1 કલાક પેહલાલેખક: શિવકાંત શુક્લ
- કૉપી લિંક
સિંગલ પેરેંટિંગ , શબ્દ પોતે જ સૂચવે છે કે, બાળકના ઉછેરની જવાબદારી એક વ્યક્તિ પર છે અને તેણે માતાપિતા એમ બન્નેની ભૂમિકા નિભાવવાની છે. તમને તમારી આસપાસ એવા ઘણા લોકો મળશે જેઓ પોતાના બાળકોને એકલા હાથે ઉછેરે છે.
સંયુક્ત રાષ્ટ્રના ‘પ્રોગ્રેસ ઓફ ધ વર્લ્ડ વુમન 2019-2020’ રિપોર્ટ અનુસાર, ભારતમાં લગભગ 1.3 કરોડ સિંગલ મધર છે, જેમના પરિવારો તેમના પર સંપૂર્ણપણે નિર્ભર છે. અને 3.2 કરોડ સિંગલ મધર સંયુક્ત પરિવારોમાં રહે છે. આ આંકડો દર્શાવે છે કે ભારતમાં મોટી સંખ્યામાં સિંગલ મધર છે, જેઓ પોતાના બાળકોને એકલા અથવા પરિવારની મદદથી ઉછેરી રહી છે.
સિંગલ પેરેંટિંગ એ પોતે જ એક પડકારજનક કાર્ય છે. જો માતાપિતા કામ કરતા હોય તો તે વધુ પડકારરૂપ બની જાય છે. વર્કિંગ સિંગલ પેરેન્ટ્સ તેમના કામ અને બાળકની જવાબદારીઓને સંતુલિત કરવામાં ઘણી સમસ્યાઓનો સામનો કરે છે. જો કે, થોડી શાણપણ અને સમય વ્યવસ્થાપન સાથે, સિંગલ પેરેંટિંગને સરળ બનાવી શકાય છે.
આજે રિલેશનશિપ કોલમમાં આપણે સિંગલ પેરેન્ટિંગ વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ જાણી શકશો કે-
- સિંગલ પેરેંટિંગ બાળકો પર શું અસર કરે છે?
- તેને કેવી રીતે સરળ બનાવી શકાય?
સિંગલ પેરેંટિંગ એટલે શું?
જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ તેના બાળકને એકલા હાથે ઉછેરે છે, ત્યારે તેને સિંગલ પેરેંટિંગ કહેવામાં આવે છે. આનો અર્થ એ થયો કે બાળક તેની માતા કે પિતામાંથી કોઈ એક સાથે રહે છે અને તે બાળકની તમામ જવાબદારીઓ નિભાવે છે. આવી સ્થિતિ ત્યારે આવે છે જ્યારે માતાપિતા છૂટાછેડા લે છે અથવા એકબીજાથી અલગ પડે છે. માતાપિતામાંથી એકનું અવસાન થાય છે અથવા કોઈ એકલા બાળકને ઉછેરવાનું નક્કી કરે છે.
આ સિવાય, જો કોઈ મહિલા સિંગલ પેરેન્ટ બનવા માંગે છે, તો તે IUI (Intra Uterine Insemination) અથવા IVF (ઈન વિટ્રો ફર્ટિલાઇઝેશન) દ્વારા ગર્ભ ધારણ કરી શકે છે અથવા બાળકને દત્તક લઈ શકે છે. બીજી તરફ, જો કોઈ પુરુષ સિંગલ પેરેન્ટ બનવા માંગતો હોય તો તે બાળકને દત્તક લઈ શકે છે અથવા સરોગસીનો સહારો લઈ શકે છે.
સિંગલ પેરેંટિંગ બાળક અને માતાપિતા બંને માટે પડકારરૂપ છે
જ્યાં સિંગલ માતા-પિતા માટે બાળકની તમામ જવાબદારીઓ નિભાવવી અને પોતાને આર્થિક રીતે મજબૂત બનાવવી કે તેમના કામકાજના જીવનનું સંચાલન કરવું સહેલું નથી. તે જ સમયે, તે બાળક માટે ઉતાર-ચઢાવથી ભરેલી મુસાફરી પણ છે. કેટલીકવાર બાળકને લાગે છે કે તે તેના જીવનમાં તેની માતા અથવા પિતાના પ્રેમથી સંપૂર્ણપણે વંચિત છે.
આ સિવાય સિંગલ પેરન્ટ બાળકને ક્યારેક સમાજમાં ભેદભાવનો સામનો કરવો પડી શકે છે, જેનાથી તેનો આત્મવિશ્વાસ નબળો પડી શકે છે. જો બાળકના માતા-પિતા અલગ રહે છે, તો તે અથવા તેણી તેની પરિસ્થિતિ વિશે શરમ અનુભવી શકે છે. ખાસ કરીને જ્યારે મિત્રો તેના પરિવાર વિશે પ્રશ્નો પૂછે છે.
સિંગલ પેરેંટિંગમાં પરિવારની ભૂમિકા
જો પરિવારના સભ્યો સિંગલ પેરેન્ટને મદદ કરે છે તો તેના માટે સરળ બની જાય છે. જો માતાપિતા કામ કરતા હોય તો પરિવારના સભ્યો બાળકની સંભાળ રાખવામાં મદદ કરી શકે છે. જેમ કે બાળકને શાળા માટે તૈયાર કરવું, તેનું હોમવર્ક કરાવવું અને તેની સાથે રમવું.
આ સિવાય સિંગલ પેરેન્ટ્સને ક્યારેક આર્થિક સંકટનો સામનો કરવો પડે છે. આ સ્થિતિમાં પરિવારના સભ્યો તેમની મદદ કરી શકે છે.
સિંગલ પેરેંટિંગમાં સમાજની ભૂમિકા
આજે પણ સમાજનો એક વર્ગ સિંગલ પેરેન્ટ્સ અને સંતાનોને અનુકૂળ નજરે જોતો નથી. ખાસ કરીને જ્યારે મહિલાઓ તેમના પતિથી અલગ થવાનું નક્કી કરે છે. કદાચ આ જ કારણ છે કે આજે પણ ઘણી સ્ત્રીઓ ટોક્સિક રિલેશનમાં હોવા છતાં સંબંધથી અલગ નથી થઈ શકતી. મહિલાઓ આ નિર્ણય લે તો પણ સમાજમાં તેમના ચારિત્ર્ય પર જજ થાય છે. આ સિંગલ પેરેન્ટ્સના માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર નકારાત્મક અસર કરે છે.
સમાજના લોકોએ સિંગલ પેરેન્ટ અને બાળકનો સાથ આપવો જોઈએ. તેમના પ્રત્યે સહાનુભૂતિ હોવી જોઈએ. આનાથી તેમને તેમના સંજોગો સામે લડવાની શક્તિ મળે છે.
બાળકો પર સિંગલ પેરેંટિંગની અસર
સિંગલ પેરેન્ટિંગ બાળક પર હકારાત્મક અને નકારાત્મક બંને રીતે અસર કરે છે. જ્યાં તેમના માતા-પિતા સાથેનો સંબંધ વધુ મજબૂત બને છે. સાથે જ તેમને ઘણીવાર એકલતાનો પણ સામનો કરવો પડે છે. નીચેના ગ્રાફિક પરથી આને સમજો-
સિંગલ પેરેન્ટિંગને આ રીતે સરળ બનાવો
સિંગલ પેરેંટિંગ પડકારજનક છે, પરંતુ કેટલીક બાબતોને ધ્યાનમાં રાખીને તેને સરળ બનાવી શકાય છે. નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી આને સમજો-
સિંગલ પેરેન્ટિંગમાં આ ભૂલો ન કરો
સિંગલ પેરેન્ટિંગમાં થોડી બેદરકારી પણ બાળકને બગાડી શકે છે. તેથી, કેટલીક બાબતોને ધ્યાનમાં રાખવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તેને નીચેના સૂચકાંકો વડે સમજો-
- સિંગલ પેરેન્ટ્સ પોતાના બાળકોને જરૂર કરતાં વધુ સમય આપે છે. આ કારણે બાળકને સ્વતંત્રતા મળતી નથી. અમુક સમય માટે બાળકને વ્યક્તિગત સ્પેસ આપવી પણ જરૂરી છે.
- સિંગલ પેરેન્ટ્સ બંને પેરેન્ટ્સની ભૂમિકા ભજવે છે. આવી સ્થિતિમાં, તેઓ બાળકની સુરક્ષા કરતા વધારે બની શકે છે. આ બાળક પર નકારાત્મક અસર કરી શકે છે.
- સિંગલ પેરેન્ટ હોવા અંગે તમારા બાળક સાથે ક્યારેય ખોટું ન બોલો. જો તે બુદ્ધિશાળી હોય તો તેને ખુલ્લેઆમ સમગ્ર સત્ય જણાવો.
- બાળકની દરેક ઈચ્છા પૂરી ન કરો. આ તેને વધુ ખરાબ કરી શકે છે.
- તમારા બાળકની સરખામણી અન્ય બાળક સાથે ન કરો.
- તમારા બાળકના પેરેન્ટિંગમાં એટલા ખોવાઈ ન જાવ કે તમે તમારી સંભાળ લેવાનું ભૂલી જાઓ. તમારા સ્વાસ્થ્યનું પણ ધ્યાન રાખો.
