નવી દિલ્હી5 કલાક પેહલા
- કૉપી લિંક
મહારાષ્ટ્રના રાજ્યપાલ રમેશ બૈસે શાળાના સમય બદલવાનું સૂચન કર્યું છે જેથી વિદ્યાર્થીઓને પૂરતી ઊંઘ મળી શકે. રમેશ બાશે મંગળવારે જણાવ્યું હતું કે એક પ્રચલિત કહેવત છે કે વહેલું સૂવાથી અને વહેલા જાગવાથી વ્યક્તિ બુદ્ધિશાળી બને છે. પરંતુ આ દિવસોમાં, બાળકો મોબાઇલ ફોન જોવા માટે અડધી રાત સુધી જાગતા રહે છે અને શાળા માટે વહેલા ઉઠવું પડે છે, જેના કારણે તેઓ સંપૂર્ણ ઊંઘ લઈ શકતા નથી. હું અધિકારીઓને વિનંતી કરું છું કે તેઓ શાળાના સમયમાં ફેરફાર કરવાનું વિચારે જેથી વિદ્યાર્થીઓને સવારે સારી ઊંઘ આવે.
રમેશ બૈસના સૂચન પર બાળ નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે રાજ્યપાલનો વિચાર સારો છે પરંતુ તેમણે જે ઉકેલ સૂચવ્યો છે તેમાં સમસ્યા છે.
આજે ‘ટેકઅવે’માં આપણે બાળકોમાં મોબાઈલની લત, તેના ગેરફાયદા અને ફાયદા તેમજ બાળકો માટે ઊંઘ કેટલી જરૂરી છે તે વિશે જાણીશું.
કાઉન્સેલર સૌમ્યા નિગમનું કહેવું છે કે દરેક વ્યક્તિ માટે ઊંઘ જરૂરી છે. 6-12 વર્ષની વયના બાળકોને 9-11 કલાકની ઊંઘની જરૂર છે. કિશોરવયના બાળકો માટે 8-10 કલાકની ઊંઘ જરૂરી છે.
મોડી રાત સુધી સ્માર્ટફોનને વધુ પડતું જોવું સ્વાસ્થ્ય અને મગજ બંને માટે નુક્સાનકારક છે. રાત્રે મોબાઈલ, લેપટોપ, ટેબલેટ અને કોમ્પ્યુટરનો ઉપયોગ કરવાથી ઊંઘની પેટર્નમાં ખલેલ પડે છે. સ્વાસ્થ્ય નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે સંપૂર્ણ ઊંઘ સુનિશ્ચિત કરવા માટે બાળકોના બેડરૂમમાંથી ટીવી, લાઇટવાળા રમકડા અને ફોનને દૂર કરો.
ટાટા ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ સોશિયલ સાયન્સિસ (TISS), મુંબઈના કાઉન્સેલિંગ સાયકોલોજિસ્ટ સૌમ્યા નિગમ કહે છે કે મનુષ્ય સ્માર્ટફોનનો વ્યસની બની રહ્યો છે.
સ્માર્ટફોન એ સિગારેટ અને તમાકુ કરતાં પણ ખરાબ વ્યસન બની ગયું છે. જેમ ડ્રગ્સની ઘેલછા હોય છે, તેવી જ રીતે વ્યક્તિને મોબાઈલ જોવાની તલપ હોય છે. જો વ્યક્તિ પાસે મોબાઈલ ન હોય તો તે ખાલીપો અનુભવે છે. તેનું મન અશાંત થઈ જાય છે. સ્માર્ટફોનના વ્યસની બાળક કે વડીલને મોબાઈલ વાપરવાની મનાઈ કરવામાં આવે તો તે પરેશાન થઈ જાય છે.
દરરોજ મોબાઈલ પર સૌથી વધુ સમય વિતાવતા દેશોમાં ભારત 8મા ક્રમે છે. એક રિપોર્ટ અનુસાર, 2022માં સરેરાશ ભારતીય 24 કલાકમાંથી દરરોજ 5 કલાક મોબાઈલ જોવામાં વિતાવે છે. 2020માં આ આંકડો ચાર કલાકનો હતો.
સૌમ્યા નિગમનું કહેવું છે કે તેના માતા-પિતા તેમના બાળકો કરતાં સ્માર્ટફોનનો વધુ ઉપયોગ કરે છે. તેથી માત્ર બાળકોને દોષ આપવો યોગ્ય નથી. જ્યાં સુધી માતા-પિતા સ્માર્ટફોનથી દૂર નહીં રહે ત્યાં સુધી તેઓ તેમના બાળકોને મોબાઈલ ફોનથી દૂર રાખી શકશે નહીં.
જો માતા-પિતા તેમના બાળકોને સમયસર સૂવડાવી દે તો સારું રહેશે. જેના કારણે તેમને પૂરતી ઊંઘ લેવામાં મદદ મળશે અને તેમનું માનસિક સ્વાસ્થ્ય સારું રહેશે અને તેઓ અભ્યાસમાં સારું પ્રદર્શન કરશે.
25 વર્ષની ઉંમર સુધી માનવ મગજનો સંપૂર્ણ વિકાસ થતો નથી. તેથી, મોબાઈલ ફોન પર નિર્ભર બની ગયેલા કિશોરોના માનસિક વિકાસને અસર થઈ શકે છે.
સૌમ્યા કહે છે કે જે લોકો ‘મોબાઈલ એડિક્ટેડ’ થઈ ગયા છે તેઓ તેમની ઊંઘમાં ઘટાડો કરે છે અને આખી રાત સ્માર્ટફોન તરફ જુએ છે. જેના કારણે તેમના મન પર તણાવ, હતાશા અને નકારાત્મક અસર પડી રહી છે.
આ બધાં કારણોથી વ્યક્તિ ગુસ્સે થઈ રહ્યો છે, જેની અસર વાતચીતમાં પણ સ્પષ્ટ દેખાઈ રહી છે.
ડો.સૌમ્યા નિગમ કહે છે કે મોબાઈલનો વધુ પડતો ઉપયોગ માણસને પાગલ બનાવી દેતો હશે, પરંતુ આજે તે જરૂરિયાત બની ગઈ છે. આ સ્થિતિમાં મોબાઈલના વધુ પડતા અને અવિચારી ઉપયોગથી બચવું જરૂરી છે. જેટલું કામ જરૂરી છે, તેટલો જ સમય મોબાઈલ પર આપવો જોઈએ. બાકીનો સમય પરિવાર અને મિત્રોને આપો, જીવન ખુશહાલ રહેશે.
