12 મિનિટ પેહલાલેખક: શશાંક શુક્લ
- કૉપી લિંક
આપણું મગજ શરીરના એવા અંગોમાંનું એક છે જે ક્યારેય ઊંઘતું નથી. જ્યારે આપણે બધા સૂઈએ છીએ ત્યારે પણ મગજને ઘણું કામ કરવું પડે છે. જેમ શરીરના અન્ય ભાગોને વધુ સારી રીતે કાર્ય કરવા માટે આરામ અને કસરતની જરૂર હોય છે એ જ રીતે આપણા મગજને પણ આરામ અને કસરતની જરૂર હોય છે.
મગજની કાળજી લેવાની વાત તો દૂર આપણે તેની જરૂરિયાતોને સૌથી વધુ અવગણીએ છીએ. આનું સૌથી મોટું કારણ એ છે કે મગજ થાક્યા પછી પણ આપણા માટે કામ કરવાનો પ્રયાસ કરતું રહે છે. પોતાની જવાબદારીઓ નિભાવવા માટે તે પોતાની સમસ્યાઓને મોડેથી વ્યક્ત કરે છે. પણ સવાલ એ છે કે, શું આપણે મગજ પ્રત્યેની આપણી જવાબદારી પૂરી કરીએ છીએ? શું આપણે મગજની સંભાળ રાખીએ છીએ? શું શરીરના અન્ય ભાગોની જેમ મગજને પણ કસરત જરૂરી છે? જો આપણે આમ નહિ કરીએ તો આપણી કાર્યક્ષમતા પર અસર પડી શકે છે. શરીરના અન્ય અંગોની જેમ આપણે મગજની પણ કાળજી લેવી જરૂરી છે.
આવી સ્થિતિમાં, આજે આપણે રિલેશનશિપમાં મેન્ટલ ફોગ શું છે અને આ પરિસ્થિતિનું કારણ શું છે તે વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ શીખી શકશો કે-
મેન્ટલ ફોગ શું છે? મેન્ટલ ફોગની સ્થિતિમાં, વ્યક્તિ કામ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં અસમર્થ હોય છે. તેને ‘બ્રેઈન ફોગ’ પણ કહેવામાં આવે છે. આ સ્થિતિમાં મન પર થાક અને સુસ્તી રહે છે. કોઈ પણ કામમાં ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં અને વિચાર અને સમજવામાં તકલીફ થાય.
આ રીતે તમારી યાદશક્તિમાં સુધારો કરો મેમરી સુધારવાની ઘણી રીતો છે. પ્રાથમિક પદ્ધતિઓમાં, આહારની સારી ટેવ અને પૂરતી ઊંઘ મહત્ત્વપૂર્ણ છે. આ સાથે આપણે તેમાં સુગરનો ઉપયોગ ટાળવો જોઈએ. સુગરના ઉપયોગથી મગજની કામ કરવાની સ્પીડ ધીમી પડી જાય છે. ઉપરાંત, કેટલીક પ્રવૃત્તિઓને અનુસરીને, આપણે આપણા મગજને વધુ સારી રીતે કામ કરવા માટે તાલીમ આપી શકીએ છીએ. ચાલો આને ગ્રાફિકલી સમજીએ.
ચાલો ગ્રાફિકને વિગતવાર સમજીએ.
ચેસ- ચેસ એક એવી રમત છે જે મગજને સંપૂર્ણ રીતે સક્રિય રાખે છે. ઘણા સંશોધનો દર્શાવે છે કે ચેસ બાળકોની વિચારવાની ક્ષમતાને સુધારે છે.
સુડોકુ- સુડોકુ એ મગજની કસરત છે. તે તમારી વિચારવાની ક્ષમતા અને તર્કશક્તિને વધારે છે. જ્યારે તમે સુડોકુ ઉકેલો છો ત્યારે તમારું મગજ સક્રિય રહે છે. જ્યારે તમે રમત દરમિયાન તણાવ અનુભવો છો ત્યારે તે માનસિક સ્વાસ્થ્ય માટે સારું હોઈ શકે છે.
બ્રિજ- બ્રિજ એ પત્તા દ્વારા રમાતી રમત છે, જે માનસિક વિકાસમાં મદદ કરે છે. આ રમત વિચારવાની, યાદ રાખવાની અને યોગ્ય નિર્ણય લેવાની ક્ષમતામાં સુધારો કરે છે. આ યાદશક્તિ અને તર્કશક્તિને સુધારે છે.
નવા રૂટ પર મુસાફરી – જો તમે તમારી ઓફિસ, કોલેજ અથવા બીજે ક્યાંય જાઓ છો, તો જીપીએસનો ઉપયોગ કર્યા વિના નવા રૂટ શોધો. વટેમાર્ગુઓ પાસેથી દિશાઓ પૂછીને મુસાફરી કરો. આ પદ્ધતિ તમારા મગજને સક્રિય રાખશે અને અજાણ્યા લોકો સાથે વાતચીત કરવાની રીતો પણ વિકસાવશે.
તમે કોઈપણ કામ કરી શકો છો જે તમારા માટે નવું હોય. આવી કસરતો દ્વારા મગજ સક્રિય બને છે.
ક્રોસવર્ડ કોયડા- ક્રોસવર્ડ કોયડા એ તમારા મગજને સક્રિય રાખવા અને તમારી યાદશક્તિને તેજ બનાવવાની એક મનોરંજક રીત છે. તે શબ્દો અને સંકેતો દ્વારા મગજને પડકારે છે. આ માનસિક કાર્યક્ષમતામાં સુધારો કરે છે.
નવી ભાષા શીખવી – આજકાલ, નવી ભાષા શીખવી એ પહેલા કરતા વધુ સરળ છે. સ્માર્ટફોન અને ઇન્ટરનેટની મદદથી તમે કોઈપણ ભાષા સરળતાથી શીખી શકો છો. નેશનલ લાઇબ્રેરી ઑફ મેડિસિનમાં પ્રકાશિત થયેલા એક સંશોધન મુજબ, બે ભાષાનું જ્ઞાન ધરાવતા લોકોને ડિમેન્શિયા (ભૂલવાની બીમારી) થવાની શક્યતા ઓછી હોય છે. આવા લોકોનું મગજ વધતી ઉંમર સાથે પણ સારું કામ કરે છે.
નિયમિત વાંચન અને નોંટ્સ બનાવવી – જર્નલ ઓફ સ્ટુડન્ટ રિસર્ચમાં એક સંશોધનમાં જાણવા મળ્યું છે કે વીડિયો જોતી વખતે ટાઈપ કરીને નોંધો બનાવવાથી મગજ વધુ સક્રિય બને છે અને વસ્તુઓને યાદ રાખવામાં સરળતા રહે છે. આવી સ્થિતિમાં, તમે વાંચતી વખતે નોંધ પણ બનાવી શકો છો.
માઇન્ડફુલ બ્રીથિંગ મેડિટેશન- માઇન્ડફુલનેસ અને મેડિટેશનના મગજ માટે ઘણા ફાયદા છે. ધ્યાન કરવાથી માનસિક તણાવ ઓછો થાય છે. સાયન્સ ડાયરેક્ટ પર પ્રકાશિત એક સંશોધન મુજબ, માઇન્ડફુલ શ્વાસ લેવાથી માનસિક ક્ષમતા અને યાદશક્તિમાં સુધારો થઈ શકે છે.
સંગીત- સંગીત મગજના પ્રીફ્રન્ટલ કોર્ટેક્સ અને હિપ્પોકેમ્પસને સક્રિય કરે છે. પ્રીફ્રન્ટલ કોર્ટેક્સ મગજને નિર્ણયો અને યોજના બનાવવામાં મદદ કરે છે. હિપ્પોકેમ્પસ સંગીતને યાદ રાખે છે અને આ આપણી યાદશક્તિમાં સુધારો કરે છે.
- યાદશક્તિ સુધારવામાં કઈ કસરતો મદદ કરે છે?
- સમસ્યા હલ કરવાની મગજની કુશળતા કઈ રીતે સુધારી શકાય?