બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સ દોસ્ત કે દુશ્મન?: 18 વર્ષ પહેલાં અને 40 વર્ષ પછી પીલ્સ લેવી ખતરનાક, જાણો ડૉક્ટર પાસેથી સાચી અને સચોટ માહિતી

ઇંગ્લેન્ડમાં 16 વર્ષની છોકરી લાયલા ખાનએ બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સ લીધી અને મગજમાં લોહી ગંઠાઈ જવાના 20 દિવસની અંદર તેનું મૃત્યુ થયું.

વર્ષ 2023ની 25મી નવેમ્બરે લાયલાને પીરિયડ્સમાં ભારે દુખાવો થતો હતો. તેના મિત્રએ તેને ગર્ભનિરોધક ગોળીઓ લેવાનું શરૂ કરવાની સલાહ આપી. લાયલાએ ગોળીઓ લેવાનું શરૂ કર્યું. 5 ડિસેમ્બરે તેને માથાનો દુખાવો શરૂ થયો અને અઠવાડિયાના અંત સુધીમાં તેને ઉલ્ટી થવા લાગી. દર 30 મિનિટે ઉલ્ટી થવા લાગી. તેને ઈમરજન્સીમાં હોસ્પિટલમાં દાખલ કરવામાં આવી હતી. સારવાર દરમિયાન જાણવા મળ્યું કે, તેના મગજમાં લોહી ગંઠાઈ ગયું છે. સર્જરી પહેલા જ લાયલાનું મૃત્યુ થયું હતું.

ભારત સહિત વિશ્વના 100થી વધુ દેશોમાં બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સ સ્ટોર્સ પર સરળતાથી ઉપલબ્ધ છે. આ માટે ડોક્ટરના પ્રિસ્ક્રિપ્શનની જરૂર નથી. જો તેને દરરોજ યોગ્ય સમયે લેવામાં આવે, તો ગર્ભાવસ્થાને રોકવામાં 99% સુધી અસરકારક છે. પરંતુ તેમની આડઅસર પણ એટલી જ ભયાનક છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં તે જીવલેણ પણ સાબિત થઈ શકે છે. તેથી, તેનો ઉપયોગ કરતા પહેલા સામાન્ય માહિતી જરૂરી છે.

આજે ‘તબિયતપાણી’માં આપણે બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સ વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ શીખી શકશો કે-

બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સ શું છે અને તે કેવી રીતે કામ કરે છે? બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સ એ એક પ્રકારની ઓરલ ગર્ભનિરોધક છે. હોર્મોન્સનો ઉપયોગ કરીને ગર્ભાવસ્થાને અટકાવવામાં આવે છે. આમાં સામાન્ય રીતે એસ્ટ્રોજન અને પ્રોજેસ્ટેરોન હોર્મોન્સ હોય છે. જો કે, હવે પ્રોજેસ્ટેરોન અને એસ્ટ્રોજનના અલગ-અલગ હોર્મોન ધરાવતી ગોળીઓ પણ આવવા લાગી છે. ગર્ભાવસ્થાને ટાળવા માટે, તેને દરરોજ એક જ સમયે નિયમિતપણે ખાવી જોઈએ.

બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સમાં હાજર હોર્મોન્સ ગર્ભાશયમાં નીચેના ફેરફારોનું કારણ બને છે.

બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સ લેતા પહેલા કઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જરૂરી છે?

ડોકટરો બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સ ક્યારે લખે છે?

શું બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સ જીવન માટે જોખમી બની શકે? ડો.મીનાક્ષી કહે છે કે જન્મ નિયંત્રણની ગોળીઓમાં એસ્ટ્રોજન હોર્મોનની હાજરીને કારણે કેટલીક ગંભીર સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું જોખમ વધી શકે છે. તેથી, આડઅસરો ઘટાડવા માટે, એસ્ટ્રોજન અને પ્રોજેસ્ટેરોન હોર્મોન્સ ધરાવતી અલગ-અલગ ગોળીઓનું ઉત્પાદન થવા લાગ્યું છે. આ જોખમો ઘટાડવા માટે આયોજનબદ્ધ રીતે આપવામાં આવે છે.

એસ્ટ્રોજનની હાજરી નીચેની ગંભીર આરોગ્ય સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે:

બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સથી લોહી ગંઠાઈ જવાનું જોખમ શું છે? ડોકટરો આયોજિત રીતે આ પીલ્સ આપે છે, તેથી કોઈ નોંધપાત્ર જોખમ નથી. જો કે, અમુક કૌટુંબિક ઇતિહાસ અને આરોગ્યની સ્થિતિ લોહીના ગંઠાવાનું જોખમ વધારી શકે છે. ગ્રાફિક જુઓ.

બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સ ક્યારે અને કોના માટે ખતરનાક સાબિત થઈ શકે? 18 વર્ષથી ઓછી ઉંમરની અને 40 વર્ષથી વધુ ઉંમરની સ્ત્રીઓને બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સ સૂચવવામાં આવતી નથી. આ ઉંમરે, તેમની ખતરનાક આડઅસરો દેખાઈ શકે છે. બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સ સાથે ધૂમ્રપાન અને આલ્કોહોલનું સેવન જટિલતાઓનું કારણ બની શકે છે. જો કોઈ સ્ત્રી ધૂમ્રપાન કરતી હોય, તો જો તે 35 વર્ષથી વધુ ઉંમરની હોય તો આ ગોળીઓ સૂચવવામાં આવતી નથી. જો તમે ધૂમ્રપાન કરતા નથી, તો તમે સામાન્ય રીતે મેનોપોઝ સુધી હોર્મોનલ જન્મ નિયંત્રણ ગોળીઓનો ઉપયોગ કરી શકો છો.

બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સની આડઅસર કેટલી ખતરનાક? જો તમે PCOS જેવી કોઈપણ સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ માટે બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સ નથી લેતા અને તેનો હેતુ માત્ર અનિચ્છનીય ગર્ભાવસ્થાને રોકવાનો છે, તો અહીં એ ઉલ્લેખ કરવો જરૂરી છે કે ગર્ભાવસ્થાને રોકવા માટે આ છેલ્લો વિકલ્પ હોવો જોઈએ કારણ કે તે મહિલાઓ પર ખૂબ જ જોખમી અસર કરે છે. આરોગ્ય ગર્ભનિરોધકની અન્ય પદ્ધતિઓ જેમ કે કોન્ડોમ વધુ સુરક્ષિત છે અને તેની કોઈ આડઅસર નથી.

શું બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સ પ્રજનન ક્ષમતાને અસર કરે છે? ડો.મીનાક્ષી કહે છે કે, બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સ લેવાથી પ્રજનન ક્ષમતા પર અસર થતી નથી. તેમાંથી નીકળતા હોર્મોન્સ થોડા સમય માટે જ શરીરમાં રહે છે. જેવી કોઈ વ્યક્તિ ગોળીઓ લેવાનું બંધ કરે છે, હોર્મોન્સની અસર પણ ખતમ થઈ જાય છે. આ પછી શરીર તેના સામાન્ય ચક્રમાં પાછું આવે છે. સામાન્ય રીતે ચક્રને સામાન્ય થવામાં માત્ર થોડા મહિના લાગે છે.

બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સ છોડ્યા પછી તમે કેટલા સમય સુધી ગર્ભ ધારણ કરી શકો છો? ડો.મીનાક્ષી બંસલ કહે છે કે, બર્થ કંટ્રોલ પીલ્સ છોડ્યા પછી આગામી માસિક ચક્રમાં ગર્ભાવસ્થા થઈ શકે છે. તે મહિનામાં ગર્ભ ધારણ કરવાની શક્યતા અન્ય મહિનાઓ કરતાં વધુ હોય છે.