41 મિનિટ પેહલાલેખક: સંદીપ સિંહ
- કૉપી લિંક
તાજેતરમાં, ઉત્તર પ્રદેશના સહારનપુર જિલ્લામાં, રાજ્યના ફૂડ સેફ્ટી વિભાગે નકલી ટોમેટો સોસ બનાવતી ફેક્ટરીનો પર્દાફાશ કર્યો હતો. ટીમે આ ફેક્ટરીમાંથી લગભગ 800 કિલો નકલી ટોમેટો સોસ જપ્ત કર્યો હતો.
ફૂડ્સ વિભાગના અધિકારીઓના જણાવ્યા અનુસાર આ ફેક્ટરીમાં તૈયાર કરવામાં આવતા સોસમાં માત્ર ટામેટાં હતાં જ નહીં, પરંતુ ટામેટાની જગ્યાએ સિન્થેટિક કલર, મકાઈનો લોટ અને એરોરૂટ ઉમેરવામાં આવી રહ્યા હતા.
સામાન્ય રીતે લોકો ભોજનનો સ્વાદ વધારવા માટે ટામેટાના સોસનો ઉપયોગ કરે છે. ટામેટાંના સોસનો ઉપયોગ જંક ફૂડ અને ફાસ્ટ ફૂડ જેવાં કે ચાઉ મેઈન, પેટીસ, બર્ગર, સેન્ડવીચમાં વ્યાપકપણે થાય છે. પરંતુ નકલી ટોમેટો સોસ તેના સ્વાદની સાથે તમારું સ્વાસ્થ્ય પણ બગાડી શકે છે. લાંબા સમય સુધી તેનું સેવન કરવાથી કિડની અથવા લીવર સંબંધિત સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.
તેથી,આજે કામના સમાચારમાં આપણે નકલી ટોમેટો સોસ કેવી રીતે ઓળખવો તે વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ જાણી શકશો કે-
- નકલી ટોમેટો સોસ કેવી રીતે તૈયાર થાય છે?
- ટોમેટો સોસ ખરીદતી વખતે શું સાવચેતી રાખવી જોઈએ?
નિષ્ણાત: વીરેન્દ્ર સિંહ કુશવાહા, જિલ્લા ખાદ્ય અધિકારી, રામપુર (ઉત્તર પ્રદેશ)
પ્રશ્ન: નકલી ટોમેટો સોસમાં કયા પ્રકારના હાનિકારક રસાયણો મળી શકે છે?
જવાબ: બાળકો હોય કે મોટાઓ, દરેક જણ ખૂબ જ ઉત્સાહથી ટોમેટો સોસ ખાય છે. તે ફાસ્ટ ફૂડનો સ્વાદ વધારે છે. પરંતુ જો તમે તમારા ભોજનમાં સ્વાદ વધારવા માટે જે સોસ ઉમેરી રહ્યા છો તે નકલી છે તો તેમાં ખતરનાક રસાયણો પણ હોઈ શકે છે.
નીચેના ગ્રાફિક પરથી આને સમજો.
પ્રશ્ન: કયા સ્થળોએ નકલી ટોમેટો સોસ મળવાની સૌથી વધુ શક્યતા છે?
જવાબ- સામાન્ય રીતે બ્રાન્ડેડ અને સારી ગુણવત્તાવાળા ટોમેટો સોસ કિંમત 100 રૂપિયા પ્રતિ કિલોની આસપાસ હોય છે, જ્યારે નકલી ટોમેટો સોસ 20 થી 30 રૂપિયા પ્રતિ કિલોના ભાવે મળે છે. રસ્તાની આસપાસ આવેલા ફાસ્ટ ફૂડ કોર્નર, નાની રેસ્ટોરન્ટ, ઢાબા અને જથ્થાબંધ દુકાનદારો સસ્તા ભાવે ચટણી ખરીદવા માગે છે. ભેળસેળ કરનારાઓ આનો ફાયદો ઉઠાવે છે અને આવા સ્થળોએ નબળી ગુણવત્તાનો સોસ સપ્લાય કરે છે, જેના કારણે તેને સરળતાથી ઓળખવી મુશ્કેલ બને છે.
પ્રશ્ન- નકલી ટોમેટો સોસ ખાવાથી કેવા પ્રકારની સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ થઈ શકે છે? જવાબ: જ્યારે આપણે કોઈ રેસ્ટોરન્ટમાં જઈએ છીએ અને ટોમેટો સોસ માંગીએ છીએ, ત્યારે તેઓ લાલ પ્લાસ્ટિકની બોટલ લાવે છે જેમાં સોસ હોય છે. તે બોટલ પર મેન્યુફેક્ચરિંગ કંપનીનું નામ, એક્સપાયરી ડેટ અને બ્રાન્ડ નામ જેવી વસ્તુઓ નથી હોતી. મોટા ભાગના સ્થળોએ આવી બોટલોમાં નકલી ટોમેટો સોસ હોય છે. તેને વાસ્તવિક રંગ આપવા માટે કૃત્રિમ રંગો ઉમેરવામાં આવે છે, જે બાળકોમાં એટેન્શન ડેફિસિટ હાયપરએક્ટિવિટી ડિસઓર્ડર (ADHD) જેવી સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે. આ રોગ એક માનસિક વિકાર છે, જેમાં એકાગ્રતાનો અભાવ, વર્તનમાં ફેરફાર હોઈ શકે છે.
પ્રોસેસ્ડ ટામેટાંના સોસમાં ઉમેરવામાં આવેલા કૃત્રિમ ગળપણ ચયાપચયને ખલેલ પહોંચાડી શકે છે, જે હાઈ બ્લડ સુગર લેવલ અને મેટાબોલિક સિન્ડ્રોમ તરફ દોરી જાય છે. આ સિવાય નકલી ટોમેટો સોસ અન્ય કેટલીક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે. નીચેના ગ્રાફિક પરથી આને સમજો.
પ્રશ્ન: ટોમેટો સોસમાં ભેળસેળ કેવી રીતે શોધી શકાય? જવાબ- વાસ્તવિક ટોમેટો સોસ ટામેટાની ગ્રેવી, ખાંડ, સરકો, લાલ મરચું અને મીઠું જેવી વસ્તુઓમાંથી બનાવવામાં આવે છે. તેને ઘટ્ટ કરવા માટે કોર્ન સિરપ અથવા અન્ય વેજિટેબલ ગ્રેવી પણ ઉમેરી શકાય છે. ભેળસેળ કરનારાઓ કૃત્રિમ રંગ અને સ્વીટનરની મદદથી નકલી ટામેટાની ચટણી પણ અસલી જેવી બનાવે છે. આવી સ્થિતિમાં, દરેક માટે તેને ઓળખવું મુશ્કેલ છે. પરંતુ અમે તમને કેટલીક એવી રીતો જણાવીશું જેની મદદથી તમે અસલી અને નકલી ટોમેટો સોસને સરળતાથી ઓળખી શકશો.
નીચે આપેલા ગ્રાફિકની મદદથી આને સમજો.
પ્રશ્ન- ટોમેટો સોસ ખરીદતી વખતે કઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ?
જવાબ- ટોમેટો સોસ ખરીદતી વખતે કેટલીક મૂળભૂત બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ, જેમ કે-
- પેકેજ પર લખેલ ઘટકો કાળજીપૂર્વક વાંચો. ખાતરી કરો કે તેમાં કોઈ હાનિકારક રસાયણો નથી.
- મહત્ત્વનું છે કે, ટોમેટો સોસમાં ટામેટાંની ગુણવત્તા સારી હોય છે. તેથી, હંમેશા ફૂડ સેફ્ટી એન્ડ સ્ટાન્ડર્ડ ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયા (FSSAI) દ્વારા પ્રમાણિત ટોમેટા સોસ ખરીદો.
- ટોમેટો સોસમાં ખાંડ અને મીઠાનું પ્રમાણ ઓછું હોવું જોઈએ.
- ટોમેટો સોસમાં પ્રિઝર્વેટિવ્સનો ઉપયોગ ન કરવો જોઈએ.
- ટોમેટોસોસ પેકેજિંગ સારું અને સલામત હોવું જોઈએ.
- ટોમેટો સોસ ખરીદતાં પહેલા તેની એક્સપાયરી ડેટ અવશ્ય તપાસો.
- ખુલ્લી બોટલોમાં વેચાતા ટોમેટો સોસ ક્યારેય ખરીદશો નહીં કે તેનું સેવન કરશો નહીં.