કાકડી હાડકાંને મજબૂત બનાવે છે: હૃદય અને કિડની માટે ફાયદાકારક, વજન નિયંત્રિત કરે છે, જાણો કોણે ખાવી જોઈએ અને કોણે નહીં

જો તમે ઉનાળાના સુપરફૂડ્સની યાદી બનાવી રહ્યા છો તો કાકડી વિના તે અધૂરી છે. કાકડીમાં લગભગ 96% પાણી હોય છે, જે ઉનાળામાં શરીરને હાઇડ્રેટ રાખે છે. તે તાજગી પ્રદાન કરે છે અને સ્વાસ્થ્ય માટે પણ ખૂબ ફાયદાકારક છે.

દક્ષિણ એશિયામાં કાકડીની ખેતી લગભગ 3 હજાર વર્ષ પહેલાં શરૂ થઈ હતી. એવું માનવામાં આવે છે કે તે સૌપ્રથમ ભારતમાં ઉગાડવામાં આવી હતી. અહીંથી તે ધીમે ધીમે સિલ્ક રૂટ અને વેપાર માર્ગો દ્વારા ચીન, મધ્ય પૂર્વ અને યુરોપમાં ફેલાઈ ગઈ. પ્રાચીન ઇજિપ્તીયન, ગ્રીક અને રોમન સંસ્કૃતિઓમાં પણ કાકડીનો ઉલ્લેખ જોવા મળે છે. ત્યારે પણ તેને તાજગી આપનારો અને સ્વસ્થ આહાર માનવામાં આવતો હતો.

લોકોના મનમાં ઘણીવાર પ્રશ્ન થાય છે કે કાકડી ફળ છે કે શાકભાજી. આનો જવાબ એ છે કે વનસ્પતિશાસ્ત્ર અનુસાર, કાકડી એક ફળ છે. આ તો વૈજ્ઞાનિકોની વાત થઈ, જ્યારે આપણે કાકડીનો ઉપયોગ શાકભાજી તરીકે કરીએ છીએ. ભલે આપણને તે બજારમાં કે શાકભાજીની દુકાનમાં મળે, પણ તેને ફક્ત શાકભાજી જ કહેવાય.

કાકડી વિટામિન અને ખનિજોથી ભરપૂર હોય છે. તે ત્વચાના સ્વાસ્થ્યમાં સુધારો કરે છે, વજન નિયંત્રણમાં રાખે છે અને પાચનતંત્રને મજબૂત બનાવે છે.

તો, આજે ‘ ઉનાળાનાં સુપરફૂડ ‘ માં આપણે કાકડી વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ જાણશો કે-

કાકડીનું પોષણ મૂલ્ય

100 ગ્રામ કાકડીમાં આશરે 15 કેલરી હોય છે. તેમાં મોટાભાગનું પાણી છે. તેમાં પ્રોટીન, કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ અને ફાઇબર પણ હોય છે. તેમાં બીજાં કયાં પોષક તત્ત્વો છે, ગ્રાફિકમાં જુઓ-

કાકડીમાં મહત્ત્વના વિટામિન અને ખનિજો હોય છે

કાકડીમાં વિટામિન A અને K હોય છે. તેમાં પોટેશિયમ અને મેગ્નેશિયમ જેવા શરીર માટે જરૂરી ખનિજો પણ હોય છે. ગ્રાફિકમાં તેમની સંખ્યા જુઓ-

ખીરા કાકડી 100 ગ્રામનું ન્યૂટ્રિશનલ વેલ્યૂ સુગર 1.7g કેલરી સામગ્રી 15 kcal પ્રોટીન 0.6g ચરબી 0.1g ફાઇબર 0.5 g પાણી 96% કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ 3.6 ગ્રામ સંદર્ભ: યુએસ ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ એગ્રિકલ્ચર (USDA)

કાકડી સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક છે

સૌ પ્રથમ, કાકડી ઉનાળામાં ડિહાઇડ્રેશન સામે રક્ષણ આપે છે. આ ઓછી કેલરીવાળો ખોરાક છે. તેથી, કાકડી ખાવાથી વજન નિયંત્રણમાં પણ મદદ મળે છે. તેમાં રહેલા વિટામિન સી અને એન્ટીઑકિસડન્ટ ત્વચાના સ્વાસ્થ્ય માટે સારા છે. કાકડી શરીરને ડિટોક્સિફાઇ કરવામાં પણ મદદ કરે છે.

ચાલો ગ્રાફિકમાં આપેલા કેટલાક મુદ્દાઓને વિગતવાર સમજીએ.

શરીરને હાઇડ્રેટેડ રાખે છે

દરરોજ ઓછામાં ઓછું 7-8 ગ્લાસ પાણી પીવું સ્વાસ્થ્ય માટે ખૂબ જ મહત્ત્વપૂર્ણ છે. આનાથી પાચન, સાંધાનો દુખાવો, કિડનીનું કાર્ય, યાદશક્તિ અને શરીરનું તાપમાન નિયંત્રણમાં રહે છે. જો ખૂબ ગરમી હોય અથવા કોઈ પૂરતું પાણી ન પીતું હોય તો કાકડી એક સારો વિકલ્પ બની શકે છે. તેમાં 96% પાણી હોય છે, જે શરીરને હાઇડ્રેટ રાખવામાં મદદ કરે છે. તેને સલાડ તરીકે ખાઈ શકાય છે.

હાડકાં મજબૂત બનાવે છે

કાકડીમાં વિટામિન K અને કેલ્શિયમ ભરપૂર માત્રામાં હોય છે, જે હાડકાં માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. કાકડી ખાવાથી હાડકાની મજબૂતાઈ વધે છે અને ફ્રેક્ચરનું જોખમ ઓછું થાય છે.

પાચનમાં મદદ કરે છે

કાકડીમાં રહેલું પાણી અને ફાઇબર પાચનમાં મદદ કરે છે. તે ખોરાકના યોગ્ય પાચન અને પોષક તત્ત્વોના શોષણમાં મદદ કરે છે. ફાઇબર કબજિયાત અટકાવવા અને પેટ સાફ રાખવામાં પણ મદદરૂપ છે.

વજન નિયંત્રણમાં રહે છે

કાકડીમાં કેલરી ઓછી હોય છે અને તેમાં ઉચ્ચ પોષક મૂલ્ય હોય છે. તેથી તે વજન ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.

ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે ફાયદાકારક

કાકડીમાં ગ્લાયકેમિક ઇન્ડેક્સ ઓછો હોય છે. તેનો ગ્લાયકેમિક લોડ પણ ઓછો છે. તેથી, કાકડી ખાવાથી બ્લડ સુગરનું સ્તર વધતું નથી. આ ઉપરાંત, કાકડીમાં હાજર એન્ટીઑકિસડન્ટ ડાયાબિટીસથી થતાં કોમ્પ્લિકેશન્સમાં પણ રક્ષણ આપે છે.

હૃદયના સ્વાસ્થ્યમાં સુધારો કરે છે

કાકડીમાં પોટેશિયમ વધુ અને સોડિયમ ઓછું હોય છે. તેથી બ્લડ પ્રેશર નિયંત્રણમાં રહે છે. તેમાં હાજર ફાઇબર અને ક્યુકરબીટાસિન બી કોલેસ્ટ્રોલ ઘટાડવામાં મદદ કરે છે અને ધમનીઓમાં ચરબીનો સંગ્રહ અટકાવે છે. આનાથી હૃદય રોગનું જોખમ ઓછું થાય છે.

કેન્સર અટકાવે છે

કાકડીમાં ક્યુકરબીટાસિન બી (CuB) નામનું સંયોજન હોય છે. આનાથી લીવર, સ્તન, ફેફસાં અને પ્રોસ્ટેટ કેન્સરનું જોખમ ઓછું થાય છે. તે કેન્સરના કોષોના વિકાસને રોકવા અને દૂર કરવામાં પણ મદદ કરી શકે છે. કાકડીની છાલમાં એવા તત્વો પણ હોય છે જે કેન્સરને અટકાવે છે. તેથી, તેને છાલ સાથે જ ખાવું વધુ ફાયદાકારક છે.

કાકડી સંબંધિત સામાન્ય પ્રશ્નો અને જવાબો

પ્રશ્ન: દરરોજ કેટલી કાકડીઓ ખાવી સલામત છે?

જવાબ: દરરોજ 1 થી 2 મધ્યમ કદની કાકડી ખાવી સલામત અને ફાયદાકારક છે.

પ્રશ્ન: શું વધુ પડતી કાકડી ખાવાથી કોઈ નુકસાન થઈ શકે છે?

જવાબ: વધુ પડતી કાકડી ખાવાથી આ આડઅસરો થઈ શકે છે-

પ્રશ્ન: શું ડાયાબિટીસના દર્દીઓ કાકડી ખાઈ શકે છે?

જવાબ: હા, કાકડીમાં ગ્લાયકેમિક ઇન્ડેક્સ ઓછો હોય છે, જે બ્લડ સુગર લેવલને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે. તેથી, ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે કાકડી ખાવી સંપૂર્ણપણે સલામત છે.

પ્રશ્ન: શું કાકડીના બીજ ખાવા સલામત છે?

જવાબ: હા, કાકડીના બીજ ખાવા બિલકુલ સલામત છે. તેના બીજ પણ પોષક તત્વોથી ભરપૂર હોય છે અને સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક હોય છે.

પ્રશ્ન: કાકડી ખાવાનો શ્રેષ્ઠ સમય કયો છે?

જવાબ: કાકડી ગમે ત્યારે ખાઈ શકાય છે, પરંતુ તેને દિવસ દરમિયાન સલાડ તરીકે અથવા ખોરાક સાથે ખાવાથી વધુ ફાયદો થાય છે.

પ્રશ્ન: શું કાકડી વજન નિયંત્રણમાં મદદ કરે છે?

જવાબ: હા, કાકડીમાં કેલરી ઓછી હોય છે. પાણીનું પ્રમાણ વધારે છે. આ બંને વસ્તુઓ વજન ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. કાકડી ભૂખને નિયંત્રિત કરવામાં પણ મદદ કરે છે. અતિશય આહાર અટકાવે છે.