Related posts
2 કલાક પેહલાલેખક: મનીષ પંડ્યા
- કૉપી લિંક
મુંબઈમાં ફ્લોરા ફાઉન્ટેનની બાજુમાં એક મોટી ઇમારત છે – ટાટા હાઉસ. એક 70 વર્ષનો માણસ એ બિલ્ડિંગની બાજુની ગલીમાં ગ્રે રંગની ઇન્ડિકા કારમાંથી નીચે ઊતરે છે. તેણે આછા વાદળી રંગનો કોટન શર્ટ અને લૂઝ ગ્રે કલરનું પેન્ટ પહેર્યું છે. તેના પગમાં લેધરના સેન્ડલ છે. કારમાંથી નીચે ઉતરીને તે સીધો બિલ્ડીંગ તરફ જાય છે અને બિલ્ડીંગમાં પ્રવેશતાની સાથે જ દેખાતી લિફ્ટ પાસે ઉપર જવા માટે રહા જોતા લોકોની લાઈનમાં તે ઉભા રહી જાય છે.
જે વ્યક્તિ સાદા કપડામાં આવ્યો હતો, એકદમ સાદી કાર ચલાવતો હતો અને લાઈનમાં ઉભો હતો, તે બીજું કોઈ નહીં પણ રતન ટાટા પોતે જ છે. એ જ ટાટા હાઉસના માલિક. ટાટા ગ્રુપ ઓફ ઈન્ડસ્ટ્રીઝના માલિક, દેશની સૌથી જૂની અને સૌથી સમૃદ્ધ કંપનીઓમાંની એક છે.
બુધવારે, લગભગ 11 વાગ્યે, રતન નવલ ટાટાએ અંતિમ શ્વાસ લીધા. 86 વર્ષીય રતન ટાટાને મુંબઈની બ્રીચ કેન્ડી હોસ્પિટલના ઈન્ટેન્સિવ કેર યુનિટ (ICU)માં દાખલ કરવામાં આવ્યા હતા.
જે આ દુનિયામાં આવ્યો છે તેને એક દિવસ જવાનું જ છે. પરંતુ પ્રશ્ન એ છે કે વ્યક્તિ શું વારસો છોડીને જાય છે? જે વિચારો, મૂલ્યો, આદર્શોના રૂપમાં તે લોકોની યાદોમાં અને આવનારી પેઢીના જીવનમાં હંમેશા જીવંત રહે છે.
ટાટા હાઉસમાં કામ કરતા ઘણા લોકો તેમના કરતા વધારે તૈયાર થઈને સૂટ અને બૂટ પહેરીને ઓફિસ આવતા હતા. પરંતુ રતન ટાટા રોજેરોજ એક જ સાદા કપડામાં એવી રીતે આવતા હતા કે જો કોઈ તેમનો ચહેરો ન ઓળખે તો પણ તેમને ટાટા હાઉસનો સામાન્ય કર્મચારી ગણી શકે.
દરરોજ તે લિફ્ટની સામે ઉભા રહેતા અને પોતાના વારાની રાહ જોતા. જો કોઈ કોઈ કારકુન તેમની સામે ઊભો રહેતો અને રતનજીને પહેલા જવા કહેતો, તો તેઓ ના પાડી દેતા અને લાઈનમાં ઊભા રહેતા. ટાટા હાઉસમાં તેમના કાકા JRD ટાટા વિશે સમાન કહાનીઓ કહેવામાં આવે છે. કોણ જાણે, આ નમ્રતા, આ સાદગી તેનામાં ત્યાંથી આવી હશે.
તો, આજે આ કોલમમાં અમે રતન ટાટાને ભારે હૃદય, ભરેલી આંખો અને ખૂબ જ પ્રેમ અને આદર સાથે યાદ કરીએ છીએ.
કોઈ રતન ટાટા કેવી રીતે બની શકે? જીવનમાં આપણે હંમેશા સફળતા, સમૃદ્ધિ, પદ પ્રાપ્તિ, શક્તિ અને પૈસાની વાત કરીએ છીએ. દરેક વ્યક્તિ આ બધું મેળવવા માંગે છે. પરંતુ ભાગ્યે જ આ વિશે વાત કરવામાં આવે છે કે આ બધું મેળવનાર લોકોમાં એવી કઈ અનોખી વાત હતી જે તેમને સફળતાના ઉચ્ચ સ્તરે લઈ ગઈ.
વ્યક્તિ ફક્ત એટલા માટે લીડર નથી બની શકતો કે તેને તેના પિતાની સ્થાપિત કંપની વારસામાં મળી છે. વ્યક્તિને સાથ મળી શકે છે, પરંતુ જો વ્યક્તિમાં ક્ષમતા, વ્યક્તિત્વમાં ઊંડાણ અને તેના ચારિત્ર્યમાં મહાનતા ન હોય તો સફળતા, પ્રેમ અને આસપાસના લોકોનો આદર ન મળી શકે.
રતન ટાટાએ તેમના જીવનમાં જે કમાણી કરી તે માત્ર પૈસા અને સફળતા નહોતી. સાચું કહું તો તેના માટે આ સૌથી નજીવી હતી. તેને જે કમાવ્યું તે તેને ઓળખનારા લોકોના હૃદયમાં તેના માટે આદર અને અપાર પ્રેમ છે.
સમૃદ્ધિને કોઈ દેખાડાની જરૂર નથી કેટલાક ખાસ પ્રસંગો સિવાય, રતન ટાટા હંમેશા સાધારણ કપડાં અને ચપ્પલ પહેરતા હતા. તેની પાસે એક સાદો ફોન હતો, તેણે ઈન્ડિકા કાર ચલાવી અને તે પોતે ચલાવી. તેમના રોજીંદા જીવન, જીવનશૈલી અને પોશાકમાં કોઈ દંભ ન હતો. આ માત્ર બાહ્ય વસ્તુઓ ન હતી. તે ઊંડા મૂલ્યોની બાબત હતી કે બાહ્ય ઝગમગાટ તેના માટે વાંધો નહોતો. માત્ર એટલો જ ફરક હતો કે તેનું કામ કેટલું સુંદર અને ચમકદાર હતું.
લાગણીઓ એ નબળાઈ નથી, એ આપણી તાકાત છે રતનજીએ એકવાર કહ્યું હતું કે, મેં મારા જીવનમાં સૌથી હિંમતવાન અને સૌથી શક્તિશાળી કામ કર્યું છે, એટલે કે મેં મારી લાગણીઓને દુનિયાની સામે વ્યક્ત કરવાની છૂટ આપી છે. તે યુવાનો અને બાળકો પાસેથી કે જેઓ તેમના અનોખા વિચાર માટે ભંડોળની આશામાં ક્યારેય રતન ટાટાનો સંપર્ક કરે છે, તેમની લાગણીઓ અને પ્રેમની અનેક કહાનીઓ તમને યુવાઓ પાસેથી સાંભળવા મળશે.
જ્યારે પણ તેમને કોઈ અનોખો, મૌલિક વિચાર આવ્યો, ત્યારે તેમણે ખુલ્લા દિલથી તેનું સ્વાગત કર્યું અને યુવાનોને મદદ કરી. જો તે લોકો પર ગુસ્સે કરતા, તો તેને પ્રેમ કરવામાં પણ આગળ રહેતા.
લીડરનું કામ નિયંત્રણ કરવાનું નથી, પરંતુ કાળજી લેવાનું છે આપણે બધા જીવનમાં લીડર બનવા માંગીએ છીએ, પરંતુ સાચા લીડરનું કામ શું છે તે વિચારતા નથી. સાચા નેતૃત્વનો અર્થ એ નથી કે કંટ્રોલ તમારા હાથમાં લેવો, તેનો અર્થ એ છે કે તમારા કંટ્રોલ હેઠળના લોકોની કાળજી લેવી. તેમનો હાથ પકડી તેમને રસ્તો બતાવો. તેમને સક્ષમ બનવામાં મદદ કરવી અને હંમેશા તેની ચિંતા કરવી, ગર્વ અનુભવવો.
તેની સાથે કામ કરનારા હજારો લોકો આના સાક્ષી છે. જેમણે રતન ટાટાનું વિઝન તેમજ તેમની કાળજી જોઈ છે, તેઓ તેમની સાથે મોટા થયા છે. આ વિરાસતની સરખામણીમાં દુનિયાની તમામ સંપત્તિ ખૂબ જ નજીવી છે.
ટીકા એ આપણો સૌથી મોટો શિક્ષક છે 1981માં, જ્યારે JRD ટાટાએ ટાટા ગ્રૂપ ઑફ ઈન્ડસ્ટ્રીઝના આગામી અનુગામી તરીકે રતન ટાટાની જાહેરાત કરી, ત્યારે આ નિર્ણયથી ખુશ લોકો કરતાં વધુ લોકો નારાજ હતા. ટાટા ગ્રુપના કર્મચારીઓ, રોકાણકારો અને શેરધારકો આ નિર્ણયથી નારાજ હતા. અખબારોના તંત્રીલેખ અને અભિપ્રાયની કોલમ કહેતી હતી કે શિખાઉ માણસ આ જવાબદારી ઉપાડવા સક્ષમ નથી.
પણ આ બધાનું પરિણામ શું આવ્યું? રતન ટાટાએ એક વખત જાહેર મંચમાં કહ્યું હતું કે, ટીકા એ આપણો સૌથી મોટો શિક્ષક છે. એ જ શીખવે છે. પડકારો એ ખરેખર શીખવાની તક છે અને ભૂલો એ જીવનનો સૌથી મૂલ્યવાન પાઠ છે.
એવો કોઈ રસ્તો નથી કે જે એક લીટીમાં સીધો ચાલે. ચડાવ-ઉતાર એ માર્ગ જીવંત હોવાની નિશાની છે. જો ECGમાં પણ જ્યારે લાઇન સીધી થવા લાગે છે, તો તેનો અર્થ એ છે કે આપણે જીવીત નથી.
શું એવું નવું વિચાર્યુ, જે બધાથી અલગ હતું? પ્રખ્યાત હોલીવુડ અભિનેતા અલ પચિનોએ થોડા દિવસો પહેલા ન્યૂયોર્ક ટાઈમ્સ સાથેની વાતચીતમાં એક ખૂબ જ સુંદર વાત કહી હતી – “બેસ્ટ કંઈ પણ નથી. દરેક વ્યક્તિ સારું કામ કરે છે. દરેક વ્યક્તિ બેસ્ટ છે. પ્રશ્ન એ છે કે તમે કેટલું નવું વિચારો છો, તમે શું નવું કર્યું, જે પહેલાં ક્યારેય કોઈ એ નથી કર્યું.
રતન ટાટાનું સમગ્ર જીવન અને કારકિર્દી ઇનોવેશન અને યુનિકનેસની સાક્ષી છે. તેથી, આગળ વધવા માટે, હંમેશા પોતાને એક પ્રશ્ન પૂછવો જોઈએ – “મેં શું નવું કર્યું છે, શું નવું વિચાર્યું છે? બેસ્ટ નહીં, પરંતુ હું કેટલો ઓરીજનલ છું.
તમે બીજા પાસેથી જે ઈચ્છો છો તે પહેલા જાતે કરો એક લીડર તરીકે, ટીમને જે પણ કરવા માંગીએ છીએ અને જે માર્ગને અનુસરવા માંગીએ છીએ, આપણે પોતે તે માર્ગને પ્રથમ અનુસરવો પડશે. પ્રથમ તમારે તે જાતે કરવું પડશે. જો તમે ઈચ્છો છો કે ટીમ સખત મહેનત કરે, તો તમારે જાતે ચાર ગણી મહેનત કરવી પડશે. જો તમારે પ્રેમ મેળવવો હોય, તો તમારે પહેલા ઘણો પ્રેમ આપવો પડશે. ફક્ત તે જ વસ્તુ આપણી પાસે પાછી આવે છે, જે આપણે આપી છે.
રતન ટાટાનું જીવન તેનું ઉદાહરણ છે. તેને આટલો પ્રેમ, આટલું સન્માન મળ્યું કારણ કે તેણે તે આપ્યું. તેમની ટીમ સખત મહેનત કરતી હતી કારણ કે 80 વર્ષની ઉંમરે તેઓ પોતે ટીમના યુવાનો કરતા વધુ મહેનત કરતા હતા.
તમે લોકો અને સંબંધોમાં કેટલું રોકાણ કર્યું? દરેક વ્યક્તિ કંપની અને કારકિર્દી વધારવા માટે રોકાણ કરે છે, પરંતુ પ્રશ્ન એ છે કે તેઓએ જીવન, સંબંધો અને મિત્રતામાં કેટલું રોકાણ કર્યું. તમારા પાર્ટનરને ગળે લગાડી તેને જણાવો કે તમે તેને કેટલો પ્રેમ કરો છો. દરરોજ રાત્રે તે બાળકોના કપાળને ચુંબન કરી અને તેમને સૂતા પહેલા કહાની કહો. મિત્રો અને સહકર્મીઓ સાથે સુખ અને દુ:ખમાં ઉભા રહ્યા, તેમના હાથ પકડીને આગળ વધો.
આ સૌથી મૂલ્યવાન મૂડી છે જે રતન ટાટા તેમની સાથે લઈ ગયા હતા. તેને ક્યારેય લગ્ન કર્યા નથી. તેનું પોતાનું કોઈ કુટુંબ નહોતું, પરંતુ તેમ છતાં એક ખૂબ મોટો પરિવાર હતો, જેઓ તેને પ્રેમ કરતા હતા અને તેની સંભાળ રાખતા હતા.
