ક્યાંક તમે નકલી મીઠું તો નથી ખાઈ રહ્યા ને!: હાડકાં અને હૃદય માટે ખતરનાક સાબિત થઈ શકે છે, ઘેરબેઠાં આ રીતે અસલી મીઠાની ઓળખ કરો

તાજેતરમાં, ઉત્તર પ્રદેશના આગ્રામાં નકલી મીઠું અને વોશિંગ પાવડર બનાવતી એક ફેક્ટરી પકડાઈ હતી. આ ફેક્ટરીમાંથી મોટી માત્રામાં પેક્ડ નકલી મીઠું મળી આવ્યું હતું. આ મીઠું રાજસ્થાન અને આસપાસના જિલ્લાઓમાં સપ્લાય કરવામાં આવી રહ્યું હતું.

મીઠું આપણા ખોરાકનો એક આવશ્યક ભાગ છે, જે ફક્ત સ્વાદ જ નહીં, પણ શરીર માટે ઘણા મહત્ત્વપૂર્ણ કાર્યો પણ કરે છે. આ શરીરમાં પાણીનું સંતુલન જાળવી રાખે છે, જે ડિહાઇડ્રેશન અટકાવે છે. આ ઉપરાંત, તે ચેતા અને સ્નાયુઓને યોગ્ય રીતે કાર્ય કરવામાં મદદ કરે છે અને બ્લડ પ્રેશરને પણ કંટ્રોલમાં રાખે છે.

પરંતુ જો મીઠું ભેળસેળવાળું કે નકલી હોય, તો તે ગંભીર સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે. તેમાં રહેલા રસાયણો આપણા પેટ, કિડની અને લીવર પર ખરાબ અસર કરી શકે છે.

તો, આજે આ કામના સમાચારમાં આપણે ભેળસેળ યુક્ત મીઠા વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ જાણશો કે-

નિષ્ણાત: અનુ અગ્રવાલ, ડાયેટિશિયન અને ‘વનડાઈટટુડે’ના ફાઉન્ડર

પ્રશ્ન: ભેળસેળ યુક્ત મીઠું ખાવાથી કેવા પ્રકારની સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ થઈ શકે છે? જવાબ: ભેળસેળ કરનારાઓ મીઠામાં સસ્તા રસાયણો અને સફેદ પથ્થરનો પાવડર જેવી હાનિકારક વસ્તુઓ ભેળવે છે જેથી તેઓ પોતાનો ખર્ચ ઘટાડી શકે અને મહત્તમ નફો મેળવી શકે. આ ભેળસેળયુક્ત વસ્તુઓ માત્ર મીઠાની ગુણવત્તા બગાડે છે, પરંતુ સ્વાસ્થ્ય માટે પણ ખૂબ જ ખતરનાક છે.

નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી સમજો કે ભેળસેળ યુક્ત મીઠાથી કયા પ્રકારની સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.

પ્રશ્ન: શું ભેળસેળવાળું મીઠું ખાવાથી લીવર અને કિડનીને નુકસાન થઈ શકે છે? જવાબ: ડાયેટિશિયન ડૉ. અનુ અગ્રવાલ કહે છે કે ભેળસેળયુક્ત મીઠામાં પોટેશિયમ ક્લોરાઇડ જેવા હાનિકારક રસાયણો હોઈ શકે છે. આ શરીરમાં ઝેરી પદાર્થો વધારે છે, જેના કારણે લીવર અને કિડની વધુ મહેનત કરે છે. લાંબા સમય સુધી ભેળસેળયુક્ત મીઠાનું સેવન કરવાથી કિડનીમાં પથરી, કિડનીને નુકસાન અથવા કિડની ફેલ્યોર જેવી ગંભીર સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. જો કોઈ વ્યક્તિ પહેલાથી જ હાઈ બ્લડ પ્રેશર અથવા કિડનીની સમસ્યાથી પીડાઈ રહી છે, તો આ જોખમ વધુ વધે છે.

પ્રશ્ન: ઘરે વાસ્તવિક અને ભેળસેળ યુક્ત મીઠું કેવી રીતે ઓળખી શકાય? જવાબ: કોઈપણ ખાદ્ય પદાર્થમાં ભેળસેળ શોધવાનો સૌથી સહેલો રસ્તો એ છે કે તેનો સ્વાદ ચકાસવો. વાસ્તવિક મીઠું થોડું ખારું હોય છે અને તેનો સ્વાદ સામાન્ય હોય છે. જ્યારે ભેળસેળ યુક્ત મીઠું ખૂબ જ તીખું હોય છે કારણ કે તેમાં પોટેશિયમ ક્લોરાઇડ અથવા અન્ય રસાયણો ઉમેરવામાં આવે છે.

આ ઉપરાંત, અસલી મીઠું ઓળખવા માટે, એક ગ્લાસ સ્વચ્છ પાણી લો, તેમાં એક ચમચી મીઠું ઉમેરો અને તેને સારી રીતે મિક્સ કરો. જો મીઠું સંપૂર્ણપણે ઓગળી જાય અને પાણી સ્વચ્છ રહે તો મીઠું શુદ્ધ છે. જો પાણીનો રંગ બદલાય અથવા ગંદકી જમા થાય, તો મીઠું ભેળસેળવાળું હોઈ શકે છે.

આ ઉપરાંત, તમે અસલી મીઠું શોધવા માટે ‘બટાકા ટેસ્ટ’ પણ કરી શકો છો. નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી આ સમજો-

પ્રશ્ન: ભેળસેળ યુક્ત મીઠાથી બચવા શું કરવું? જવાબ: બજારમાં ઉપલબ્ધ બધા જ મીઠામાં ભેળસેળ નથી હોતી, પરંતુ સ્થાનિક કે બ્રાન્ડ વગરના મીઠામાં ભેળસેળ હોવાની શક્યતા વધુ હોય છે. તેથી, હંમેશા પ્રતિષ્ઠિત કંપનીઓનું મીઠું ખરીદો. મીઠાના પેકેટ પર FSSAI અને બ્યુરો ઓફ ઇન્ડિયન સ્ટાન્ડર્ડ્સ (BIS) નું ચિહ્ન અવશ્ય જુઓ. ક્યારેય છૂટક કે બ્રાન્ડ વગરનું સસ્તું મીઠું ન ખરીદો. જો તમને કોઈ દુકાનદાર નકલી મીઠું વેચતો હોવાની શંકા હોય, તો તાત્કાલિક ફૂડ સેફ્ટી વિભાગને ફરિયાદ કરો.

પ્રશ્ન- શું ભેળસેળ યુક્ત મીઠું ખાવાથી બાળકો પર વધુ અસર પડે છે? જવાબ: ડાયેટિશિયન ડૉ. અનુ અગ્રવાલ કહે છે કે ભેળસેળ યુક્ત મીઠું ખાવાથી બાળકો પર વધુ અસર પડી શકે છે. ખરેખર બાળકોની રોગપ્રતિકારક શક્તિ પુખ્ત વયના લોકો કરતા નબળી હોય છે. તેમનું શરીર ઝેરી પદાર્થો પ્રત્યે વધુ સંવેદનશીલ હોય છે. આનાથી બાળકોના શારીરિક અને માનસિક વિકાસ પર નકારાત્મક અસર પડી શકે છે.

પ્રશ્ન- શું આયોડિનની ઉણપવાળા નકલી મીઠાથી થાઇરોઇડ થઈ શકે છે? જવાબ- થાઇરોઇડ હોર્મોન બનાવવા માટે આયોડિન જરૂરી છે. જો શરીરમાં આયોડિનની ઉણપ હોય, તો થાઇરોઇડ ગ્રંથિ તેને વધુ ઉત્પન્ન કરવાના પ્રયાસમાં મોટી થાય છે, જેનાથી ગોઇટર થઈ શકે છે. ભેળસેળ યુક્ત અથવા આયોડાઇઝ્ડ મીઠાનું સેવન કરવાથી આ સમસ્યા વધી શકે છે.

પ્રશ્ન: શું ભેળસેળ યુક્ત મીઠું શરીરમાં પાણીની ઉણપનું કારણ બની શકે છે? જવાબ: મીઠામાં સોડિયમ અથવા રસાયણોના અસંતુલનને કારણે ડિહાઇડ્રેશન થઈ શકે છે. જેના કારણે પેશાબ કરતી વખતે માથાનો દુખાવો, નબળાઈ અને બળતરા થઈ શકે છે.

પ્રશ્ન- શું ભેળસેળ યુક્ત મીઠું હૃદય હુમલાનું જોખમ વધારે છે? જવાબ: ભેળસેળવાળા મીઠામાં સોડિયમનું પ્રમાણ અસંતુલિત હોઈ શકે છે અથવા તેમાં હાનિકારક રસાયણો હોઈ શકે છે. આનાથી હૃદયના સ્વાસ્થ્ય પર નકારાત્મક અસર પડે છે. લાંબા સમય સુધી ભેળસેળ યુક્ત મીઠાનું સેવન કરવાથી બ્લડ પ્રેશર વધી શકે છે, જેનાથી હૃદય રોગનું જોખમ વધે છે.

પ્રશ્ન- શું ભેળસેળવાળું મીઠું હાડકાં નબળા પાડી શકે છે? જવાબ: જ્યારે વધારાનું સોડિયમ (મીઠું) શરીરમાં પ્રવેશ કરે છે, ત્યારે કિડની પેશાબ દ્વારા વધારાનું કેલ્શિયમ બહાર કાઢે છે. આનાથી શરીરમાં કેલ્શિયમની ઉણપ થઈ શકે છે જેના કારણે હાડકાં નબળા પડી જાય છે. ઉપરાંત, સંધિવા અથવા ઓસ્ટીયોપોરોસિસનું જોખમ વધી શકે છે.

પ્રશ્ન: ખોરાકમાં કેટલું મીઠું વાપરવું જોઈએ? જવાબ: વિશ્વ આરોગ્ય સંગઠન (WHO) અનુસાર, એક સ્વસ્થ પુખ્ત વ્યક્તિએ નિયમિતપણે તેના ખોરાકમાં 5 ગ્રામ એટલે કે લગભગ એક ચમચી મીઠું લેવું જોઈએ. આનાથી વધુ મીઠું ખાવું પણ સ્વાસ્થ્ય માટે હાનિકારક છે. આનાથી હૃદય રોગ, ગેસ્ટ્રિક કેન્સર, ઓસ્ટીયોપોરોસિસ, સ્થૂળતા અને કિડનીના રોગોનું જોખમ વધે છે.