42 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
શું તમારી સાથે ક્યારેય એવું બન્યું છે કે, તમારી નજીકની વ્યક્તિએ નવી કાર ખરીદી હોય અને તમે ખુશ થવાને બદલે તમારા મનમાં થોડી ઈર્ષ્યા અનુભવી હોય. અથવા કદાચ ઓફિસમાં કોઈ સહકર્મીને પ્રમોશન મળ્યું હોય અને તમે તમારી મહેનતનું મૂલ્યાંકન કરવાનું શરૂ કર્યું હોય.
જે લાગણી આપણી અંદર ઊથલપાથલ મચાવે છે તે ઈર્ષ્યા છે. આપણામાંથી ઘણા એવા છે જેઓ તેનાથી છુટકારો મેળવવા માંગે છે. જ્યારે પણ કેટલાક લોકો આવું કંઈક અનુભવે છે, ત્યારે તેઓ પોતાની જાત પર શરમ અનુભવે છે.
આમાંના ઘણા લોકો એવા હોય છે જે દિલથી ઈચ્છે છે કે તેમનો મિત્ર સફળતાની સીડીઓ ચઢે. જો કે, જ્યારે આવું થાય છે ત્યારે તેઓ ઈર્ષ્યા અનુભવે છે. આવા સમયે તેઓ સંઘર્ષ અનુભવે છે. તેઓ સમજી શકતા નથી કે તેઓ તેમના મિત્રનું ભલું ઇચ્છે છે, તો પછી તેઓ શા માટે ઈર્ષ્યા કરે છે? જો કે,આને ખરાબ બાબત માની લેવાની જરૂર નથી. તેની પાછળ ઘણાં કારણો છુપાયેલાં હોઈ શકે છે.
ઈર્ષ્યા એ માનવીય લાગણી છે, પરંતુ તેને સમજવી અને સંભાળવી ખૂબ જ જરૂરી છે. તે માત્ર લાગણી જ નથી, પરંતુ તે આપણા સંબંધો અને માનસિક સ્થિતિને પણ અસર કરે છે. જો તે નિયંત્રણમાં હોય તો તે આપણા માટે સારું છે. જો તે નિયંત્રણની બહાર જાય છે, તો તે આપણા માટે મુશ્કેલી ઊભી કરી શકે છે.
આવી સ્થિતિમાં આજે આપણે રિલેશનશિપમાં જાણીશું કે-
- ઈર્ષ્યા શું છે
- ઈર્ષ્યા અને નફરત વચ્ચે શું તફાવત છે
- ઈર્ષ્યાના ફાયદા શું છે?
ઈર્ષ્યા શું છે?
ઈર્ષ્યા એ ભાવનાત્મક પ્રતિક્રિયા છે. ઈર્ષ્યા ત્યારે થાય છે જ્યારે આપણને લાગે છે કે બીજી વ્યક્તિ જે મેળવી રહી છે તે આપણી પાસે નથી. કોઈની સિદ્ધિઓ, સંબંધો કે સંપત્તિ જોઈને મનમાં અસુરક્ષા અને ઈર્ષ્યા ઉત્પન્ન થાય છે. આ લાગણી સામાન્ય રીતે અન્ય લોકો સાથે સરખામણીને કારણે ઊભી થાય છે.
ઈર્ષ્યા અને નફરત વચ્ચેનો તફાવત
સામાન્ય રીતે આપણે ઈર્ષ્યા અને નફરત બંનેને નકારાત્મક લાગણીઓ તરીકે ગણીએ છીએ. જોકે, એવું નથી. ઈર્ષ્યા ત્યારે થાય છે જ્યારે આપણે કોઈ એવી વસ્તુ જોઈએ છીએ જે કોઈની પાસે હોય અને તે મેળવવા ઈચ્છતા હોય.
ઈર્ષ્યા એ કોઈ વ્યક્તિ પ્રત્યે અસુરક્ષાની નિશાની હોઈ શકે છે, જ્યારે દ્વેષ એ નુકસાનની લાગણી છે. ધિક્કાર એ ઈર્ષ્યાનું એક આત્યંતિક સ્વરૂપ છે, જ્યાં આપણે કોઈની પ્રગતિની માત્ર ઈર્ષ્યા જ નથી કરતા, પણ તેને નુકસાન પહોંચાડવાનો પ્રયાસ પણ કરીએ છીએ.
ઈર્ષ્યા સામાન્ય રીતે રોમેન્ટિક સંબંધોમાં જોવા મળે છે. જો કે, આ મિત્રતા અને સહકાર્યકરો અથવા કોઈપણ સંબંધમાં થઈ શકે છે.
જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ બીજા કોઈને કોઈ કામ કરતા અને સફળ થતા જુએ છે, ત્યારે તેનામાં ઈર્ષ્યાની લાગણી જન્મી શકે છે. ઈર્ષ્યામાં, વ્યક્તિ પોતાની જાત પર ગુસ્સે પણ થઈ શકે છે. ઈર્ષાળુ વ્યક્તિ વિચારી શકે છે કે તે શા માટે તે કરી શક્યો નથી.
દ્વેષ અને ઈર્ષ્યા સમાન નથી. ગુસ્સો મોટે ભાગે સંબંધોમાં સંઘર્ષનું કારણ બને છે, જ્યારે ઈર્ષ્યા આપણને બીજાની સફળતા અથવા સંપત્તિથી અસંતુષ્ટ બનાવે છે. તે જ સમયે તે આપણને વધુ સારું કરવા માટે દબાણ કરી શકે છે.
મન અને શરીર પર ઈર્ષ્યાની અસરો
ઈર્ષ્યાની લાગણી આપણી માનસિક અને શારીરિક પ્રતિક્રિયાઓમાં પરિવર્તન લાવી શકે છે. ચાલો આને ગ્રાફિકલી સમજીએ.
ઈર્ષ્યા શા માટે થાય છે?
ઈર્ષ્યાનું કારણ વ્યક્તિએ વ્યક્તિએ અલગ-અલગ હોઈ શકે છે, પરંતુ કેટલાક કારણો દરેકમાં જોવા મળે છે.
જો કોઈ વ્યક્તિ અસલામતી અનુભવે છે, પોતાને નિષ્ફળ માને છે અથવા એકલતાથી ડરતો હોય છે, તો તેને ઈર્ષ્યાની વધુ લાગણીઓ હોઈ શકે છે. આ સિવાય ઓછું આત્મસન્માન ધરાવતા અથવા હંમેશા પોતાની સરખામણી બીજા સાથે કરતા લોકો પણ ઈર્ષ્યાનો શિકાર બની શકે છે. ચાલો આને ગ્રાફિકલી સમજીએ.
શું ઈર્ષ્યા આપણને નુકસાન કરી શકે?
ઈર્ષ્યા આપણા માનસિક અને શારીરિક સ્વાસ્થ્યને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. ઈર્ષ્યા નજીકના સંબંધોમાં ખટાશનું કારણ બની શકે છે. આના કારણે આપણે વારંવાર બીજા સાથે પોતાની સરખામણી કરવા લાગીએ છીએ અને તેના કારણે આપણો આત્મવિશ્વાસ ઘટી જાય છે. તેનાથી ડિપ્રેશન અને ચિંતા જેવી સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. જેના કારણે આપણે આપણા કામ પર ધ્યાન આપી શકતા નથી.
ઈર્ષ્યાની આડ અસરો શું હોઈ શકે?
ઈર્ષ્યાથી ઘણી નકારાત્મક અસરો થઈ શકે છે. આ કારણે તણાવ વધી શકે છે અને બ્લડ પ્રેશર વધી શકે છે. જો તમે તમારા ઈર્ષાળુ સ્વભાવથી પરેશાન છો તો તેનાથી હૃદયરોગ પણ થઈ શકે છે. લાંબા ગાળાનો ઈર્ષાળુ સ્વભાવ ડિપ્રેશન તરફ દોરી શકે છે.
ઈર્ષ્યાની લાગણી અસંતોષ પેદા કરે છે, જે કામ કરવાની અને આગળ વધવાની શક્તિ છીનવી લે છે. નફરતના કારણે આપણે બીજાને નુકસાન પહોંચાડવાનું શરૂ કરીએ છીએ. આનાથી આપણા ગાઢ સંબંધોમાં પણ ખટાશ આવે છે.
ફાયદા શું છે?
આ વાત થોડી વિચિત્ર લાગે છે, પરંતુ ઈર્ષ્યા આપણને આપણી નબળાઈઓ અને ઇચ્છાઓને સમજવામાં મદદ કરે છે. ઈર્ષ્યાનું કારણ વ્યક્તિની ક્ષમતા કરતાં ઓછી સિદ્ધિ હોઈ શકે છે. આવી સ્થિતિમાં ઈર્ષ્યા દ્વારા આપણે જાણી શકીએ છીએ કે આપણને શું જોઈએ છે. આ માટે આપણે સખત મહેનત કરી શકીએ છીએ.
પ્રેરણા: જો ઈર્ષ્યાને યોગ્ય રીતે સમજવામાં આવે, તો તે વ્યક્તિને પોતાને સુધારવા માટે પ્રેરિત કરી શકે છે.
નબળાઈઓને સમજવી: ઈર્ષ્યાથી આપણે શીખી શકીએ છીએ કે આપણે ક્યાં સુધારો કરવાની જરૂર છે.
ઈચ્છાઓને ઓળખવી: ઈર્ષ્યા આપણને આપણા લક્ષ્યો અને ઈચ્છાઓ પ્રત્યે સભાન બનાવી શકે છે.
નિવારક પગલાં શું છે?
આપણી અંદર જન્મેલી ઈર્ષ્યાની લાગણી નફરતમાં ફેરવાય તે પહેલાં આપણે સાવચેત રહેવું જોઈએ. જાણો વરિષ્ઠ મનોચિકિત્સક ડૉ.સત્યકાંત ત્રિવેદીએ આપેલી 7 મહત્ત્વની સલાહ વિશે.
સ્વીકારો: પ્રથમ, આ લાગણીને સ્વીકારો. તેને દબાવવાથી કે નકારવાથી તે વધી શકે છે.
સરખામણી બંધ કરો: તમારી જાતને અન્ય લોકો સાથે સરખાવવાનું બંધ કરો અને તમારી જાત પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો. દરેક વ્યક્તિ વિશિષ્ટ છે અને અનન્ય ક્ષમતાઓ ધરાવે છે.
ધ્યાન અને યોગ: માનસિક શાંતિ મેળવવા માટે ધ્યાન કરો. આનાથી શાંત રહીને તમારી વિચારવાની અને સમજવાની શક્તિ વધશે અને તમે તમારી જાત પર કામ કરી શકશો.
આભારી બનો: તમારી પાસે જે છે તેના માટે આભારી બનો અને જે નથી તે માટે તમારા હૃદયથી પ્રયત્ન કરો.
તમારી જાતને સમય આપો: તમારી નબળાઈઓને સુધારવા માટે તમારી જાતને સમય આપો. તમારા પર સતત કામ કરવાથી, તમે સખત મહેનતનું મહત્ત્વ સમજી શકશો. આ તમારામાં બીજાની પ્રશંસા કરવાની ભાવના પેદા કરશે.
સંબંધોમાં સુધારો: તમે જેની ઈર્ષ્યા કરો છો તેની સાથે વાતચીત કરો અને તેની પાસેથી શીખવાનો પ્રયાસ કરો.
નિષ્ણાતની મદદ લો: જો તમે તમારા ઈર્ષાળુ સ્વભાવથી પરેશાન છો, તો નિષ્ણાતની સલાહ લો કારણ કે સમય જતાં તે દ્વેષમાં પરિવર્તિત થઈ શકે છે.
ઈર્ષ્યા એ સામાન્ય માનવીય લાગણી છે, પરંતુ તેને યોગ્ય રીતે સમજવી અને તેનું સંચાલન કરવું મહત્ત્વપૂર્ણ છે. તે આપણને સારા બનવા માટે પ્રેરિત કરી શકે છે, પરંતુ જો તેને નિયંત્રણમાં ન રાખવામાં આવે તો જીવનમાં ઘણી સમસ્યાઓ આવી શકે છે. તમારી સકારાત્મક ઊર્જાને ઓળખો અને તમારી જાતને પ્રેરિત કરવા માટે ઈર્ષ્યાનો ઉપયોગ કરો.
યાદ રાખો, દરેક વ્યક્તિ તેના જીવનમાં ખાસ હોય છે. કોઈની ખુશી જોઈને ખુશ રહેતા શીખો, કારણ કે બીજાની સફળતા એ તમારી હાર નથી.
