શિયાળામાં કંજંક્ટિવાઇટિસ વધી જાય છે: આ 6 લક્ષણોને અવગણશો નહીં, ઓપ્થેલ્મોલોજિસ્ટ પાસેથી જાણો આંખના રોગથી બચવાની પદ્ધતિઓ

શિયાળામાં વાઇરલ ઇન્ફેક્શનનું જોખમ વધી જાય છે. આ ઉપરાંત, ઠંડીનું વાતાવરણ પણ આપણી આંખોમાં ઘણી સમસ્યાઓ લાવે છે. આ ઋતુમાં કંજંક્ટિવાઇટિસ એટલે કે ‘આંખ આવવાની’, ‘પિંક આઇ’ની સમસ્યા ખૂબ જ સામાન્ય છે.

અમેરિકન એકેડેમી ઑફ ઑપ્થેલ્મોલોજી અનુસાર, અમેરિકામાં દર વર્ષે લગભગ 1 મિલિયન લોકો આંખના ઇન્ફેક્શનને કારણે હોસ્પિટલમાં જાય છે. ઘણા લોકો એવા છે કે જેઓને તકલીફ હોય તો પણ હોસ્પિટલ જતા નથી.

નેત્રસ્તર દાહમાં આંખોનો રંગ ગુલાબી અથવા લાલ દેખાઈ શકે છે. તેમજ આંખો શુષ્ક થઈ શકે છે અથવા તેમાં બળતરા થઈ શકે છે. તેથી આ ઋતુમાં આંખોની સંભાળ રાખવી ખૂબ જ જરૂરી છે.

તો આજે જરૂરના સમાચારમાં આપણે વાત કરીશું કંજંક્ટિવાઇટિસ વિશે. તમે એ પણ જાણી શકશો કે-

નિષ્ણાત: ડૉ. સુદીપ્તો પાકરાસી, ઓપ્થેલ્મોલોજિસ્ટ, મેદાંતા હોસ્પિટલ, ગુરુગ્રામ

પ્રશ્ન: કંજંક્ટિવાઇટિસ અથવા ‘પિંક આઇ’ શું છે?

જવાબ- આપણી આંખો ઉપર એક પાતળું પડ છે. આને કોન્જુક્ટીવા કહેવામાં આવે છે. કન્જક્ટિવા આંખોને સ્વસ્થ રાખવાનું કામ કરે છે. જ્યારે તેમાં કોઈપણ પ્રકારનું ઇન્ફેક્શન હોય તો તેને કંજંક્ટિવાઇટિસ કહેવાય છે.

સામાન્ય રીતે કંજંક્ટિવાઇટિસ ત્રણ પ્રકારના હોય છે.

પ્રશ્ન- કંજંક્ટિવાઇટિસ લક્ષણો શું છે?

જવાબ- મેદાંતા હોસ્પિટલ, ગુરુગ્રામના ઓપ્થેલ્મોલોજિસ્ટ ડૉ. સુદીપ્તો પાકરાસી કહે છે કે આપણી આંખો ખૂબ જ નાજુક અને સંવેદનશીલ હોય છે. જો આંખોમાં કંઈપણ અસામાન્ય અનુભવાતું હોય તો તેના લક્ષણો તરત જ દેખાય છે. કંજંક્ટિવાઇટિસમાં ઘણાં લક્ષણો હોઈ શકે છે. તેના સામાન્ય લક્ષણોમાં આંખોમાં પાણી આવવું, આંખોનો લાલ કે ગુલાબી રંગ, આંખોમાંથી સફેદ કે પીળો પ્રવાહી નીકળવો. આ સિવાય કેટલાક અન્ય લક્ષણો પણ હોઈ શકે છે. નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી આને સમજો-

પ્રશ્ન- શિયાળામાં કંજંક્ટિવાઇટિસનું જોખમ કેમ વધી જાય છે? આના કારણો શું છે?

જવાબ- શિયાળામાં કંજક્ટિવાઇટિસ વધવાના ઘણા કારણો છે. ચાલો તેને આ મુદ્દાઓ પરથી સમજીએ.

શરદી અને ફ્લૂ એક મોટું કારણ છે

શરદીમાં શરદી, ઉધરસ અને ફ્લૂનું જોખમ વધી જાય છે. આવી સ્થિતિમાં આંખોને સ્પર્શ કરવાથી, ચેપગ્રસ્ત વ્યક્તિના સંપર્કમાં આવવાથી અથવા ચેપગ્રસ્ત વ્યક્તિના કપડાં, ટુવાલ, રજાઇ અને ધાબળાનો ઉપયોગ કરવાથી કંજંક્ટિવાઇટિસ થવાનું જોખમ વધી જાય છે.

શિયાળાની સૂકી હવા આંખોમાં બળતરા પેદા કરે છે

શિયાળામાં, ભેજનું પ્રમાણ ઓછું હોવાને કારણે હવા શુષ્ક બની જાય છે. આ સિઝનમાં લોકો પાણી ઓછું પીવે છે, જેના કારણે આંખો ડ્રાય થવાનો ખતરો વધી જાય છે. આનાથી આંખોમાં બળતરા, ખંજવાળ અથવા સોજો આવી શકે છે.

પ્રશ્ન: શું કંજંક્ટિવાઇટિસ એક વ્યક્તિથી બીજી વ્યક્તિમાં ફેલાય છે?

જવાબ- અમેરિકન એકેડેમી ઑફ ઑપ્થેલ્મોલોજી અનુસાર, બેક્ટેરિયલ અને વાયરલ કંજંક્ટિવાઇટિસ એક વ્યક્તિથી બીજા વ્યક્તિમાં સરળતાથી ફેલાઈ શકે છે. જો કે, એલર્જીક કંજંક્ટિવાઇટિસ ચેપી નથી.

પ્રશ્ન: બાળકોમાં કંજંક્ટિવાઇટિસનું જોખમ કેમ વધારે છે?

જવાબ- બાળકોની રોગપ્રતિકારક શક્તિ નબળી છે. તેથી આ સિઝનમાં તેમને વધુ કાળજી લેવાની જરૂર છે. સામાન્ય રીતે, બાળકોમાં બેક્ટેરિયલ અથવા વાયરલ કંજંક્ટિવાઇટિસનુ જોખમ વધારે હોય છે કારણ કે બાળકો શાળામાં વધુ બાળકોના સંપર્કમાં આવે છે. ઉપરાંત, તેઓ રમતી વખતે યોગ્ય સ્વચ્છતાનું ધ્યાન રાખતા નથી.

પ્રશ્ન- બાળકોને કંજંક્ટિવાઇટિસથી બચાવવા માતા-પિતાએ કઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ?

જવાબ- માતા-પિતાએ બાળકોને કંજંક્ટિવાઇટિસ વિશે જાગૃત કરવા જોઈએ. તેમને તેના લક્ષણો અને નિવારણની પદ્ધતિઓ વિશે જણાવવું જોઈએ. જેમ કે-

પ્રશ્ન- કંજંક્ટિવાઇટિસથી બચવા કઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ?

જવાબ- કંજંક્ટિવાઇટિસથી બચવા માટે કેટલીક સાવચેતી રાખવી જરૂરી છે. ઉદાહરણ તરીકે, શિયાળામાં આંખોને વારંવાર સ્પર્શ કરવાનું ટાળો. ખોરાક લેતા પહેલા અને પછી ઓછામાં ઓછા 20 સેકન્ડ સુધી એન્ટી-બેક્ટેરિયલ સાબુથી હાથ ધોવા. આ ઉપરાંત, આઇ લાઇનર, તમારો ટુવાલ, રજાઇ, ધાબળો અથવા ઓશીકું કોઈની સાથે શેર કરશો નહીં. આ સિવાય કેટલીક અન્ય બાબતોનું પણ ધ્યાન રાખવું જરૂરી છે. નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી આને સમજો-

પ્રશ્ન- કોઈને કંજંક્ટિવાઇટિસનો ચેપ લાગે તો શું કરવું?

જવાબ- આપણે જાણીએ છીએ કે કંજંક્ટિવાઇટિસ એક ચેપી રોગ છે. તે એક વ્યક્તિથી બીજી વ્યક્તિમાં સરળતાથી ફેલાઈ શકે છે. તેથી, જો તમને કંજંક્ટિવાઇટિસથી ચેપ લાગ્યો હોય, તો સૌ પ્રથમ તમારી જાતને રૂમમાં અલગ કરો. આ સિવાય કેટલીક અન્ય બાબતોનું પણ ધ્યાન રાખો. જેમ કે-

પ્રશ્ન: નેત્રસ્તર દાહ કેટલા દિવસમાં મટે છે?

જવાબ: ઓપ્થેલ્મોલોજિસ્ટ ડૉ. સુદીપ્તો પાકરાસી કહે છે કે તે ઇન્ફેક્શના પ્રકાર પર આધાર રાખે છે. વાયરલ કંજંક્ટિવાઇટિસમાં સામાન્ય રીતે 1 થી 2 અઠવાડિયામાં રૂઝ આવે છે. બેક્ટેરિયલ કંજંક્ટિવાઇટિસ મટાડવામાં 2 થી 5 દિવસ લાગે છે. જ્યારે એલર્જીક કંજંક્ટિવાઇટિસ જ્યાં સુધી આંખમાં એલર્જી ચાલુ રહે ત્યાં સુધી ચાલે છે.

પ્રશ્ન: કંજંક્ટિવાઇટિસના કિસ્સામાં ડૉક્ટર પાસે ક્યારે જવું જોઈએ?

જવાબ- સામાન્ય રીતે આ કોઈ ખતરનાક પરિસ્થિતિ નથી. યોગ્ય સ્વચ્છતા અને કાળજી સાથે, તે એક અઠવાડિયામાં તેની જાતે જ સાજા થઈ જવાય છે. જો કે, જો પરિસ્થિતિ સતત વણસી રહી હોય તો બેદરકાર ન થાઓ. તેનાથી આંખોને નુકસાન થઈ શકે છે.