શું તમે પણ ભૂલી જાવ છો ન્યૂ યર રિઝોલ્યુશન?: માત્ર 12 જ દિવસમાં 80% લોકો ભૂલે છે, જાણો સારી આદતની હેબિટ પાડવા શું કરવું

નવું વર્ષ એટલે નવા સંકલ્પોનું વર્ષ. પ્યુ રિસર્ચ સેન્ટરના 2022ના સર્વેક્ષણ અહેવાલ મુજબ, વિશ્વભરમાં 10 માંથી 3 લોકો નવા વર્ષ માટે રિઝોલ્યુશન લે છે. આ અહેવાલ મુજબ, કેટલાક સામાન્ય રિઝોલ્યુશન નીચે મુજબ છે-

આમાં એવું કંઈ નવું નથી જે પહેલાં તમે સાંભળ્યું ન હોય, પરંતુ દર વર્ષે લોકો આ સામાન્ય રિઝોલ્યુશન લે છે અને વર્ષનો પહેલો મહિનો પસાર થતાં જ તમામ વસ્તુઓને ભૂલી જાય છે.

ઉપરોક્ત અહેવાલ મુજબ, રિઝોલ્યુશન સાથેનાં કેટલાક રસપ્રદ તથ્યો

ખરો વાત એ છે કે તમે રિઝોલ્યુશન તો લઈ લીધું, પણ તેને વળગીને રહેવું મુશ્કેલ છે. શું કરવું જેથી તે રૂટીનનો એક ભાગ બની જાય. તો ચાલો આ પ્રશ્નનો જવાબ જાણીએ.

તો તમારું નવા વર્ષનું રિઝોલ્યુશન શું છે? ચાલો એક ઉદાહરણથી શરૂઆત કરીએ. ધારો કે તમારું નવા વર્ષનું રિઝોલ્યુશન છે કે તમે દરરોજ ડિનર પછી અડધો કલાક ચાલશો. હવે તમારી જાતને આપેલું આ નાનું વચન કેવી રીતે પૂરું કરવું. શું આનું કોઈ સાયન્સ છે? ચાલો આ સમજવાનો પ્રયત્ન કરીએ.

આદતનું વિજ્ઞાન શું છે? ડો. એન્ડ્રુ હ્યુબરમેન સ્ટેનફોર્ડ યુનિવર્સિટીમાં ન્યુરોસાયન્સના પ્રોફેસર છે. આ રીતે તે આદતનું વિજ્ઞાન ખૂબ જ સરળ શબ્દોમાં સમજાવે છે. ધારો કે, તમે વર્ષના પ્રથમ દિવસે ડિનર પછી ચાલવા ગયા. આ કાર્યવાહીથી સફળતાનો અહેસાસ થયો. મગજના ચેતાકોષો ખુશ સંદેશા બહાર પાડે છે. તમને સારું લાગે છે. તમે આ પ્રક્રિયાને આગામી ત્રણ દિવસ સુધી પુનરાવર્તિત કરો છો, પરંતુ પછી તમને તેમાંથી મળેલી ખુશી અને સફળતાની અનુભૂતિ ધીમે ધીમે ઓછી થવા લાગે છે.

પાંચમા દિવસે તમે ચાલવાનું ભૂલી જાઓ છો. છઠ્ઠા દિવસે, તમારું મગજ બહાના શોધવાનું શરૂ કરે છે કે તમે આજે ખૂબ થાકેલા છો, આજે વધુ કામ છે. આજે રહેવા દો. સાતમા દિવસે, મગજના બે ભાગો વચ્ચે સંઘર્ષ ચાલે છે અને ડિનર પછી ફરવા જવા માટે ઘણી મહેનત કરવી પડે છે.

માંડ 10 દિવસ પછી, રિઝોલ્યુશન ફાઈલ મગજના ડેસ્કટોપમાંથી કાઢી નાખવામાં આવે છે અને રિસાયકલ બિનમાં જતી રહે છે. હવે આ વિચાર મગજની એક્ટિવ મેમરીનો ભાગ રહેશે નહીં.

આદતને એક્ટિવ મેમરીનો ભાગ કેવી રીતે બનાવી શકાય? આ પ્રશ્નનો જવાબ જેમ્સ ક્લિયરના બેસ્ટ સેલર પુસ્તક ‘એટમિક હેબિટ્સ’માં જોવા મળે છે. તે લખે છે, “કોઈપણ આદતને તમારા રોજિંદા જીવનનો એક ભાગ બનાવવા માટે, તમારે લક્ષ્ય પર નહીં પરંતુ તેને કરવાની પ્રક્રિયા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ.”

ઉદાહરણ તરીકે, ડિનર પછી ચાલવાની આદત લો. વર્ષના 365 દિવસ કોઈપણ વિક્ષેપ વિના સતત આ કાર્ય કરતા રહેવા માટે આપણે શું કરવાનું છે? ચાલો સમજીએ –

ધ્યેય: ડિનર પછી દરરોજ રાત્રે ચાલવું.

પ્રક્રિયા – સમયસર ડિનર કરવું, ચાલવા માટે માનસિક રીતે તમારી જાતને તૈયાર કરવી, પગરખાં પહેરવા, ઘરની બહાર નીકળવું અને ક્યાં ચાલવું તે નક્કી કરવું.

પ્રક્રિયાને સમજો-

જેમ્સ ક્લિયરના જણાવ્યા મુજબ, ડિનર પછી ચાલવાનું નક્કી કરતા પહેલા, આપણે તે પ્રક્રિયાને ઓળખવી પડશે અને તેને આપણી રોજિંદી આદતમાં સામેલ કરવી પડશે.

નવી શરૂઆત આદત બનવામાં કેટલો સમય લાગે છે? યુરોપિયન જર્નલ ઑફ સોશિયલ સાયકોલોજીમાં પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસ અનુસાર, કોઈપણ નવી વસ્તુને આપણી આદતનો ભાગ બનવામાં 18 દિવસથી લઈને 254 દિવસનો સમય લાગી શકે છે.

પ્રેરણા અને પુનરાવર્તનનું વિજ્ઞાન ડૉ. હ્યુબરમેન સમજાવે છે કે કોઈપણ નવી વસ્તુને આદતમાં રૂપાંતરિત કરવા માટે જરૂરી છે કે તે આપણી સક્રિય યાદશક્તિનો એક ભાગ બને. આ માટે બે વસ્તુઓ જરૂરી છે –

ચાલો તેને આ રીતે સરળ શબ્દોમાં સમજીએ. જેમ કે આપણે દરરોજ સવારે ઉઠીએ છીએ અને દાંત સાફ કરીએ છીએ. આ કરવા માટે ન તો કોઈ મહેનત કરવી પડે છે અને ન તો મગજ પર તાણ અનુભવાય છે. તે આ કામ ખૂબ જ સરળતાથી કરે છે. આનું કારણ પુનરાવર્તન છે. કારણ કે આપણું મગજ તેની આદત છે. અમે આવું હજારો વખત કર્યું છે. આ પ્રવૃત્તિને શક્ય બનાવતા તમામ ન્યુરોન જોડાણો મગજની અંદર રચાયા છે. તેથી, હવે બ્રશ કરતી વખતે, મગજ પેસિવ મોડમાં કામ કરે છે.

બંને વસ્તુઓ અહીં છે – પુનરાવર્તન અને કોઈ તણાવ નથી.

પરંતુ ત્રણ વર્ષના બાળકને બ્રશ કરવા માટે ઘણી મહેનત કરવી પડે છે કારણ કે આ પ્રવૃત્તિ તેના શરીરના લિમ્બિક ફ્રિક્શનને સક્રિય કરે છે. મગજ તેની પ્રક્રિયા કરવા માટે સખત મહેનત કરે છે.

હેબિટ્સ માટે જરૂરી ત્રણ વસ્તુઓ જેમ્સ ક્લિયરના મતે, કોઈપણ નવી વસ્તુને આદત બનાવવા માટે શરૂઆતમાં ત્રણ વસ્તુઓ કરવી પડે છે –

ડિનર પછી ચાલવા જવું. ચાર દિવસ પછી પાંચમા દિવસે જવાનો કંટાળો આવે તો એ સમયે તમારે જાતે જ પુશ કરવું પડશે. આ માટે મોટિવેશનની જરૂર પડશે. તે મોટિવેશન માટે આ કરો-

તમારા ઘરના દરવાજા, સ્ટડી ટેબલ, ફ્રીજ પર લખતા રહો કે સવારે ચાલવું કેમ જરૂરી છે. કોઈપણ ત્રણ મોટા ફાયદા જેના માટે તમે આ આદત વિકસાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યાં છો. જેમ કે-

જો લિમ્બિક ફ્રિક્શન મોડ ઓન હશે તો ક્રિયા આદતમાં બદલી શક્તી નથી ડો. હ્યુબરમેન કહે છે કે પ્રેરણાથી આપણે આપણી જાતને સારી આદત કરવા દબાણ કરી શકીએ છીએ, પરંતુ જો તે કરતી વખતે શરીર લિમ્બિક મોડમાં હોય, એટલે કે તે ખૂબ જ મહેનત કરી રહ્યું હોય અને શરીર સતત તણાવ અનુભવતું હોય, તો પણ આપણે તેને વળગી રહેવું જોઈએ. આવી સ્થિતિમાં આપણે ત્રણ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ –

નાની શરૂઆત કરો – હંમેશા એવી આદતથી શરૂઆત કરો જે કરવું મુશ્કેલ ન હોય, જે સરળતાથી પૂર્ણ કરી શકાય. સતત 30 દિવસ સુધી આ આદતનું પુનરાવર્તન કરો.

એવોર્ડ્સ – દરેક નાની સિદ્ધિ પછી, તેની પ્રશંસા કરો અને તેના માટે પોતાને એવોર્ડ આપો.

સેલ્ફ કંપેશન– એવો સમય આવશે જ્યારે તમે નિષ્ફળ થશો. આવી સ્થિતિમાં, તમારી જાતને ખોટી માન્યા વગર જાત પ્રત્યે દયાળુ બનો અને નવી શરૂઆત કરો.

તો આ નવા વર્ષમાં આ રિઝોલ્યુશનને અનુસરવાનો પ્રયાસ કરો. તમને ચોક્કસ સફળતા મળશે.