22 મિનિટ પેહલાલેખક: શિવકાંત શુક્લ
- કૉપી લિંક
મનુષ્યની વિચારવાની અને સમજવાની ક્ષમતા અન્ય જીવો કરતાં અનેક ગણી વધારે હોય છે. આ જ તેને અન્ય જીવો અને પ્રાણીઓથી અલગ બનાવે છે. પરંતુ વધુ પડતા વિચાર કોઈને પણ બીમાર કરી શકે છે.
અંગ્રેજીમાં તેને ઓવરથિંકિંગ કહે છે. વધુ પડતા વિચાર કર્યા પછી પણ ઘણા લોકો સ્વીકારતા નથી કે તેમને આ સમસ્યા છે. વધુ પડતું વિચારવું એ એક આદત છે જેને તોડવી મુશ્કેલ બની શકે છે.
વાસ્તવમાં, લોકો જેટલો વધુ સમય કોઈ વસ્તુ વિશે વિચારવામાં વિતાવે છે, તેટલો ઓછો સમય અને એનર્જી તેમની પાસે બચે છે. વધુ પડતા વિચાર કરવાથી વ્યક્તિના માનસિક સ્વાસ્થ્યની સાથે સાથે તેના શારીરિક સ્વાસ્થ્ય પર પણ નકારાત્મક અસર પડે છે.
તો આજે રિલેશનશિપ કોલમમાં આપણે ઓવર થિંકિંગ વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ જાણી શકશો કે-
- વધુ પડતું વિચારવું એ આપણા સ્વાસ્થ્ય પર શું અસર કરે છે?
- આપણે આને કેવી રીતે ટાળી શકીએ?
અતિશય વિચારવું (ઓવર થિંકિંગ) શું છે?
કોઈ વિષય અથવા પરિસ્થિતિ વિશે વધુ પડતું વિચારવું અને લાંબા સમય સુધી તેનું વિશ્લેષણ કરવું એ ‘ઓવરથિંકિંગ’ કહેવાય છે. લોકોને ખ્યાલ પણ નથી આવતો કે તે ક્યારે આદત બની જાય છે. વધુ પડતું વિચારવાથી કંઈપણ કરતાં પહેલાં મૂંઝવણ, દ્વિધા અને ભય પેદા થાય છે. વધારે વિચારવાથી તણાવ, હતાશા અને ચિંતા જેવી સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. આ પરિસ્થિતિમાંથી સમયસર બહાર આવવું ખૂબ જ મહત્ત્વ પૂર્ણ છે.
ઓવરથિંકિંગનું કારણ શું છે? ઓવરથિંકિંગમાં કોઈ ઘટના અથવા વ્યક્તિ વિશે ઘણા બધા વિચારો મનમાં આવવા લાગે છે. આ વિચારો મોટે ભાગે નકારાત્મક હોય છે. વધુ પડતું વિચારવાનું એક મુખ્ય કારણ તણાવ પણ છે. જ્યારે વ્યક્તિ તણાવપૂર્ણ ઘટનામાંથી પસાર થાય છે, ત્યારે તે તેના વિશે સતત વિચારતો રહે છે.
આ કારણે ધીરે ધીરે તેના પર વધુ પડતું ઓવરથિંકિંગ વર્ચસ્વ જમાવવા લાગે છે. વ્યક્તિ સતત પોતાના વિચારોમાં ફસાઈ જાય છે, જેના કારણે તેને સ્વસ્થ થવું મુશ્કેલ બને છે. આ સિવાય પણ વધુ પડતું વિચારવાનાં બીજાં ઘણાં કારણો છે. નીચે ગ્રાફિક જુઓ.
વધુ પડતા વિચારને કેવી રીતે ઓળખવું જો તમે કોઈ ચોક્કસ પરિસ્થિતિ વિશે સતત વિચારી રહ્યા છો, તો આ ઓવરથિંકિંગનું મુખ્ય લક્ષણ છે. આ સિવાય પણ કેટલીક બાબતો એવી છે જે ઓવરથિંકિંગને સૂચવે છે. નીચેના પોઇન્ટર્સ જુઓ.
- બીજું કંઈપણ વિચારવામાં અસમર્થ હોવું.
- સૂતા પહેલા વિવિધ પ્રકારના નકારાત્મક વિચારો.
- સતત ચિંતિત રહેવું કે બેચેની અનુભવવી.
- કોઈ પરિસ્થિતિ અથવા અનુભવને મગજમાં ફરી ફરીને દોહરાવવો
- નાની-નાની બાબતોમાં પણ ખૂબ ચિંતા થાય
- પોતાના મનના પ્રશ્નોમાં ફસાતા રહેવું.
- માનસિક રીતે થાક અનુભવવો
ઓવરથિંકિંગની સ્વાસ્થ્ય પર નકારાત્મક અસર વધુ પડતો વિચાર કરવાથી અનેક શારીરિક અને માનસિક રોગો થઈ શકે છે. ક્યારેક સંબંધો પર પણ તેની ખરાબ અસર પડે છે. વધુ પડતું વિચારવું એ પોતાને સૌથી ખરાબ માની લેવાની લાગણી તરફ દોરી શકે છે. તે આપણા સ્વાસ્થ્યને બીજી ઘણી રીતે અસર કરે છે. તેને નીચેના ગ્રાફિકમાં જુઓ.
વધુ પડતા વિચારો પર નિયંત્રણ રાખવું જરૂરી છે કોઈ વિષય વિશે વધુ પડતું વિચારવું જોખમી છે. શક્ય તેટલી વહેલી તકે આને નિયંત્રિત કરવું મહત્ત્વપૂર્ણ છે. આ માટે તમે શારીરિક પ્રવૃત્તિ અથવા ધ્યાન કરી શકો છો. આ સિવાય, તમે વિચારોને લખીને અને તમારી સફળતાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને વધુ પડતા વિચારને ઘટાડી શકો છો. નીચેના ગ્રાફિકમાં વધુ પડતા વિચારને દૂર કરવાની કેટલીક વધુ રીતો જુઓ.
ચાલો ઉપરના ગ્રાફિકમાં આપેલા મુદ્દાઓ વિશે વિગતવાર વાત કરીએ.
નિયમિત ધ્યાન કરો ડૉ. અદિતિ સક્સેના કહે છે કે ધ્યાન વધુ પડતી વિચારસરણી ઘટાડવામાં મદદરૂપ સાબિત થઈ શકે છે. આ માટે, ધ્યાન દરમિયાન તમારા શ્વાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાનો પ્રયાસ કરો. 10 મિનિટ સુધી નિયમિત રીતે પ્રેક્ટિસ કરીને વધુ પડતા વિચારને નિયંત્રિત કરી શકાય છે.
નકારાત્મક વિચારો ઓળખો વધારે પડતું વિચારવાથી મનમાં નકારાત્મક વિચારો આવે છે. આને અવગણવા માટે, આવા વિચારોની નોંધ લેવી મહત્ત્વપૂર્ણ છે. તેને ઓળખો, તેને ડાયરીમાં નોંધો અને તાત્કાલિક પગલાં લો. આ સમય દરમિયાન તમારી મનપસંદ પ્રવૃત્તિ કરો. તમારી જાતને હળવી રાખવા માટે, તમે અમુક સંગીત સાંભળી શકો છો અથવા મૂવી જોઈ શકો છો.
વધુ પડતા વિચારો કરતી વખતે એકલા રહેવાનું ટાળો વધુ પડતા વિચારો કરતી વખતે વ્યક્તિએ એકલા રહેવાનું ટાળવું જોઈએ. કેમ કે એકાંત ખતરનાક સાબિત થઈ શકે છે કારણ કે આ સમય દરમિયાન મનમાં પોતાને નુકસાન કે આત્મહત્યા જેવા વિચારો આવે છે. આ સ્થિતિમાં તમારા મિત્રો કે પરિવાર સાથે રહેવું જરૂરી છે. જો તમે કોઈ બાબતને લઈને ખૂબ જ ચિંતિત હો તો તમારા મિત્રો અથવા પરિવારના સભ્યો સાથે તેની ચર્ચા કરો.
વર્તમાનમાં રહો અને તમારી જાતને પ્રાથમિકતા આપો વધુ પડતા વિચારો ટાળવા માટે વર્તમાનમાં રહેવું ખૂબ જ જરૂરી છે. દરરોજ અમુક ચોક્કસ સમય માટે તમારો સ્ક્રીન સમય મર્યાદિત કરો અને તે સમય એક પ્રવૃત્તિમાં વિતાવો. તમારા મનપસંદ ખોરાકનો આનંદ માણો અથવા બહાર ફરવા જાઓ. તમારું સ્વાસ્થ્ય તમારા માટે કેટલું મહત્ત્વનું છે તે વિશે વિચારો. જે ઓવરથિંકિંગને દૂર કરવામાં મદદ કરી શકે છે.
તમારા ડરને સ્વીકારો જો તમે એવા વિષય વિશે વધુ વિચારી રહ્યા છો જે ડર પેદા કરે છે, તો પછી તે ડરને સ્વીકારો અને તેનો સામનો કરો. સ્વીકારો કે કેટલીક વસ્તુઓ હંમેશા નિયંત્રણની બહાર હોય છે. તેમના વિશે વધુ પડતું વિચારવું નકામું છે.
પ્રોફેશનલ પરામર્શકની મદદ લો જો તમે વધુ પડતી વિચારવાની આદતમાંથી બહાર નીકળી શકતા નથી, તો તમે મનોવિજ્ઞાનીની મદદ લઈ શકો છો. તેઓ તમને કેટલાક કૌશલ્યો શીખવી શકે છે જે તમને વધુ પડતું વિચારવાનું ટાળવામાં મદદ કરશે. આ સિવાય કેટલીક થેરાપીઓ પણ છે, જે આમાંથી બહાર આવવામાં મદદરૂપ સાબિત થઈ શકે છે.
