માટે દવાઓ લઈ રહ્યા છો.
- જો તમે અન્ય કોઈ સ્રોતમાંથી પોટેશિયમ પણ લઈ રહ્યા છો.
